GENOWEFA SOBCZYK

ILONA BONDOS

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Marketingu

Istotą działań marketingowych jest koncentracja na potrzebach klienta i dążenie do ich zaspokojenia na poziomie satysfakcjonującym obie strony wymiany. Koncepcja target costing odwołuje się do procesu ustalania kosztów i definiowania poziomu cen – obszaru działalności przedsiębiorstwa, w którym uwzględnianie roli klienta jeszcze do niedawna nie było standardem. Celem artykułu jest zaprezentowanie, z perspektywy marketingowej, istoty rachunku kosztu docelowego, w którym cena odgrywa istotną rolę – wbrew tradycyjnemu myśleniu, że to koszty decydują o poziomie cen.

The purpose of this article is to present, from marketing perspective, the essence of target costing. The concept of target costing refers to the process of determining the costs and defining the level of prices – the area of marketing activities, where taking into account the role of the client was not a standard. The idea of target costing was born in an extremely competitive environment in Japan in the 60s. of the twentieth century. And it is seen as an important tool to reduce costs and to improve the competitiveness level of the company. According to target costing, concept price plays an important role in the whole process of cost management – price is the starting point of all activities, what is important – it is a determinant of the cost not vice versa.

target costing, price setting, market orientation

rachunek kosztów docelowych, ustalanie ceny, orientacja marketingowa

1. Armstrong G., Kotler Ph., Marketing: An Introduction, Pearson, Harlow 2009.
2. Blythe J., Essentials of Marketing, Prentice Hall, Harlow 2005.
3. Doligalski T., Internet w zarządzaniu wartością klienta, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2013.
4. Gałązka M., Rachunek kosztów docelowych jako narzędzie współczesnej rachunkowości zarządczej, „Roczniki Ekonomiczne KPSW” nr 1, Bydgoszcz 2008.
5. Gostomczyk B., Rola analizy wrażliwości w target costing oraz jej miejsce w lean accounting, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” – Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 765, Szczecin 2013.
6. Holden R.K, Burton M.R., Pricing with Confidence, Wiley, New Jersey 2008.
7. Janowicz M., Rachunek kosztów docelowych jako nowoczesne narzędzie zarządzania kosztami, [w:] Rachunkowość w zarządzaniu jednostkami gospodarczymi, red. T. Kiziukiewicz, Szczecin 2005.
8. Karmańska A. (red.), Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2006.
9. Kaur M., Poising between price and quality using target costing, “International Journal of Management Research” 2014, vol. 2, no. 1.
10. Kozielski R., Biznes nowych możliwości. Czterolistna koniczyna – nowy paradygmat biznesu, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012.
11. Kozielski R., Target costing – decyduje klient, „Marketing w Praktyce” 2013, nr 7.
12. Kumar A., Association of Quality Function Deployment and Target Costing for Competitive Market, “International Journal of Management Research” 2014, vol. 2, no. 2.
13. Kumar V., Jones E., Venkatesan R., Leone R.P., Is Market Orientation a Source of Sustainable Competitive Advantage or Simply the Cost of Competing?, “Journal of Marketing” 2011, vol. 75.
14. Marshall G.W., Johnston M.W., Marketing Management, McGraw–Hill, Boston 2010.
15. Mazurek-Łopacińska K., Orientacja na klienta w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2002.
16. Pazarceviren S.Y., Celayir D., Target c osting b ased o n t he a ctivity-based c osting m ethod a nd a model proposal, “European Scientific Journal December” 2013, vol. 4, special edition.
17. Raju J., Zhang Z.J., Smart Pricing, Upper Saddle River, New Jersey 2010.
18. Sabir R.A., Xinping X., Sabr S.A., Using Target Costing to Investigates Competitive Price, “World Academy of Science, Engineering and Technology” 2011, vol. 5.
19. Sobańska I., Rachunkowość w zarządzaniu „szczupłym” przedsiębiorstwem, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” – Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 668, Szczecin 2013.
20. Waniowski P., Współzależność metod ustalania cen w polskich przedsiębiorstwach w świetle badań własnych, [w:] Badania rynkowe, red. K. Mazurek-Łopacińska, Prace Naukowe UE we Wrocławiu 2011, nr 161.
21. Winer R.S., Marketing Management, Upper Saddle River, New Jersey 2004.
22. Witczak I., Znaczenie rachunku kosztów docelowych w zarządzaniu kosztami zakładów przetwórstwa mięsnego, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” – Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 765, Szczecin 2013.
23. Womack J.P., Jones D.T., Lean thinking – szczupłe myślenie. Eliminowanie marnotrawstwa i tworzenie wartości w przedsiębiorstwie, Prodpublishing.com, Wrocław 2012.
24. Zackiewicz B., Ewolucja koncepcji rachunku kosztów docelowych w literaturze przedmiotu, „Prace i Materiały Wydziału Zarządzania UG” nr 2, WZUG, Gdańsk 2005.

ANETA CELOCH

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Katedra Marketingu

Dynamic changes of the environmental conditions on the educational services market cause that schools of higher education begin to support their teaching and scientific potential by marketing activities. The requirement of marketing efficiency is the implementation of consistent composition of the instruments and activities, which creates the integrated system of marketing influencing the market. Integration and coordination of main elements of this system allow to adapt the educational offer to target market needs and preferences, increase competitiveness of the universities and achieve the success on the educational market.

higher education market, marketing management of the university

rynek usług edukacyjnych, marketingowe zarządzanie szkołą wyższą

1. Haverhals B., The normative foundations of research-based education: Philosophical notes on the transformation of the modern university idea, “Studies in Philosophy & Education” 2007, vol. 26, issue 5.
2. Jabłecka J., Misja i strategia uczelni, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2010, nr 2/16.
3. Jongbloed B., Marketisation in Higher Education, Clark`s Triangle and the Essentials Ingredients of Markets, “Higher Education Quarterly” 2003, vol. 57, no. 2.
4. Jóźwiak J., Model uczelni przedsiębiorczej a model tradycyjny – doświadczenia polskie, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2005, nr 1/21.
5. Kotler Ph., Marketing, Rebis, Poznań 2005.
6. Kulig A., Lisiecki P., Wyróżnić się, ale czym?, [w:] G. Nowaczyk, D. Sobolewski (red.), Marketing w szkole wyższej. Przemiany w orientacji marketingowej, Wyd. Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2011.
7. Pabian A., Student jako beneficjent działań promocyjnych szkół wyższych, „Marketing i Rynek” 2008, nr 8.
8. Penar D., Szczepańska-Woszczyna K., Marka szkoły wyższej – w poszukiwaniu przewagi konkurencyjnej, [w:] G. Nowaczyk, D. Sobolewski (red.), Marketing w szkole w yższej. P rzemiany w orientacji marketingowej, Wyd. Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2011.
9. Pickton D., Broderick A., Integrated Marketing Communications, Pearson Education Ltd., Harlow, England 2001.
10. Seredocha I, Działania marketingowe podstawą sukcesu uczelni, „Marketing i Rynek” 2007.
11. Seredocha I., Potrzeba planowania strategicznego w usługach edukacyjnych, [w]: G. Nowaczyk, P. Lisiecki (red.), Marketingowe zarządzanie szkołą wyższą, Wyd. Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2006.
12. Woźnicki J., Uczelnie akademickie jako instytucje życia publicznego, Monografie Fundacji Rektorów Polskich, Warszawa 2007.

YULIYANA GILETA ¹, YEVHEN KRYKAVSKYY ^1;2

---

¹ National University “Lviv Politechnic”
¹ Społeczna Akademia Nauk (Łódź)

W artykule poruszono problematykę charakteru i cech polityki substytucji importu na rynku farmaceutycznym. Wskazano zalety i wady wdrożenia tego rozwiązania. Przeanalizowano zagraniczne doświadczenia w tym zakresie. Artykuł pokazuje proces integracji zamówień publicznych leków na podstawie wszystkich modeli interakcji, w których państwo występuje jako dostawca i odbiorca produktów/usług. Zidentyfikowano także zastosowanie skomplikowanych technologii informacyjnych zaawansowanego marketingu i technologii logistycznych wspierających ten proces.

The article deals with the nature and characteristics of import substitution policy in the pharmaceutical market. It displays advantages and disadvantages of implementation of import substitution. The foreign experience of state regulation of the pharmaceutical industry is analyzed in the application of the policy of import substitution. It shows integration process of public procurement of medicines on the basis of all models of interaction, in which the state acts as the provider and the recipient of products / services. The application of advanced information and advanced marketing and logistics technologies in supporting this process is identified.

pharmaceutical manufacturing, import substitution policies, e-commerce, e-government, information technology, B2G, G2C, G2В, G2G

produkcja farmaceutyczna, polityki substytucji importu, e-commerce, e-administracja, informatyka, B2G, G2C, G2B, G2G

1. Baranovyč M., 2011, Importozamiščennja na farmacevtyčnomu rynku Rosiï ta Ukraïny: spocoby reahuvannja inozemnych kompanij, available at: http://www.apteka.ua/article/86617.
2. Deržavna prohrama aktyvizaciï rozvytku ekonomiky na 2013–2014 roky, available at:http:// http:// eimg.pravda.com.ua/files/a/4/a428a25---------.pdf.
3. Deržavna služba statystyky Ukraïny, available at:http:// www.ukrstat.gov.ua.
4. Enej Ja.I., 2012, Polityka importozamiščennja jak peredumova innovacijnoho rozvytku ekonomiky Ukraïny, available at:http://dspace.udpu.org.ua:8080/jspui/bitstream/6789/652/1/.pdf.
5. Eurostat, available at:http:// www.appsso.eurostat.ec.europa.eu.
6. Gersterr R. People before Patents. The Success Story of the Indian Pharmaceutical Industry, available at: http://www.medicusmundi.ch/mms/services/bulletin/bulletin200201/kap02/13gerster.htm
7. Indeks Spryjnjattja Korupciï 2013. Transparency International Ukraïna 2012–2014, available at: http://ti-ukraine.org/sites/default/files/docs/indeks_spriynyattya_korupciyi_2013.pdf.
8. Klunko N., Zarubižnyj dosvid importozamiščennja u farmacevtyčnij haluzi jak pryklad dlja Ukraïny, “Ekonomika Ukrainy”, 2012, #6.
9. Paškov V., 2013, Farmacevtyčni pryhody u kazkovij Indiï, available at:http:// http://www.apteka. ua/article/216147.
10. Petrušenko Ju.M., 2013, Zamiščennja importu vs stymuljuvannja eksportu: pohljad ekonomičnoï teoriï, available at:http:// http://essuir.sumdu.edu.ua/bitstream/123456789/31060/1/Bilenko_Import.pdf.
11. Prychodʹko O., 2011, Importozamiščennja na šljachu do ekonomičnoho zrostannja, available at:http:// http://www.apteka.ua/article/79256.
12. Žalilo Ja.A., 2012, Priorytety polityky importozamiščennja u stratehiï modernizaciï promyslovosti Ukraïny, s.16–19., available at:http:// http://www.niss.gov.ua/public/File/2012_table/1011_dop.pdf.
13. Žalilo Ja.A., Hacʹko V.M.. 2006, Problemy formuvannja sučasnych zasad polityky importozamiščennja v Ukraïni, available at: http://www.niisp.org/vydanna/panorama/issue.php?s=epol2&issue=2006_1.

MAREK KUŹMICKI

---

Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Katedra Ekonomii i Zarządzania, Zakład Finansów i Rachunkowości

The aim of the study is to present the existing barriers to the development of providers of gastronomic and accommodation services on Lublin tourism market resulting from the institutional and systemic environment.
Existing institutional and systemic solutions considering opportunities and easiness to acquire funds for the development of economic activities are not positively evaluated by the respondents. The situation is similar in terms of legal requirements. In the opinion of the owners of gastronomic points and establishments and accommodation facilities the most burdensome barrier to the development of enterprises are existing fiscal measures. The most important is to make adjustments aimed at reducing the taxes and the amount of social security contributions.

gastronomic and accommodation enterprises, development, barriers, institutional and systemic environment

przedsiębiorstwa gastronomiczne i noclegowe, rozwój, bariery, otoczenie instytucjonalno- systemowe

1. Angowski M., Wpływ otoczenia na rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw na obszarach wiejskich, Wyd. Akademii Rolniczej w Lublinie, Lublin 2005.
2. Czechowski L. (red.), Małe i średnie przedsiębiorstwa na rynku turystycznym, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku, Gdańsk 2007.
3. Czechowski L. (red.), Przedsiębiorczość w turystyce, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku, Gdańsk 2011.
4. Drab-Kurowska, A. Sokół A., Male i średnie przedsiębiorstwa wobec wyzwań rozwoju technologii XXI wieku, CeDeWu.pl, Warszawa 2010.
5. Grzegorzewska-Mischka E., Przedsiębiorca w gospodarce turystycznej, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku, Gdańsk 2009.
6. http://www.stat.gov.pl.
7. Kobus-Ostrowska D., Identyfikator barier rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw oraz sposoby ich przezwyciężania, „Gospodarka w Teorii i Praktyce” 2003, nr 2 (13).
8. Lichniak I. (red.), Determinanty rozwoju przedsiębiorczości w Polsce, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2011.
9. Matejun M., Analiza zewnętrznych, prawno-podatkowych barier rozwoju firm sektora MŚP, Organizacja i Zarządzanie, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej, nr 1018, z. 43, 2007.
10. Nawrot Ł., Bariery rozwoju przedsiębiorczości w wybranych gminach kaszubskich, [w:] G. Gołembski (red.), Uwarunkowania przedsiębiorczości i jakości w turystyce w świetle badań krajowych i międzynarodowych, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2008.
11. Sobczyk G. (red.), Funkcjonowanie małych firm w warunkach zmian systemowych, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin 1995.
12. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807).

ROBERT LEMBRYCH-FURTAK

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Marketingu

This article discusses strategic aspects of brand management. Attention has been focused on the presentation of several models that may be helpful in the process of branding (e.g. the Brand Foundations and a brand positioning model by Corporate Profiles Consulting, the tone of voice).

brand management, branding, brand strategy

zarządzanie marką, branding, strategia marki

1. Brand Foundations dla marki Lublin. Warsztat, niepublikowanie materiały, Corporate Profiles Consulting, Warszawa 2007.
2. http://apple2history.org/history/ah02/ (dostęp: 16.06.2014).
3. https://www.apple.com/support/macpro/ (dostęp: 16.06.2014).
4. http://www.umcs.pl/pl/organizacja-roku-akademickiego-2013-2014,2469.htm (dostęp: 27.06.2014).
5. Kall J., Jak zbudować silną markę od podstaw, One Press – Wydawnictwo Helion, Gliwice 2006.
6. Kall J., Silna marka. Istota i kreowanie, PWE, Warszawa 2001.
7. Pozycjonowanie, niepublikowanie materiały szkoleniowe, Stowarzyszenie Komunikacji Marketingowej SAR, Corporate Profiles Consulting, Warszawa (bez daty wydania).
8. Smoleń-Wawrzusiszyn M., Kod językowy marki terytorialnej, praca niepublikowana, Kancelaria Doradcza „Synergia”, Lublin 2012.
9. Wheeler A., Kreowanie marki. Przewodnik dla menedżerów marki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
10. Zasady komunikacji marki Polska, Załącznik do Uchwały Nr 21 Rady Promocji Polski z dnia 25 października 2013 roku w sprawie przyjęcia „Zasad komunikacji marki Polska”, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2013, http://www.msz.gov.pl/resource/f188d84a-2c10-4ebb-8055- d88eb669c70a:JCR (dostęp: 22.06.2014).

MARCIN LIPOWSKI

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Ekonomiczny, Katedra Marketingu

Multichanneling is one of the strategies products and services distribution in the network economy. Multi-channel consumer spends more in comparison to consumer using only one distribution channel. The risk is associated with the buying decisions of consumers, including the place / way of purchase. The category perceived risk is composed of a number of variables. The aim of the publication is to identify sources of consumers perceived risk in conditions of distribution channel choice. The decision of the channel selection is determinant by performence risk, time risk, security risk and financial risk. Suppliers, however, through specific actions may restrict the perceived risk.

perceived purchasing risk, channel of distribution, multi-channelling

postrzegane ryzyko zakupu, kanał dystrybucji, multikanałowość sprzedaży

1. Clemes M.D., Gan Ch., Zhang J., An empirical analysis of online shopping adoption in Beijing, China, “Journal of Retailing and Consumer Services” 2014, vol. 21.
2. Cunningham S.M., The major dimensions of perceived risk, [w:] D.F. Cox (ed.), Risk Taking and Information Handling in Consumer Behaviour, “Harvard University Press” 1967, Boston, MA.
3. Featherman M.S., Pavlou P.A., Predicting e-services adoption: a perceived risk facets perspective, “International Journal of Human-Computer Studies” 2003, vol. 59.
4. Gupta, A., Su B., Walter Z., Risk profile and consumer shopping behavior in electronic and traditional channels, “Decision Support Systems” 2004, vol. 38.
5. Hoehle H., Scornavacca E., Huff S., Three decades of research on consumer adoption and utilization of electronic banking channels: A literature analysis, “Decision Support Systems” 2012, vol. 54.
6. Jonas A., Jakość usług a postrzegane przez klientów ryzyko ich zakupu, [w:] Kontrowersje wokół marketingu w Polsce. Niepewność i zaufanie a zachowania nabywców, L. Garbarski, J. Tkaczyk (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
7. Kushwaha T., Shankar V., Are Multichannel Customers Really More Valuable? The Moderating Role of Product Category Characteristics, “Journal of Marketing” 2013, vol. 77.
8. Lipowski M., Usability of mobile distribution channel for financial services, “La Societe de L’information. Perspective Europeenne et Globale, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Wydziałowe”, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 2013, nr 150.
9. Littler D., Melanthiou D., Consumer perceptions of risk and uncertainty and the implications for behaviour towards innovative retail services: The case of internet banking, “Journal of Retailing and Consumer Services” 2006, vol. 13.
10. Maciejewski G., Ryzyko w decyzjach nabywczych konsumentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2010.
11. Martins C., Oliveira T., Popovic A., Understanding the Internet banking adoption: A unified theory of acceptance and use of technology and perceived risk application, “International Journal of Information Management” 2014, vol. 34.
12. Nepomuceno M.V., Laroche M., Richard M.-O., How to reduce perceived risk when buying online: The interactions between intangibility, product knowledge, brand familiarity, privacy and security concerns, “Journal of Retailing and Consumer Services” 2014, vol. 21.
13. Neslin S.A., Grewal D., Leghorn R., Shankar V., Teerling M.L., Thomas J.S., Verhoef P.C., Challenges and Opportunities in Multichannel Customer Management, “Journal of Service Research” 2006, vol. 9.
14. Parment A., Generation Y vs. Baby Boomers: Shopping behavior, buyer involvement and implications for retailing, “Journal of Retailing and Consumer Services” 2013, vol. 20.
15. Schroder H., Zaharia S., Linking multi-channel customer behavior with shopping motives: Anempirical investigation of a German retailer, “Journal of Retailing and Consumer Services” 2008, vol. 15.
16. Tyszka T., Zaleśkiewicz T., Racjonalność decyzji. Pewność i ryzyko, PWE, Warszawa 2001.

PRZEMYSŁAW ŁUKASIK ¹, BRUNO SCHIVINSKI ²

---

¹ Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Marketingu
² Politechnika Gdańska, Katedra Marketingu

store brands, private label brands, brand equity, consumer-based brand equity

marki własne, marki prywatne, kapitał marki, kapitał marki bazujący na konsumencie

1. Aaker D.A., Managing Brand Equity Capitalizing on the Value of Brand Name, New York: The Free Press, 1991.
2. Aaker D.A., Measuring Brand Equity Across Products and Markets, “California Management Review” 1996, 38 (3).
3. Atilgan E., Aksoy S., Akinci S., Determinants of the Brand Equity: A verification approach in the beverage industry in Turkey, “Marketing Intelligence and Planning” 2005, 23 (3).
4. Bao Y., Bao Y., Sheng S., Motivating purchase of private brands: Effects of store image, product signatureness, and quality variation, “Journal of Business Research” 2011, 64 (2).
5. Beristain J.J., Zorrilla P., The relationship between store image and store brand equity: A conceptual framework and evidence from hypermarkets, “Journal of Retailing and Consumer Services” 2011, 18.
6. Berry L., Cultivating service brand equity, “Journal of the Academy of Marketing Science” 2000, 28 (1).
7. Burmann C., Jost-Benz M., Riley N., Towards an identity-based brand equity model, “Journal of Business Research” 2009, 62.
8. Calvo-Porral C., Lévy-Mangin J.-P., Private label brands: major perspective of two customer-based brand equity models, “The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research” 2014, 24 (4).
9. Calvo-Porral C., Martinez-Fernández V.-A., Juanatey-Boga O., Lévy-Mangin J.-P., What matters to store Brand Equity? An approach to Spanish large retailing in a downturn context, “Investigaciones Europeas de Dirección y Economía de la Empresa” 2013, 19.
10. Christodoulides G., de Chernatony L., Consumer-based brand equity conceptualization and measurement. A literature review, “International Journal of Market Research” 2010, 52 (1).
11. Farquhar P.H., Managing Brand Equity, “Marketing Research” 1989, 48.
12. Kara A., Rojas-Méndes J.I., Kucukemiroglu O., Harcar T., Consumer preferences of store brands: Role of prior experiences and value consciousness, “Journal of Targeting, Measurement and Analysis for Marketing” 2009, 17 (2).
13. Keller K.L., Conceptualizing, Measuring and Managing Customer-Based Brand Equity, “Journal of Marketing” 1993, 57 (1).
14. Keller K.L., Strategiczne zarządzanie marką, Oficyna Wolters Kluwer Business, Warszawa 2011.
15. Łukasik P., Schivinski B., Wpływ postrzeganego ryzyka oraz czynników wizerunkowych na zamiar zakupu marek własnych sieci handlowych, „Marketing i Rynek” 2014a.
16. Łukasik P., Schivinski B., Znaczenie płci w procesie zakupu marek własnych sieci handlowych – analiza wielogrupowa, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2014b, w druku.
17. Pappu R., Quester P.G., Cooksey R.W., Consumer-based Brand Equity: improving the measurement – empirical evidence, “Journal of Product and Brand Management” 2005, 14 (3).
18. Pauwels K., Srinivasan S., Who Benefits from Store Brand Entry?, “Marketing Science” 2004, 23 (3).
19. Schivinski B., Dąbrowski D., The consumer-based brand equity inventory: scale construct and validation, GUT FME Working Paper Series A, Gdansk University of Technology, Faculty of Management and Economics 2014, 22 (4).
20. Schivinski B., Dąbrowski D., The effect of social media communication on consumer perceptions of brands, “Journal of Marketing Communications” 2014, DOI 10.1080/13527266.2013.871323.
21. Schivinski B., Dąbrowski D., The Impact of Brand Communication on Brand Equity Dimensions and Brand Purchase Intention Through Facebook, GUT FME Working Paper Series A, Gdansk University of Technology, Faculty of Management and Economics 2013, 4 (4).
22. Sharp B., Brand equity and market-based assets of professional service firms, “Journal of Professional Services Marketing” 1995, 13 (1).
23. Sprott D.E., Shimp T.A., Using Product Sampling to Augment the Perceived Quality of Store Brands, “Journal of Retailing” 2004, 80 (4).
24. Tong X., Hawley J.M., Measuring customer-based brand equity: empirical evidence from the sportswear market in China, “Journal of Product and Brand Management” 2009, 18 (4).
25. Tuominen P., Managing Brand Equity, „LTA” 1999, 1.
26. Yoo B., Donthu N., Lee S., An examination of selected marketing mix elements and Brand Equity, “Journal of the Academy of Marketing Science” 2000, 28 (2).
27. Zeithaml V.A., Consumer Perceptions of Price, Quality and Value: A Means-end Model and Synthesis of Evidence, “Journal of Marketing” 1988, 52 (3).

HENRYK MAMCARZ

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Ekonomiczny, Zakład Rynków Finansowych

The floating rate notes appear in capital markets during inflation. They make it possible for their issuers to gain capital because they largely reduce severe price risk resulting from an increase in interest rates. However, the largely eliminated price risk transforms into interest risk resulting from changes in reference interest rates. A protection against this risk is capfloaters in the case of issuers, and floorfloaters in the case of investors. Specific conditions of the capital market, in which issuers and investors operate, are in turn the reason why different variants of floating rate notes are issued, which have the characteristics of speculative instruments. Examples of such bonds are reverse floaters and leveraged floaters.

interest rate risk, floating rate notes, capfloaters, floorfloaters, reverse floaters, leveraged floaters

ryzyko stopy procentowej, obligacje o zmiennym oprocentowaniu, obligacje o zmiennym oprocentowaniu z opcją cap i opcją floor, odwrotne obligacje o zmiennym oprocentowaniu, obligacje o zmiennym oprocentowaniu z dźwignią

1. Binkowski P., Beeck H., Finanzinnowationen, Bonn, 1991.
2. Demuth M., Fremdkapitalbeschaffung durch Finanzinnowationen, Gabler Verlag, Wiesbadan 1998.
3. Diedrigkeit R., Atlas Geld und Wertpapiere, 5. Auflage, Gabler Verelag, Wiesbaden 1991.
4. Diwald H., Anleihen verstehen, Deutscher Taschenbuch Verlag, München 2012.
5. Gallati R., Verzinsliche Wertpapiere, 2. Augflage, Gabler Verlag, Wiesbaden 2004.
6. Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
7. Kauper I., Festverzinsliche Wertpapiere, Bonn 1992.
8. Wiedemann A., Financial Engineering, 4. Aulage, Bankakademie-Verlag, Frankfurt am Main 2007.

RADOSŁAW MĄCIK

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Ekonomiczny, Katedra Marketingu

This article explores effects of substitutability and complementarity of physical and virtual channels in the purchasing process, analyzed from the point of view of the consumer. Presented data has been collected through CAWI survey with quota sample (n= 1,701 internet users in Poland) as part of the habilitation grant No. N N112 375540.
Consumers, especially younger ones, are commonly involved in multi-channel buying processes. This involvement is an expression of not only recognizing the substitutability of physical and virtual channels, but also treating those channels as complementary at the stage of searching for information. The frequent occurrence among consumers of ROPO and reverse ROPO effects, indicates their tendency to rationalize spending, paying attention also to time spent, effort and potential post-purchase troubles. By changing the channel during the purchase process, the consumer chooses a cheaper and/or more convenient option, accepting the possible risks associated with the purchase.

physical channel, virtual channel, substitution, complementarity, consumer behaviour

kanał fizyczny, kanał wirtualny, substytucyjność, komplementarność, zachowania konsumenta

1. Chodak G., Jarosz P., Kunkowski J., Tkaczyk P., Wrzalik P., Raport eHandel Polska 2012. Analiza wyników badania polskich sklepów internetowych, DotCom River, Sklepy24.pl, Wrocław 2012, s. 6.
2. Efekt ROPO w segmencie Retail, Google, TNS OBOP 2009, http://www.google.pl/intl/pl/press/ blog/PL_ROPO_Retail_Poland_public.pdf (dostęp: 23.06.2014).
3. Garapich A., eCommerce w Polsce. Rynek, nabywcy, trendy, PBI, Warszawa 2012, http://www. slideshare.net/P_B_I/e-commerce-w-polsce (dostęp: 23.06.2014).
4. Górecki M., Powiązanie świata online z offline, czyli efekt ROPO w Polsce, http://www.slideshare. net/MarekGorecki/powizanie-wiata-online-z-offline-czyli-efekt-ropo-w-polsce (dostęp: 23.06.2014).
5. Joo Y.-H., Park M.H.-Y., Information search and purchase channel choice across in-home shopping retail formats, “Academy of Marketing Studies Journal” 2008, vol. 12, no 2, s. 49–61.
6. Keen C., Wetzels M., De Ruyter K., Feinberg R., E-tailers versus retailers: Which factors determine consumer preferences, “Journal of Business Research” 2004, vol. 57, no 7, s. 689–693.
7. Konucs U., Verhoef P.C., Neslin S.A., Multichannel shopper segments and their covariates, “Journal of Retailing” 2008, vol. 84, no 4, s. 398–413.
8. Mącik R., Modelowanie stałych czynników wyjaśniających kupowanie w Internecie, [w:] R. Mącik (red.), Wpływ technologii informacyjnych i komunikacyjnych na zachowania konsumentów – studium empiryczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011, s. 141–145.
9. Mącik R., Technologie informacyjne i komunikacyjne jako moderator procesów podejmowania decyzji zakupowych przez konsumentów, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013.
10. Mącik R., Furtak R., Zakupy internetowe a zakupy konwencjonalne, [w:] R. Mącik (red.), Wpływ technologii informacyjnych i komunikacyjnych na zachowania konsumentów – studium empiryczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011, s. 63–84.
11. Nalewajek M., Zróżnicowanie oczekiwań konsumenta w procesie zakupowym a możliwości ich zaspokojenia we współczesnej gospodarce, Texterbooks 2013, s. 112–134.
12. Piwowarczyk M., Efekt ROPO, czyli jak on-line wpływa na off-line, 19.08.2011, http://www.slideshare. net/mpiwo/efekt-ropo-czyli-jak-online-wpywa-na-offline-piwowarczyk-marcin (dostęp: 23.06.2014).
13. Pookulangara S., Natesan P., Examining consumers’ channel-migration intention utilizing theory of planned behavior: A multigroup analysis, “International Journal of Electronic Commerce Studies” 2010, vol. 1, no 2, s. 97–116.
14. Rdzeń K., Obroty eCommerce Polska 2012 i wielkość serwisu Allegro, n.d., http://mensis.pl/aktualnosci/ obroty-ecommerce-polska-2012-i-wielkosc-serwisu-allegro/ (dostęp: 5.07.2014).
15. Retail Sales March 2013 Data, Office of National Statistics, http://www.ons.gov.uk/ons/rel/rsi/ retail-sales/march-2013/rft-rsi-tables-march-2013.xls (dostęp: 5.07.2014).
16. Simon H.A., A behavioral model of rational choice, “Quarterly Journal of Economics” 1955, vol. 69, s. 99–118.
17. Szymański G., Czajkowski T., Badanie polskich e-sklepów AD 2012, [w:] eCommerce 2012. Raport, Internet Standard. International Data Group Poland SA, Warszawa 2012.

BOGUMIŁA MUCHA-LESZKO, MAGDALENA KĄKOL

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej

The purpose of this study is to analyze and assess the main macroeconomic indicators of Sweden in 2000–2013 by reference to the corresponding quantities characterizing the economies of Denmark and Great Britain, i.e. countries that have not adopted the single currency as well as Finland and Germany, the most efficient economies in the euro zone. Taking into account the rates of GDP growth and inflation, government balance, public debt and current account balance, or even unemployment rate, it can be concluded that in the analyzed period Sweden was achieving the best economic outcomes, which was particularly evident during and after the crisis 2008–2009. Such excellent performance of the Swedish economy was mainly the result of outstanding macroeconomic policy conducted by this country involving a combination of both fiscal and monetary instruments in order to support economic growth, which would not be possible if Sweden was in the monetary union.

Sweden, monetary union, benefits and costs

Szwecja, unia walutowa, korzyści i koszty

1. Calmfors L., Flam H., Gottfries N., Jerneck M., Lindahl R., Haaland Matlary J., Nordh Berntsson C., Rabinowicz E., Vredin A. (1997), EMU: A Swedish Perspective, Kluwer Academic Publishers, Boston, Dordrecht and London.
2. European Commission (2014a), AMECO. The annual macro-economic database, http://ec.europa. eu/economy_finance/ameco/user/serie/SelectSerie.cfm (dostęp: 07.07.2014).
3. European Commission (2014b), Convergence Report 2014, “European Economy” 2014, no 4.
4. European Commission (2014c), European Economic Forecast. Spring 2014, “European Economy” 2014, no 3.
5. European Commission (2014d), Statistical Annex of European Economy, Spring 2014.
6. European Commission (2012a), Current account surpluses in the EU, “European Economy” 2012, no 9. 7. European Commission (2012b), Report on Public Finances in EMU 2012, “European Economy” 2012, no 4.
7. European Commission (2010), Public Finances in EMU 2010, “European Economy” 2010, no 4.
8. European Commission (1998), Euro 1999, 25 March 1998 Report on progress towards convergence and the recommendation with a view to the transition to the third stage of economic and monetary union, Part I Recommendation, Office for Official Publications of the European Communities, Luksembourg.
9. Eurostat (2014), Online statistical database, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/ statistics (dostęp: 07.07.2014).
10. Martin A., Ross G. (eds.) (2004), Euros and Europeans, Cambridge University Press.
11. Mucha-Leszko B., Wojtas M., Polityka fiskalna i sytuacja w dziedzinie finansów publicznych Danii, Szwecji i Wielkiej Brytanii w latach 1999–2012, [w:] D. Miłaszewicz (red.), Stabilizacja fiskalna. Teorie i doświadczenia wybranych gospodarek, Zapol, Szczecin 2012, s. 147–166.
12. Soderstrom U. (2010), Reevaluating Swedish Membership in the European Monetary Union. Evidence from an Estimated Model, [in:] A. Alesina, F. Giavazzi (eds.), Europe and the Euro, University of Chicago Press, s. 379–414.
13. Suni P., Vihriälä V. (2013), Euro – How Big a Difference: Finland and Sweden in Search of Macro Stability, “ETLA Reports”, no 7, The Research Institute of the Finnish Economy, 4 March 2013.

MIROSŁAWA PLUTA-OLEARNIK

The problem of the article concerns the development of education services at a higher level. In the first part the author discusses the basic models of higher education institutions in the US and Europe, noting the role of the market, government and academic environment. In the second part the author analyses the influence of contemporary economic, market and society conditions on the model of education at a higher level in Poland at the turn of the 20th century. Considerations are conducted on the basis of national and foreign literature sources, available reports and statistical publications. The last part contains reflections on the future of the higher education sector in Poland.

services, education, university, models, development conditions

usługi, kształcenie, szkoła wyższa, modele, czynniki rozwoju

1. Analiza strategii, modeli działania oraz ścieżek ewolucji wiodących szkół wyższych na świecie. Raport z badania, Politechnika Warszawska, Warszawa 2010, http://www.akademickiemazowsze2030. pl (dostęp: 30.09.2014).
2. Fazlagić J., Edukacja na rzecz gospodarki opartej na wiedzy w Polsce – diagnoza i kierunki działań, [w:] B. Poskrobko (red.), Gospodarka oparta na wiedzy: materiały do studiowania, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2011.
3. Geryk M., Społeczna odpowiedzialność uczelni w percepcji jej interesariuszy. Raport z badań, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2010.
4. http://polska.newsweek.pl/rok-akademicki-2013-2014-poczatek-studiow-newsweek-pl,artykuly, 271112,1. html (dostęp: 01.10.2014).
5. Mały Rocznik Statystyczny 2014, GUS, Warszawa 2014.
6. OECD Stat Extracts 2012, http://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=LFS_SEXAGE_I_R (dostęp: 1.10.2014).
7. Pluta-Olearnik M. (red.), Przedsiębiorcza uczelnia i jej relacje z otoczeniem, Difin, Warszawa 2009.
8. Szkoły wyższe i ich finanse w 2012 roku, GUS, Warszawa 2013.
9. Thieme J., Szkolnictwo wyższe. Wyzwania XXI wieku, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2009.
10. Vought van F., Governmental Strategies and Innovation in Higher Education, Jessica Kingsley Publishers, UK, London 1989, [za:] J. Thieme, Szkolnictwo wyższe, Wyzwania XXI wieku, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2009.

AGNIESZKA SITKO-LUTEK

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Zarządzania

The publication is of conceptual character. The identification of national organizational culture was presented as well as the approaches to culture research in international context. The presentation of practical applications concerning economy and innovations was also included. The research is based on the grant results “Competency and Organizational Culture of innovative companies in international perspective” financed by National Center of Science number NN115419840.

national organizational culture, cross culture research

narodowa kultura organizacyjna, badania kultury organizacyjnej

1. Adler N., Doktor R., Redding, S., (1986), From the Atlantic to the Pacific century: Cross-cultural management reviewed. “Journal of Management”, 12(2), s. 295–318.
2. Cray D., Mallory G.R., (1998), Making Sense of Managing Culture, “International Thomson Business Press”, London.
3. Fukuyama F., (1995), Trust: the Social Virtues and the Creation of Prosperity, Hamish Hamilton, London.
4. Hampden-Turner C., Trompenaars A., (1998), Siedem kultur kapitalizmu, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa.
5. Hofstede G., (1991), Cultures and Organisations, McGrew–Hill, London.
6. Hofstede G., (1980), Cultures Consequences, Saga, London.
7. Hofstede G., (2000), Kultury i organizacje, PWE, Warszawa.
8. Hofstede G., Hofstede G.J., Minkov M., (2010), Cultures and Organizations: Software of Mind, Mc Graw–Hill, USA.
9. Minkov. M., Hofstede G., Hofstede G.J., (2012), Cross-cultural analysis, Thousand Oaks, Sage.
10. Morden A.R., (1995), National Culture and the Culture of the Organisation, “Cross Culture Management”, vol. 2, no 2.
11. Morden A.R., (1996), Principles of Management, McGrew–Hill, London.
12. Sackmann S.A., (1991), Cultural Knowledge in Organizations: Exploring the Collective Mind, Newbury Park, Saga.
13. Schneider S.C., Barsoux J., (1986), Managing Across Cultures, Prentice Hall, London, Sherman.
14. Sitko-Lutek A., (2004), Kulturowe uwarunkowania doskonalenia menedżerów, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
15. Triandis H.C., (1983), Review of culture’s consequences: international differences in work-related values, “Human Organisation”, 1(4)
16. Triandis H. (1972), The Analysis of Subjective Culture, New York, John Wiley. 17. Warner M, Joynt P., (ed.) (2002), Managing Across Cultures: Issues and Perspectives, Thomson Learning, London.
17. Wilkinson B., (1996), Culture, institutions and business in East Asia, “Organization Studies”, 17, s. 421–470.
18. Wolniak R., (2012), Wymiary kulturowe polskich organizacji a doskonalenie zarządzania jakością, CeDeWu, Warszawa.

CZESŁAW SKOWRONEK

---

Collegium Mazovia – Innowacyjna Szkoła Wyższa w Siedlcach

The article encompasses the analysis of logistic processes supporting the marketing activity of enterprises. These processes include in particular: transportation, warehousing, managing the level and the structure of inventory and streams of information used in steering.
During the ongoing Polish economic transformation (1989–2014) significant changes, both quantitative and qualitative, have occurred, which have had a beneficial effect on the activity of enterprises and their market positions. Transportation of goods is mainly taken care of by private enterprises, which own modern fleet of vehicles. Polish transport enterprises successfully compete on the European markets.
Modern warehouses, equipped with automated measures of warehousing operations provide adequate protection of inventory and efficiency of manipulative operations (unloading, relocation and loading). Basic numerical data, which characterizes the level and structure of inventory, was presented in the article. Inventory management was adjusted to the needs of clients and became a significant instrument of ensuring the efficiency of sales processes.
A concise characteristics of information systems that are used in the logistic processes of enterprises was also presented in the article.

logistics, transportation, warehousing, inventory, marketing, information

logistyka, transport, magazynowanie, zapasy, marketing, informacja

1. Biuletyn Statystyczny, GUS, 1994, nr 4.
2. Blaik P., Logistyka. Koncepcja zintegrowanego zarządzania, PWE, Warszawa 2001.
3. Garbarski L., Rutkowski J., Wrzosek W., Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy, PWE, Warszawa 2000.
4. Przybylski R., Gra o miliardy euro, „Polityka”, 27 maja 2014, s. 80.
5. Roczniki Statystyczne GUS, Warszawa 2002, 2006, 2009, 2010, 2013.
6. Skowronek Cz., Sarjusz-Wolski Z., Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2012.
7. Sobczyk G. (red.), Zarządzanie sprzedażą w przedsiębiorstwie handlowym i usługowym, PWE, Warszawa 2010.
8. Wyniki finansowe przedsiębiorstw gospodarczych I–XII 2012, Warszawa 2013.

MARIA SŁAWIŃSKA

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Handlu i Marketingu

Marketing innovations in commercial enterprises involve the development of new methods aimed at influencing the target market. Such methods include primarily the implementation of innovative store formats and the introduction of changes to the range of products and services offered, the pricing policy, as well as the location and promotional strategies.
This paper aims to explain the nature and features of innovation in retailing and identify the main factors determining its development in the context of creating customer value.
The fundamental difficulty faced by commercial enterprises wishing to introduce innovative solutions is the lack of legal protection of new ideas and the ease with which the competitors may follow suit.

marketing innovations, retailing, marketing mix instruments, customer value

innowacje marketingowe, handel detaliczny, instrumenty marketingu mix, wartość dla klienta

1. Baruk J., Zarządzanie wiedzą i innowacjami, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006.
2. Bogdanienko J., Haffer M., Popławski W., Innowacyjność przedsiębiorstw, Wydawnictwo UMK w Toruniu, Toruń 2004.
3. Borusiak B., Innowacyjne formaty handlu detalicznego, [w:] Innowacje marketingu i handlu, B. Borusiak (red.), Zeszyty Naukowe 184, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2011.
4. Domański T., Strategie marketingowe dużych sieci handlowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
5. Domański T., Bryła P., Marketing produktów żywnościowych, PWE, Warszawa 2010.
6. Drucker P., Praktyka zarządzania, Czytelnik, Nowoczesność, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Warszawa 1992.
7. Grewal D., Ailawadi K.L., Gauri D., Hall K., Kopalle P., Robertson J.R., Innovations in Retail Pricing and Promotions, “Journal of Retailing” 2011, nr 11.
8. Hulten B., Browens N., van Dijk M., Marketing sensoryczny, PWE, Warszawa 2011.
9. Kin Ch., Maurborgne R., Kreowanie „błękitnych oceanów” rynku, [w:] Biznes, t. 2, Biblioteka Gazety Wyborczej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
10. Kotler Ph., Marketing od A do Z, PWE, Warszawa 2004.
11. Kotler Ph., Keller K.L., Marketing, Rebis, Poznań 2012.
12. Lewandowska M.S., Współpraca firm w innowacjach produktowych i marketingowych, „Marketing i Rynek” 2012, nr 10.
13. Podręcznik Oslo. Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2008.
14. Pomykalski A., Zarządzanie innowacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Łódź 2001.
15. Portalspozywczy.pl, 14.05.2014, Tesco. Nowa aplikacja przyczyni się do kilkunastoprocentowego wzrostu zamówień mobilnych w usłudze Ezakupy.
16. Portalspozywczy.pl, 21.06.2014.
17. Simon H., Hidden Champions des 21. Jahrhunderts. Die Erfolgsstrategien unbekannter Weltmarktführer, Campus Verlag, Frankfurt–New York 2007.
18. Sławińska M. (red.), Modele biznesu w handlu detalicznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2010.
19. Sławińska M., Przedsiębiorstwo handlowe. Ekonomika – Zarządzanie – Procesy, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2013.
20. Sobczyk G. (red.), Zarządzanie sprzedażą w przedsiębiorstwie handlowym i usługowym, PWE, Warszawa 2010.
21. Sznajder A., Technologie mobilne w marketingu, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2014.

WACŁAWA STARZYŃSKA

---

Uniwersytet Łódzki, Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej

Dynamic development of public procurement market in Poland, an increase of significance of public expenses with the use of the EU funds, and world economic crisis enforced public entities to act in rational way.
The aim of the paper is to assess functioning of public procurement system in the area of preparation of terms of participation in awarding procedures and models of their fulfilment by potential suppliers.
In the paper legal regulations connected with public procurement and judgements of National Apply Chamber in Poland are considered.
The results indicate ambiguity of terms of supplier’s participation in the Public procurement law which instead of minimizing risks to choose unreliable supplier may lead to limitation of competitiveness of the public procurement.

rational expenses of public sector, competitiveness of public procurement, risks of choice of unreliable supplier

racjonalne wydatkowanie środków publicznych, konkurencyjność rynku zamówień publicznych, ryzyko wyboru nierzetelnego wykonawcy

1. Adamowicz E., Sadowy J., Zamówienia publiczne jako instrument sprawnego wykorzystania środków unijnych, Gdańsk–Warszawa 2012.
2. Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi. Dz. Urz. UE L 134 z 30.04.2004 r., z późniejszymi zmianami; Dz. Urz. UE, polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 7.
3. http://www.uzp.gov.pl/cmsws/page/?F;338.
4. Kołodziejak K., Zasoby podmiotów trzecich, „Przetargi Publiczne” 2013, styczeń.
5. Prawo zamówień publicznych z 2004 r. wraz z późniejszymi nowelizacjami.
6. Samuelson P., The Pure Theory of Public Expenditure, “The Review of Economic and Statistics” 1954, vol. 36, no. 4.
7. Sprawozdanie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o funkcjonowaniu systemu zamówień publicznych w 2012 r., UZP, Warszawa 2012.
8. Sprawozdanie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o funkfunkcjonowaniu systemu zamówień publicznych w 2013 r., UZP, Warszawa 2014.
9. Wyroki Krajowej Izby Odwoławczej z lat 2011–2013.

JOLANTA SZOŁNO-KOGUC

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Ekonomiczny, Katedra Finansów Publicznych

The imbalance of public finance sector is formed by two categories of factors: cyclic and structural. The first group includes factors, which are related to the cyclic character of economic process. Usually economic recovery affects positively the condition of public finance. Factors related to the real sphere of economy along with regulatory factors can be distinguished within the second category. Hereby presented article is an attempt to verify the most important structural factors.

public finance, imbalance of public finance, budgetary deficit

finanse publiczne, nierównowaga finansów publicznych, deficyt budżetowy

1. Felis P., Dochody podatkowe w Polsce, Infos, Biuro Analiz Sejmowych, Kancelaria Sejmu, Warszawa 2010.
2. http://epp.eurostat.ec.europa.eu.
3. Kołodko G.W., O naprawie naszych finansów, TNOiK, Toruń 2004.
4. Kształcenie dorosłych 2011, Departament Badań Społecznych i Warunków Życia, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2013.
5. Kwiatkowska W., Kwiatkowski E., Niedopasowania strukturalne na rynku pracy a bezrobocie równowagi – ujęcie teoretyczne, [w:] Bezrobocie równowagi w gospodarce polskiej, szacunki, tendencje i determinanty, W. Kwiatkowska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009.
6. Moździerz A., Nierównowaga finansów publicznych, PWE, Warszawa, 2009.
7. Moździerz A., Nierównowaga finansów publicznych w Polsce w warunkach zmian w strukturze społecznej, „Studia Ekonomiczne” nr 1/LXXIII, Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Warszawa 2012.
8. OECD Tax Wages 2013, OECD iLibrary 2013, http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/ oecd/taxation/taxing-wages-2013.
9. Prognoza ludności na lata 2008–2035, GUS, Departament Badań Demograficznych, Warszawa 2009.
10. Rocznik demograficzny GUS, Warszawa 2013.
11. Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 roku. Omówienie, Rada Ministrów, Warszawa 2013.
12. The Global Competitiveness Report 2012–2013, World Economic Forum, 2012.
13. The Global Competitiveness Report 2013–2014, World Economic Forum, 2013.
14. www.stat.gov.pl.

JERZY WĘCŁAWSKI

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Bankowości

The banking system in Poland after 1989 was one of the fastest growing components of the national economy. Transformations it underwent adapted it to the requirements of market economy. It has a welldeveloped regulatory sphere composed of an independent central bank, financial market supervision and institutions guaranteeing bank deposits. A large share of foreign capital in the transformation of the commercial banks had a significant influence on the change of ownership relations for the benefit of investors from outside Poland. The banking sector presents a rather low level of concentration. Its financing potential compared to the more developed countries is quite weak. Also, the scope of financial intermediation remains at a lower level than the European average. It can be argued that, while Polish banks are relatively small, they are well capitalized and secure. The stability of the Polish banking system has been verified positive during the recent financial crisis

central bank, financial supervision, banking sector, banking system stability

bank centralny, nadzór finansowy, sektor bankowy, stabilność systemu bankowego

1. Instytucje w krajach transformujących się, K. Szarzec (red.), Global Development Research Group, Poznań 2014.
2. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483).
3. Kryzysy bankowe. Przyczyny i rozwiązania, M. Iwanicz-Drozdowska (red.), PWE, Warszawa 2002.
4. Marcinkowska M., Corporate Governance w bankach. Teoria i praktyka, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
5. Nadzór bankowy 1989–2006, NBP, Warszawa 2006.
6. Polska 1989–2014. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2014.
7. Porównanie wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami innych krajów Unii Europejskiej za 2012 r., Narodowy Bank Polski, Warszawa, grudzień 2013
8. Raport dotyczący optymalnej struktury polskiego systemu bankowego w średnim okresie, Capital Strategy, Warszawa 31 października 2012.
9. Raport o stabilności systemu finansowego, NBP, Warszawa grudzień 2013.
10. Raport o sytuacji banków w I półroczu 2013 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa 2013.
11. Raport roczny Bankowego Funduszu Gwarancyjnego za rok 2012, BFG, Warszawa.
12. Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2012 r., Narodowy Bank Polski, Warszawa 2014.
13. Systemy gwarantowania depozytów w Polsce i na świecie, W. Baka (red.), PWE, Warszawa 2005.
14. Sytuacja w sektorze bankowym, grudzień 2013, www.bfg.pl/sites/default/ (dostęp: 15.04.2014).
15. Top 1000 World Banks Ranking, “The Banker” 2013, 1 July.
16. Traktat o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej podpisany 16 kwietnia 2003 r. w Atenach (Dz. U. 2004, nr 90, poz. 864).
17. Transformacja bankowości polskiej w latach 1988–1995, W. Baka i in., Biblioteka Menedżera i Bankowca, Warszawa 1997.
18. Układ europejski ustanawiający stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską z jednej strony a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi z drugiej strony – sporządzony w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r. (Dz. U. 1994, nr 11, poz. 38).
19. Unia bankowa, M. Zaleska (red.), Difin, Warszawa 2013.
20. Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. 1995, nr 4, poz. 18).
21. Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. 2006, nr 157, poz. 1119).
22. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. 1997, nr 140, poz. 938).
23. Wyniki finansowe banków w 2013 r., stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki- -finansowe (dostęp: 15.04.2014).

URSZULA WICH

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Polityki Gospodarczej, Społecznej i Regionalnej

On the basis of statistical data for the year 2012 studies were conducted, which comprised territorial units on local level, i.e. communes in the province of Lublin. These studies were aimed at determining the role of local economy in the development of the Lublin region. The studies concerned the financial condition of particular categories of communes, their investment activity, as well as participation in European Union projects. The effect of regional surrounding conditions upon the formation of economic potential in the Lublin region was also assessed – in. a. urbanization level, economic structure, as well as the competitiveness of economy. Problems that the communes struggle with were indicated, together with the suggested solutions to them.

commune, local development, financial condition, investment activity, Lublin region, economic potential

gmina, rozwój lokalny, kondycja finansowa, aktywność inwestycyjna, region lubelski, potencjał gospodarczy

1. Aneks statystyczno-diagnostyczny do Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 (z perspektywą do 2030 r.), Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, Lublin 2013.
2. Domański R., Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2006.
3. Heller J., Farelnik E., Finanse i samodzielność ekonomiczna a ustrój samorządów terytorialnych w Polsce, UW, „Studia Regionalne i Lokalne” 2013, nr 2.
4. Jefremienko M., Wolska H. Kondycja ekonomiczna miasta, „Wspólnota. Tygodnik Samorządu Terytorialnego” 2000, nr 2.
5. Kłysik-Uryszek A., Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w gospodarce regionu. Teoria i praktyka, Wyd. Fachowe CeDeWu, Warszawa 2010.
6. Lublin w liczbach 2012, Urząd Statystyczny w Lublinie, Lublin 2013.
7. Olechowski J., Samorząd terytorialny i buchalterzy, Kongres Regionów, Świdnica, 10–12 czerwca 2014.
8. Rocznik statystyczny województw GUS, 2013.
9. Rocznik statystyczny województwa lubelskiego, Urząd Statystyczny w Lublinie, 2013.
10. Rolnictwo w województwie lubelskim w 2011 r., Urząd Statystyczny w Lublinie, 2012.
11. Rynek pracy w województwie lubelskim w latach 2007–2010, Urząd Statystyczny w Lublinie, 2011.
12. Swianiewicz P., Konkurencja o środki unijne w opiniach polityków i pracowników samorządowych, UW „Studia Regionalne i Lokalne” 2013, nr 2.
13. Swianiewicz P., Środki unijne w samorządach – kto korzysta najwięcej?, „Samorząd Terytorialny” 2012, nr 5.
14. Świadek A., Wielkość przedsiębiorstw i ich struktura własności a rozwój innowacyjności w regionalnych systemach przemysłowych, UW, „Studia Regionalne i Lokalne” 2012, nr 1.
15. Truskolaski T., Strategiczne wyzwania rozwoju lokalnego na przykładzie Białegostoku, „Samorząd Terytorialny” 2011, nr 12.
16. Winiarski B., Polityka regionalna, PWE, Warszawa 1976.
17. Województwo lubelskie: podregiony, powiaty, gminy, Urząd Statystyczny w Lublinie, 2013.
18. www.strategia.lubelskie.pl.

JAN ZALEWA

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Ekonomiczny

For the last twenty-five years Polish agriculture has been functioning in free market conditions. During this time some specific factors occurred which force the change of an economic strategy of this sector. Transition to market economy caused incomplete exploitation of arable land and rural labor force. It created new opportunities for agricultural sector such as organic food production, agritourism, sustainable agriculture, and the generation of the energy and fuel from renewable sources. These are the new chances for Polish agriculture.

industrial strategy, contribution of migration and accumulation, energy security and the environment, biofuel

strategia industrialna, wkład migracyjny i akumulacyjny rolnictwa chłopskiego, bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, biopaliwa

1. Dyka S., Grabowski S., Uwarunkowania rozwoju rolnictwa i innych ogniw gospodarki żywnościowej, [w:] Rolnictwo w rozwoju gospodarki Polski Ludowej, cz. 1, Materiały z konferencji naukowej, która odbyła się 21 i 22 października 1985 r., Wydawnictwo SGGW–AR.
2. Gorzelak E., Finansowanie rolnictwa i innych ogniw gospodarki narodowej w czterdziestoleciu Polski Ludowej, [w:] Rolnictwo w rozwoju gospodarki Polski Ludowej, cz. 1, Materiały z konferencji naukowej, która odbyła się 21 i 22 października 1985 r., Wydawnictwo SGGW–AR.
3. Gorzelak E., Podstawowe problemy polityki ekonomicznej w rolnictwie, „Wieś Współczesna” 1972, nr 2.
4. Michna W., Prognozy rozwoju światowej produkcji rolnej i jej konsumpcji oraz zużycia na cele nieżywnościowe w latach 2011–2020, „Zagadnienia Ekonomiki Rolnej” 2012, nr 3.
5. Michna W., Ubezpieczenia społeczne rolników indywidualnych – w przeszłości i obecnie, „Wieś i Rolnictwo” 1993, nr 1 (10).
6. Pohorille M., Napięcia inflacyjne w okresie industrializacji, [w:] Ekonomia polityczna socjalizmu, M. Pohorille (red.), PWE, Warszawa 1968.
7. Pronińska K.M., Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE–Rosja, Elipsa, Warszawa 2012.
8. Szymański W., Polityka gospodarcza i jej wpływ na rozwój rolnictwa polskiego, [w]: Rolnictwo w rozwoju gospodarki Polski Ludowej, cz. 1, Materiały z konferencji naukowej, która odbyła się 21 i 22 października 1985 r. Wydawnictwo SGGW–AR.
9. Tu trzeba nowej energii, wywiad J. Ż akowskiego z amerykańskim politykiem J. Rifkinem, „Polityka” 2011, nr 51.
10. Uprzemysłowienie Polski, T. Lijewski (red.), Warszawa 1976.
11. Woś A., Społeczno-ekonomiczna przebudowa wsi i rolnictwa w Polsce, IPPM-L, Warszawa 1981.
12. Woś A., W poszukiwaniu modelu rozwoju polskiego rolnictwa, IERiGŻ, Warszawa 2004.

ROMAN ASYNGIER

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Rynków Finansowych

Artykuł prezentuje analizę danych statystycznych pokazującą rozwój rynku NewConnect oraz jego pozycję na tle innych alternatywnych systemów obrotu w Europie. Ma to posłużyć realizacji celu artykułu, jakim jest zdefiniowanie obszarów działalności rynku NewConnect, które hamują jego rozwój. Na bazie rozwiązań organizacyjnych i prawnych stosowanych przez wybrane rynki europejskie zostaną wskazane działania, które mogłyby zostać przez organizatora rynku NewConnect implementowane w celu wyeliminowania problemów jego funkcjonowania.

This paper presents an analysis of statistical data showing the development of the NewConnect market and its position in comparison with the other multilateral trading facilities in Europe. It will help to achieve the goal of the article that is defining activity areas of the NewConnect market which inhibit its development. On the basis of organizational and legal solutions used by selected European markets, some actions will be indicated which could be implied by an organizer of the NewConnect market in order to eliminate its functioning problems.

NewConnect, Multilateral Trading Facilities, capital market, regulations, admission fees, Warsaw Stock Exchange

NewConnect, alternatywny system obrotu, rynek kapitałowy, regulacje, opłaty wstępne, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

1. AIM rules for Nominated Advisers: http://www.londonstockexchange.com/companies-and-advisors/ aim/publications/aim-rules-for-nominated-advisers.pdf
2. Alternative Markets/Segments in equity analysis: http://grahambishop.com/DocumentStore/d9cf5651- f676-4160-ab65-70b9e6ee6928.pdf
3. Arcot S., Black J., Owen G. (2007), From local to global The rise of AIM as a stock market for growing companies, A comprehensive report analyzing the growth of AIM, The London School of Economics and Political Science, pp. 18–30.
4. Doidge C., Karolyi G.A., Stulz R.M. (2007), Has New York become less competitive in global markets? Evaluating foreign listing choices over time, European Corporate Governance Institute, Finance Working Paper No. 173/2007
5. European Union (2004), Directive 2004/39/EC of the European Parliament and of the Council. Markets in Financial Instruments Directive, released April 21st.
6. Gomber P., Gsell M. (2006), Catching up with Technology – The Impact of Regulatory Changes on ECNs/MTFs and the Trading Venue Landscape in Europe, Competition and Regulation in Network Industries, Vol. 1, No. 4, pp. 535–557
7. Hilton A. (ed.) (2008), AIM: The Growth Market of the Word, Newsdesk Communications Ltd., London, p. 1-117
8. Mendoza J.M. (2008), Securities regulation in low-tier listing venues: The rise of the Alternative Investment Market, Fordham Journal of Corporate & Financial Law, Volume 13, Issue 2, pp. 257–328
9. Pastusiak R. (2007), Przedsiębiorstwo na rynku kapitałowym: operacje giełdowe rynku publicznego i niepublicznego, CeDeWu, Warsaw

TOMASZ BIAŁOWĄS

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej

This paper analyses the impact of transport costs on development of international fragmentation of production and trade. Transport costs are important determinants of export processing trade, which is a typical part of regional production network. When trade costs of intermediate inputs fall, different stages of the production process can take place in different places.

transport costs, international trade, production fragmentation

koszty transportu, handel międzynarodowy, fragmentaryzacja produkcji

1. Anderson J.E., van Wincoop E., Gravity with Gravitas: A Solution to the Border Puzzle, “American Economic Review” 2003, vol. 93, no. 1.
2. Anderson J.E., van Wincoop E., Trade Costs, “Journal of Economic Literature” 2004, vol. XLII.
3. Baldwin R., Global supply chains: why they emerged, why they matter, and where they are going, [w:] D.K. Elms, P. Low (red.), Global Value Chains in a Changing World, WTO, Geneva 2013.
4. Baldwin R., Lopez-Gonzalez J., Supply-Chain Trade: A Portrait of Global Patters and Several Testable Hypotheses, “NBER Working Paper” 2013, no. 18957.
5. Bureau of Transportation Statistics, National Transportation Statistics 2012, U.S. Department of Transportation, Washington D.C. 2012.
6. Djankow S., Freund C., Pham C.S., Trading on Time, “World Bank Policy Research Working Paper” 2006, no. 3909.
7. Hummels D., Have International Transport Costs Declined?, University of Chicago, July 1999.
8. Hummels D., Transport costs and international trade in the second era of globalization, “Journal of Economic Perspectives” 2007, vol. 21, no. 3.
9. Jones R.W., Kierzkowski H., The Role of Services in Production and International Trade: A Theoretical Framework, [w:] R.W. Jones, A.O. Krueger (red.), The Political Economy of International Trade: Essays in Honour of Robert A. Mundell, MIT Press, Cambridge 1990.
10. Limão N., Venables A., Infrastructure, Geographical Disadvantage, Transport Costs, and Trade, “World Bank Economic Review” 2001, vol. 15, no. 3.
11. Novy D., Gravity Redux: Measuring International Trade Costs with Panel Data, “Economic Inquiry” 2013, vol. 51, no. 1.
12. Obstfeld M., Rogoff K., The Six Major Puzzles in International Macroeconomics: Is There a Common Cause?, “NBER Macroeconomics Annual” 2000, vol. 15.
13. OECD–WTO, Statistics on Trade in Value Added, http://ststs.oecd.org/, 2013.
14. Redding S., Venables A., The Economics of Isolation and Distance, “Nordic Journal of Political Economy” 2002, no. 28.
15. Samuelson P., The Transfer Problem and Transport Costs, II: Analysis of Effects of Trade Impediments, “Economic Journal” 1954, vol. 64, no. 254.
16. Tinbergen J., Appendix VI: An Analysis of World Trade Flows, [w:] J. Tinbergen (red.), Shaping the World Economy. Suggestions for an International Economic Policy, The Twentieth Century Fund, New York 1962.
17. Venables A.J., Fragmentation and Multinational Production, “European Economic Review” 1999, vol. 43.
18. Venables A.J., Geography and International Inequalities: The Impact of New Technologies, London School of Economics and CEPR, 2001.
19. World Bank, Global Economic Prospects and the Developing Countries 2002: Making Trade Work for the Poor, Washington DC. 2001.
20. World Bank, The World Bank UNESCAP Trade Costs Database, http://data.worldbank.org/data- -catalog/trade-costs-dataset/, 2013 (dostęp: 02.10.2013).

ILONA BONDOS

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Marketingu

The evaluation of the effectiveness of marketing action is the great challenge for marketers. This article aims to present a new approach to this problem. As a result of market changes there was a need to use financial measures in assessing the effects of marketing. The author attempts to explain why the financial dimension is so important for a correct assessment of marketing effectiveness. The author does not indicate the ideal solution for a correct assessment of the marketing effectiveness, because it does not exist.

marketing effectiveness, marketing performance measurement, financial measures, marketing transparency

skuteczność marketingu, pomiar efektów marketingu, miary finansowe, przejrzystość marketingu

1. Ambler T., Kokkinaki F., Puntoni S., Assessing marketing performance: reasons for metric selection, “Journal of Marketing Management” 2004, nr 20.
2. Baran R., Koszty i efekty działań marketingowych, [w:] Marketing. Koncepcja skutecznych działań, L. Garbarski (red.), PWE, Warszawa 2011.
3. Baran R., Pomiar efektów marketingu, „Marketing i Rynek” 2006, nr 8.
4. Bohari A.M., Rainis R., Marimuthu M., Customer lifetime value model in perspective of firm and customer: practical issues and limitation on prospecting profitable customers of hypermarket business, “International Journal of Business & Management” 2011, vol. 6, no. 8.
5. Chang W., Chang Ch., Li Q., Customer lifetime value: A review, “Social Behavior and Personality: An International Journal” 2012, vol. 40, no. 7.
6. Cook V.A., Talluri V.S., How to pursuit of ROMI is changing marketing management, “Journal of Advertising Research” 2003, nr 3.
7. Court D.C., Gordon J.W., Perrey J., Boosting returns on marketing investment, “McKinsey Quarterly” 2005, nr 2.
8. Doyle P., Marketing wartości, Wydawnictwo Felberg SJA, Warszawa 2003.
9. Lehmann D.R., Metrics for making marketing matter, “Journal of Marketing” 2004, nr 4.
10. Lenskold J.D., Align marketing witch financial performance, “Marketing Management” 2007, nr 3.
11. Lenskold J.D., Marketing ROI – Playing to win, “Marketing Management” 2002, nr 3.
12. Lovett M.J., MacDonald J.B., How does financial performance affect marketing? Studying the marketing – financial relationship from a dynamic perspective, “Journal of the Academy of Marketing Science” 2005, nr 4.
13. Petersen J.A. i in., Choosing the right metrics to maximize profitability and shareholder value, “Journal of Retailing” 2009, nr 85.
14. Sampaio C.H. i in., Marketing metrics: insights from Brazilian managers, “Industrial Marketing Management” 2011, nr 40.
15. Seggie S.H., Cavusgil E., Phelan S.E., Measurement of return on marketing investment: a conceptual framework and the future for marketing metrics, “Industrial Marketing Management” 2007, nr 36.
16. Shugan S.M., Finance, operations and marketing conflicts in service firms, “Journal of Marketing” 2004, nr 1.
17. Srivastava R.K., Reibstein D.J., Joshi Y.V., Linking marketing metrics to financial performance, http://www.zibs.com/techreports/Linking%20Marketing%20Metrics%20to%20Financial%20 Performance.pdf (dostęp: 14.12.2012).

TOMASZ M. BUDZYŃSKI

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Finansów Publicznych

The major problem of public finance system in Poland is the deficit of general government. Although budget imbalance is not a new case, the deficit has deepened, especially in 2009–2010. Poland has implemented partly successful fiscal consolidation, which is not aimed at promoting a growthfriendly approach to consolidation design. The fiscal consolidation is the spending based adjustment.

public finances, budget deficit

finanse publiczne, deficyt budżetowy

1. Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w roku 2012, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2013.
2. Carnot N., The composition of fiscal adjustment: some principles, ECFIN Economic Brief, 23/2013.
3. Ciak J., Źródła finansowania deficytu budżetu państwa w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2012.
4. European Economic Forecast. Spring 2013, “European Economy” 2013, no. 2.
5. Monitor konwergencji nominalnej, Ministerstwo Finansów, 2013, nr 9.
6. Program konwergencji. Aktualizacja 2012, Rada Ministrów, Warszawa 2012.
7. Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za rok 2012, Rada Ministrów, Warszawa 2013.
8. Strategia zarządzania długiem publicznym w latach 2014–2017, Ministerstwo Finansów, Warszawa 2013.
9. Uzasadnienie do ustawy budżetowej na rok 2014, Rada Ministrów, Warszawa 2013.
10. Wernik A., Finanse publiczne. Cele, struktury, uwarunkowania, PWE, Warszawa 2011.

JOANNA CZAPLAK ¹, ROBERT ŻYŚKO ²

---

¹ Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Teorii i Historii Ekonomii
² Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Ekonomiczny

The article presents results of multi-faceted analysis which was conducted on the set of biggest public enterprises in the years 1996–2011. The survey was based on the “500 List” and “2000 List” published by “Rzeczpospolita” daily.
In the introduction, there are methodology assumptions presented which were accepted for the needs of analysis. Next chapters focus on firms from public sector and consist of multi-faceted analysis. In the last part of this research authors presented conclusions based on the analysis.

enterprises in Poland, ranking of the biggest enterprises, public and private ownership

przedsiębiorstwa w Polsce, ranking największych przedsiębiorstw, własność państwowa i prywatna

1. Bałtowski M. (2007), Rodowód własnościowy i udział kapitału zagranicznego a wyniki największych polskich przedsiębiorstw, [w:] Zmiany w polskich przedsiębiorstwach, B. Błaszczyk, P. Kozarzewski P. (red.), Raporty CASE, nr 70, Warszawa.
2. Bałtowski M. (2012), Polskie „czempiony” – charakterystyka i analiza zbioru największych polskich przedsiębiorstw po 20 latach transformacji, [w:] Liberalizm ekonomiczny w dobie transformacji, integracji i globalizacji, ZN UE, Poznań 2012, nr 230.
3. Bilansowe wyniki finansowe podmiotów gospodarczych za: 1996 r., 2000 r., 2004 r., 2009 r., 2011 r., GUS, Warszawa 1997–2012.
4. Czaplak J., Żyśko R. (2012), Wieloaspektowa analiza największych przedsiębiorstw w Polsce w 2009 roku, „Annales UMCS” 2012, sec. H, vol. XLVI, 2.
5. Lista 2000, „Rzeczpospolita”, edycja: 2004, 2009, 2011, październik 2005–2012.
6. Lista 500, „Rzeczpospolita”, edycja 2000, kwiecień 1999.
7. Lista 500 edycja 1996, „Nowe Życie Gospodarcze” 1997, nr 22.

JAKUB CZERNIAK

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Finansów Podmiotów Gospodarczych

The scope of this article is to examine connections between different levels of education and the impact of education on people’s creativity and innovativeness of economies. It has been confirmed that high level of school education and a high level of scientific research, as well as strong creativity, promote innovations in the economy. Moreover, it has been confirmed that there is a linkage between high level of school education and creativity. However, the relationship between the level of education (dimensions: reading, mathematics, science), and the level of scientific research appeared to be statistically insignificant.

education, creativity, innovativeness

edukacja, kreatywność, innowacyjność

1. Baumol W.J., Education for Innovation, Entrepreneurial Breakthroughs Versus Corporate Incremental Improvements, [w:] Innovation Policy and the Economy, vol. 5, A.B. Jaffe, J. Lerner, S. Stern (red.), The MIT Press, Cambridge, Massachusetts 2005.
2. Hollanders H., van Cruysen A., Design, Creativity and Innovation: A Scoreboard Approach, [w:] Measuring Creativity, E. Villalba (red.), Publications Office of the European Union, Luxembourg 2009.
3. http://www.weforum.org/issues/competitiveness-0/gci2012-data-platform.
4. Innovation Union Scoreboard 2013, European Union 2013.
5. PISA 2009 Results: What Students Know and Can Do – Student Performance in Reading, Mathematics and Science (Volume I), OECD 2010.
6. Science Watch, http://archive.sciencewatch.com/dr/cou/2009/09decALL/.
7. The Global Competitiveness Report 2013–2014, World Economic Forum, Geneva 2013.
8. Top of the Class. High Performance in Science in Pisa 2006, OECD 2009.

MARTA DOLECKA ¹, DOROTA RACZKIEWICZ ²

---

¹ Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Teorii i Historii Ekonomii
² Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Instytut Statystyki i Demografii

The article consists of four parts. A review of data sources on unemployment, briefly methodologies and definitions of the unemployed are discussed in the first part. The accuracy of the data on unemployment, determined by sampling and non-sampling errors, is presented in the second part. In the third part a comparison analysis of the number of unemployed and the unemployment rate according to the 2011 population census, the Labour Force Surveys and registration of the unemployed are included. The fourth part attempts to explain the causes of differences in the measurement of unemployment between three considered data sources.

unemployment, population census, labour force survey, registration of unemployed

bezrobocie, spis ludności, badania aktywności ekonomicznej ludności, rejestracja bezrobotnych

1. Francik A., Pocztowski A., (1993), Wybrane problemy zatrudnienia i rynku pracy, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków.
2. GUS (2011), Aktywność ekonomiczna ludności Polski I kwartał 2011, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa.
3. GUS (2012a), BAEL – dane za lata 2010, 2011 oraz I–II kw. 2012 r. po przeliczeniu z uwzględnieniem NSP 2011, Warszawa, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13729_PLK_ HTML.htm (dostęp: 10.09.2013).
4. GUS (2012b), Bezrobocie rejestrowane I kwartał 2011, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa.
5. GUS (2012c), Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. Raport z wyników, Warszawa.
6. Kasprzyk D., Duncun G., Kalton G., Singh M.P. (red.) (1989), Panel Surveys, John Wiley and Sons, New York.
7. Kordos J. (1987), Dokładność danych w badaniach statystycznych, Biblioteka Wiadomości Statystycznych, t. 35, GUS, Warszawa.
8. Raczkiewicz D. (2013), Metody badania jakości spisów ludności – aspekty teoretyczne i praktyczne, Raport badawczy, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.

MARIA MAGDALENA GOLEC

---

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, Katedra Bankowości i Rynku Finansowego

A cooperative bank as an institution of the cooperative sector operates in both economic and social dimension. A limited participation of the cooperative dimension of such institutions is due to legal regulations, however, only the bank can decide about taking into account the actual identity of the co-operative.
The purpose of the study became a co-operative identity analysis of Polish cooperative banks and to examine the perception of cooperative identity in cooperative banks based on a survey of headquarters staff of the selected bank. Based on a survey of employees there was found a good knowledge about the characteristics and limitation of activities resulting from the cooperative legal form.

cooperative banks, cooperative principles, activity restrictions of cooperative banks

banki spółdzielcze, zasady spółdzielcze, ograniczenia działalności banków spółdzielczych

1. Ekstraklasa spółdzielcza, „Nowoczesny Bank Spółdzielczy” 2012, nr 5.
2. Golec M.M., Lokalność działalności banków spółdzielczych w Polsce, [w:] Wybrane historyczne i współczesne aspekty rozwoju banków spółdzielczych w Polsce, M. Stefański (red.), Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku, Włocławek 2012.
3. Golec M.M., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe na rynku usług finansowych w Polsce, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, Poznań 2004.
4. Gospodarowicz A. (red.), Funkcjonowanie spółdzielczych grup bankowych w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2008.
5. Nasze kapitały prawie kapitalne, „Nowoczesny Bank Spółdzielczy” 2012, nr 7–8.
6. Piechowski A., Wartości i zasady spółdzielcze a społeczeństwo obywatelskie i gospodarka społeczna, „Ekonomia Społeczna” 2013, nr 1 (6).
7. Siudek T., Bankowość spółdzielcza w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej – wymiar ekonomiczny, organizacyjny i społeczny, Warszawa 2011.
8. Strumiński D., Twardowski D. (red.), Banki spółdzielcze w Polsce, Narodowy Bank Polski, Warszawa 2006.
9. Szelągowska A., Polska bankowość spółdzielcza – wczoraj, dziś i jutro, [w:] Współczesna bankowość spółdzielcza, A. Szelągowska (red.), CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2011.
10. Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 1982 r., Nr 30 poz. 210 z późn. zm.).
11. Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. z 2000 r., Nr 119 poz. 1252 z późn. zm.).

ZBIGNIEW KORZEB

---

Politechnika Białostocka, Katedra Finansów i Rachunkowości

There is significant disproportion between the number of M&As in Polish commercial banking’ sector in 1989–2013 and such investments made abroad by banks operating in Poland. Due to the lack of experience of Polish banks in investment banking, they are not considered in the regional terms, what significantly makes expansion on foreign markets more difficult for commercial banks conducting activity in the Polish banking sector.

banks, mergers and acquisitions, cross-border

banki, fuzje i przejęcia, przedsięwzięcia transgraniczne

1. Altunbaş Y., Marqués D., Mergers and Acquisitions and Bank Performance in Europe. The Role of Strategic Similarities, “Journal of Economics and Business” 2008, 60 (3), May–June.
2. Beitel P., Schiereck D., Wahrenburg M., Explaining the M&A Success in European Banks, “European Financial Management” 2004, 10 (1).
3. Brealey R.A., Myers S.C., Allen F., Principles of Corporate Finance, Ninth Edition, McGraw-Hill, New York 2008.
4. Copeland T., Koller T., Murrin J., Wycena: mierzenie i kształtowanie wartości firm, WIG-Press, Warszawa 1997.
5. Devos E., Kadapakkam P.-R., Krishnamurthy S., How Do Mergers Create Value? A Comparison of Taxes, Market Power, and Efficiency Improvements as Explanations of Synergies, “Review of
6. Flejterski S., Scenariusze rozwoju bankowości w Polsce w perspektywie lat 2010–2030, [w:] Polski sektor bankowy w perspektywie roku 2030, J. Szambelańczyk (red.), Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2010.
7. Havrylchyk O., Jurzyk E., Profitability of Foreign Banks in Central and Eastern Europe: Does the entry mode matter?, “Economics of Transition” 2011, 19 (3), July.
8. Korzeb Z., Teoria kreowania wartości dla akcjonariuszy w procesach fuzji i przejęć w polskim sektorze bankowym, Difin, Warszawa 2010.
9. Machała R., Przejęcia i fuzje. Wpływ na wartość firm, Oficyna Wydawnicza Unimex, Wrocław 2006.
10. Michalski M., Ocena ex post efektywności fuzji i przejęć, [w:] Fuzje i przejęcia, W. Frąckowiak (red.), Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009.
11. Poteraj J., Procesy konsolidacyjne. Raiders & Targets w polskich instytucjach finansowych, Wydawnictwo Wszechnicy Mazurskiej, Olecko 2004.
12. Vander Vennet R., Cross-Border Mergers in European Banking and Bank Efficiency, Universiteit of Gent, Working Paper 152, September 2002.

ELŻBIETA KUBIŃSKA

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Rynków Finansowych

The purpose of this article is to compare Polish investment funds market to other European countries, with particular reference to Central and Eastern Europe, in terms of market size, funds allocation. Investing in mutual funds is one of the reasons of globalization and integration of financial markets. The integration of financial markets of EU countries is supported by Financial Services Action Plan (FSAP) established by European Commission in 1999. The most important legislative initiatives taken under the FSAP are MiFID and UCITS directives, whose main objective is to raise the level of harmonization of financial services among the countries. UCITS IV directive was launched in Poland on 1 February 2013.
The analysis was based on annual reports published by the association EFEMA. The size of Polish investment funds market, as well as other CEE countries, is not comparable to the Western Europe countries. However, the gap is decreasing, we observe in CEE countries high growth rate and trends prevailing in the developed countries. Poland plays a leading role in this process. Poland has the biggest investment funds market among the analyzed group of New Member States, almost four times bigger than the average for the group.

investment funds, emerging markets, the law of financial markets (MiFID, UCITS)

fundusze inwestycyjne, rynki wschodzące, prawo rynków finansowych (MiFID, UCITS)

1. Annual Report 2009, European Fund and Asset Management Association, http://www.efama.org/ Publications/Public/Annual%20Reports/Annual%20Report%202009.pdf (dostęp: 15.01.2013).
2. Annual Report 2010, European Fund and Asset Management Association, http://www.efama.org/ Publications/Public/Annual%20Reports/Annual%20Report%202010.pdf (dostęp: 15.01.2013).
3. Annual Report 2011, European Fund and Asset Management Association, http://www.efama.org/ Publications/Public/Annual%20Reports/Annual%20Report%202011.pdf (dostęp: 15.01.2013).
4. Dębski W. (2005), Fundusze inwestycyjne w Polsce po wstąpieniu do Unii Europejskiej, „Bank i Kredyt”, nr 10, s. 27–38.
5. EBF Report on Integration of European Financial Markets; European Financial Stability and Integration Report 2011, http://www.ecb.int/pub/pdf/other/financialintegrationineurope201204en. pdf (dostęp: 16.01.2013).
6. Fund Fees in Europe 2011, Report of European Fund and Asset Management Association, http:// www.efama.org/Publications/Statistics/Other%20Reports/EFAMA_Fund%20Fees%20in%20 Europe%202011.pdf (dostęp: 16.01.2013).
7. http://ec.europa.eu/internal_market/investment/ucits-directive/index_en.htm (dostęp: 16.01.2013).
8. http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2012/car071912a.htm (dostęp: 16.01.2013).
9. Integracja europejskiego rynku finansowego – zmiana roli banków krajowych, Zeszyty BRE Bank – CASE nr 80, Warszawa, 2005.
10. Iwanicz-Drozdowska M. (2009), Integracja rynków finansowych – jej rodzaje i znaczenie, [w:] Integracja rynków finansowych w Unii Europejskiej od A do Z, Narodowy Bank Polski, Warszawa 2009.
11. Kowalak T. (2003), Znaczenie Financial Services Action Plan dla budowy wspólnego rynku finansowego w Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, R. LXV, z. 3, s. 181–199.
12. Mrzygłód U. (2011), Procesy integracyjne na rynkach kapitałowych Unii Europejskiej, Materiały i Studia NBP 2011, z. 257.
13. Pilecka A. (2009), Plan działań w zakresie usług finansowych (FSAP) – założenia, realizacja i wpływ na rynki finansowe w Unii Europejskiej, [w:] Integracja rynków finansowych w Unii Europejskiej od A do Z, Narodowy Bank Polski, Warszawa.
14. Żebrowska-Suchodolska D., Karpio A., (2010), Polski rynek otwartych funduszy inwestycyjnych na tle rynku europejskiego, Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing 2010, nr 4 (53), s. 322–331.

ROBERT KUREK

---

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Katedra Finansów i Rachunkowości

The study provides characteristics of basic supervision orientations as well as analyses of information usefulness depending on the moment presented at time axis in which the supervisory authority can or should intervene.
Useful information facilitates verification of current and future operations performed by insurance institutions, detecting possible irregularities and also the assessment of economic and legal capacity for maintaining correct financial relations. Depending on the accepted supervision orientation the nature of useful information is changing and therefore it provides the reflection of actual reality to a different extent and also enables availability in time, not always offering the possibility to take up proper actions. However, information influences cognitive efficiency and facilitates undertaking decisions which support meeting adequate supervisory objectives.

usefulness of the information, supervisory authorities, supervisory orientations

użyteczność informacji, organy nadzoru, orientacje nadzorcze

1. Davenport C., America’s Most Admired Corporations, “Fortune”, 30 stycznia 1989.
2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej – Solvency II.
3. Farny D., Solvabilität und Solvabilitätspolitik der Versicherungsunternehmen, „Zeitschrift für die gesamte Versicherungswissenschaft“ 1984, nr 73.
4. Hertel A., Über einige offene Fragen und “Ungereimtheiten” der Solvabilitätsvorschriften in der EG-Richtlinie zur Lebensversicherung, „Versicherungswirtschaft“ 1981, nr 36.
5. IFRS, Conceptual Framework Phase A: Conceptual Framework for Financial Reporting: Objectives and qualitative characteristics of useful financial information, Issue 86, October 2010.
6. Kortan J. (red.), Podstawy ekonomiki i zarządzania przedsiębiorstwem, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 1997.
7. Monkiewicz J., Nadzór ubezpieczeniowy w Polsce w latach 1990–2005. Wybrane aspekty – część I, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2007, nr 5–6.

JÓZEF ŁOBOCKI

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Bankowości

The problems associated with social capital require, due to their relevance and short history, that this institution be compared with the environment in the broad sense. The state and law are without doubt institutions whose functioning is determined by social capital but the state can only indirectly influence the level of social capital through creating social infrastructure. When adopting a definition of social capital as the external beneficial results of social and economic interactions in the form of informal values and ethical norms, we do not take the state into account in this definition. The institution of civil society allows us to understand the relationship between social capital and the state (and law).

social capital, welfare state, law, civil society, values

kapitał społeczny, państwo dobrobytu, prawo, społeczeństwo obywatelskie, wartości

1. Buchanan J.M., Musgrave R.A. (2005), Finanse publiczne a wybór publiczny. Dwie odmienne wizje państwa, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
2. Dembinski P.H. (2011), Finanse po zawale. Od euforii finansowej do gospodarczego ładu, Wyd. Studio Emka, Warszawa.
3. Durkheim E. (1933), The Division of Labor in Society, Macmillan, Nowy Jork.
4. Etzioni A. (2011), Kupuj mniej, uwolnij się, „Gazeta Wyborcza” 24–26.12.
5. Fukuyama, F. (1997), Zaufanie. Kapitał społeczny droga do dobrobytu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław.
6. Fukuyama F. (2000), Wielki wstrząs, Bertelsmann Media Politeja, Warszawa.
7. Fukuyama F. (2002), Kapitał społeczny, [w:] Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań.
8. Gajowiak M. (2012), Kapitał społeczny. Przypadek polski, PWE, Warszawa.
9. Gray J. (1993), Filozofia liberalizmu, Warszawa.
10. Gray J. (1995), O rządzie ograniczonym, Centrum im. A. Smitha, Warszawa.
11. Hayek A.F. (1996), Droga do zniewolenia, Arcana, Kraków.
12. Hayek A.F. (2004), Zgubna pycha rozumu. O błędach socjalizmu, Arcana, Kraków.
13. Hobbes T. (1954), Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
14. http://en.wikipedia.org/wiki/Hawala.
15. Krueger A.O. (1974), The Political Economy of the Rent-Seeking Society, “The American Economic Review”, 64 (3).
16. Łobocki J. (2012), Sektor finansowy a kapitał społeczny, [w:] Ekonomia, J. Sokołowski, M. Rękas, G. Węgrzyn (red.), Prace Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, nr 245.
17. Łobocki J. (2013), Kapitał społeczny jako korzystny efekt zewnętrzny interakcji społecznych i ekonomicznych, [w:] Współczesne problemy ekonomiczne. Globalizacja. Liberalizacja. Etyka, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, z. 7.
18. Matysiak A. (1999), Źródła kapitału społecznego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
19. Osborne D., Gaebler T. (1992), Rządzić inaczej. Jak duch przedsiębiorczości przenika i przekształca administrację publiczną, Media Rodzina, Poznań.
20. Putnam R. (2008), Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
21. Sztaba S. (2002), Aktywne poszukiwanie renty. Teoria, przykłady historyczne. Przejawy w polskiej gospodarce lat dziewięćdziesiątych, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa. The state

KATARZYNA MAMCARZ

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Analiz Rynkowych

In the gold-mining stocks market there is a great number of companies, from explorers to gold mines. The stocks of these companies give investors ample opportunities to invest capital, but they are also associated with high risk. This stems from the specificity of mining industries and the relationship between prices of gold-mining stocks and gold prices in world markets. This relationship is expressed by the gold price leverage effect. On the basis of the analysis of empirical data it should be said that this effect occurred although this did not apply to the whole period investigated.

explorers, gold mines, gold-mining stocks, index of gold mining-stocks, investment risk, leverage of gold price

spółki eksploracyjne, kopalnie złota, akcje kopalni złota, indeks akcji kopalni złota, ryzyko inwestycyjne, dźwignia ceny złota

1. Bandulet B., Das geheime Wissen der Goldanleger, Kopp Verlag, 3. Auflage, Rottenburg 2010.
2. Coleman L., The price gold shareholders place on market risks, “Applied Financial Economics” 2010, vol. 20.
3. Nauckhoff M., Strategische Metalle und seltene Erden, 2. Auflage, FinanzBuch Verlag, München 2011.
4. Morgan D., Insiderwissen: Silber. Investieren Sie in die Zukunft, 1. Auflage, FinanzBuch Verlag, München 2007.
5. Niezależny Portal Finansowy, http://independenttrader.pl/111,koszty%20wydobycia%20złota.html (dostęp: 23.04.2013)
6. Schwarze N., Investieren in Gold, 1. Auflage, FinanzBuch Verlag, München 2010.

Strony internetowe

1. UsaGold, http://www.usagold.com/reference/prices/history.html (dostęp: 15.09.2013).
2. Yahoo! Finance, http://finance.yahoo.com/q/hp?s=%5EHUI+Historical+Prices (15.09.2013).

BOGUMIŁA MUCHA-LESZKO

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Ekonomii i Zarządzania

The subject of this study is an appraisal of the euro position as a reserve currency. The analysis includes: motives for reserve accumulation from a theoretical point of view, optimization criteria of the world currency reserves’ level and structure, perspectives of the euro as a reserve currency depending on three scenarios of changes in the international monetary system.

euro, reserve currency, reserve portfolio optimization, euro share

euro, waluta rezerwowa, optymalizacja portfela rezerw, udział euro

1. Angeloni I. et al., Global Currencies for Tomorrow: a European Perspective, “Bruegel Blueprint Series” 2011, vol. XIII.
2. Beck R., Weber S., Should Larger Reserve Holdings Be More Diversified?, “ECB Working Paper Series” May 2010, no. 1193.
3. Ben-Bassat A., Gottlieb D., Optimal International Reserves and Sovereign Risk, “Journal of International Economics” November 1992, vol. 33, no. 3–4.
4. Bilski J., Międzynarodowy system walutowy, PWE, Warszawa 2006.
5. Borowiec J., Unia ekonomiczna i monetarna. Historia, podstawy teoretyczne, polityka, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2001.
6. European Central Bank, The International Role of the Euro, July 2008.
7. European Commission, EMU after five years, “European Economy. Special Report” 2004, no 1.
8. Heller H.R., Optimal International Reserves, “The Economic Journal” 1966, vol. 76, no. 302.
9. IMF, 2013, Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves (COFER), www.imf. org/external/np/sta/cofer/eng/cofer.pdf (dostęp: 02.10.2013).
10. Jeanne O., Ranciere R., The Optimal Level of International Reserves for Emerging Market Countries: A New Formula and Some Applications, “The Economic Journal”, no. 121, September 2011.
11. Kąkol M., Mucha-Leszko B., Znaczenie euro jako waluty światowej, [w:] Mucha-Leszko B. (red.), Współczesna gospodarka światowa, Wyd. UMCS, Lublin 2005.
12. Krugman P.R., Obstfeld M., International Economics. Theory and Policy, Scott, Foresman and Company 1988.
13. Małecki W., Sławiński A., Piasecki R., Żuławska U., Kryzysy walutowe, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2001.
14. Morris S., Shin H.S., Unique Equilibrium in a Model of Self-fulfilling Currency Attacks, “The American Economic Review” 1998, vol. 88, no. 3.
15. Mucha-Leszko B., Kąkol M., Perspektywy euro jako waluty międzynarodowej, „Studia Ekonomiczne”, UE Katowice 2013.
16. Obstfeld M., Models of Currency Crisis with Self-fulfilling Features, “European Economic Review” April 1996, vol. 40, no. 3–5.
17. Obstfeld M., Shambaugh J.C., Taylor A.M., Financial Stability, the Trilemma, and International Reserves, “NBER Working Paper” August 2008, no. 14217.
18. Olivera J.H.G., A Note on the Optimal Rate of Growth of International Reserves, “The Journal of Political Economy” 1969, vol. 77, no. 2.
19. World Gold Council, Central bank diversification strategies: Rebalancing from the dollar and euro, Thomson Reuters, London 2013.

JOANNA STAWSKA

---

Uniwersytet Łódzki, Zakład Bankowości Centralnej i Pośrednictwa Finansowego

The aim of this article is to analyze the impact of commercial banks` policy on the financial markets stability in Poland. This analysis leads to the conclusion that, despite the well-being of the Polish banking sector, lending and deposit banks policy should be conducted with caution. This is mainly due to the economic downturn and the ensuing increase in non-performing loans in bank portfolios. Moreover, the high share of foreign currency loans significantly reduces the impact of monetary policy instruments NBP on price of money in the economy, which is also worrying in the context of financial stability. The deterioration of the economic outlook and the continuing debt crisis in several European countries, poses a threat to the stability of the financial system in Poland.

financial system stability, commercial banks

stabilność systemu finansowego, banki komercyjne

1. Alińska A., Sieć bezpieczeństwa finansowego jako element stabilności funkcjonowania sektora bankowego, Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego „Studia i Prace” SGH, Warszawa 2012.
2. Crockett A., Why is Financial stability a goal of public policy, “Economic Review” 1997, no 4.
3. Constancio V., Policies and institutions for global financial stability, Statement at the 8th International Financial and Economic Forum, Vienna, 14–15 November, 2002.
4. Jurkowska-Zeidler A., Bezpieczeństwo rynku finansowego w świetle prawa Unii Europejskiej, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2008.
5. Kolaśnik J., Bezpieczeństwo systemu bankowego. Teoria i praktyka, Difin, Warszawa 2011.
6. Konopczak M., Sieradzki R., Wiernicki M., Kryzys na światowych rynkach finansowych – wpływ na rynek finansowy w Polsce oraz implikacje dla sektora realnego, „Bank i Kredyt” 2010, nr 41 (6), s. 45–70.
7. Korenik D., Refleksja na temat społecznej odpowiedzialności banku komercyjnego, „Bezpieczny Bank” 2011, nr 3 (45), BFG, Warszawa s. 22–41.
8. Padoa-Schioppa T., Central Banks and Financial Stability: Exploring a Land in Between, Second ECB Central Banking Conference Frankfurt am Main 24 and 25 October 2002, http://www.ecb.int.
9. Polski rynek finansowy w obliczu kryzysu finansowego w latach 2008–2009, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa maj 2010.
10. Przygoda A., Stabilność systemu bankowego w Polsce a światowy kryzys finansowy, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów”, Zeszyt naukowy 93, SGH,Warszawa 2009, s. 150–166.
11. Report on financial crisis management, “EFC Economic Paper” no. 156, European Commission Economic and Financial Committee, Brussels 2001.
12. Raport o stabilności systemu finansowego. Grudzień 2012 r., Narodowy Bank Polski, Warszawa 2012.
13. Raport o sytuacji banków w 2011 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa 2012.
14. Raport o sytuacji banków w 2010 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa 2011.
15. Raport o sytuacji banków w 2009 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa 2010.
16. Raport o sytuacji banków w 2008 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa 2009.
17. Rekomendacja S dotycząca dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi finansującymi nieruchomości oraz zabezpieczonymi hipotecznie, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa styczeń 2011.
18. Rekomendacja T dotycząca dobrych praktyk w zakresie zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa luty 2010.
19. Solarz J.K., Międzynarodowy system finansowy, Biblioteka Menedżera i Bankowca, Warszawa 2001

JOANNA ŚWIERK

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Finansów Podmiotów Gospodarczych

The paper presents the problem of using the Balanced Scorecard in the process of cascading the strategy of the University. Cascading of strategic objectives onto lower levels in the organizational structure can be performed in many ways. By creating scorecards at lower levels – such as departments or other units – the university ensures a link between the operational activities of all employees and the developed and implemented strategy. The advantage of the process of cascading of the strategy is to achieve strategic convergence of the entire university.

strategy, balanced scorecard, cascading

strategia, strategiczna karta wyników, kaskadowanie

1. Babińska K., Metody kaskadowania Zrównoważonej Karty Wyników, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza”, 2003a, nr 2.
2. Babińska K., Metody kaskadowania Zrównoważonej Karty Wyników, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza”, 2003b, nr 3.
3. Babińska K., Metody kaskadowania Zrównoważonej Karty Wyników, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza”, 2003c, nr 4.
4. Ćwiklicki M., Obora H., Hoshin kanri. Japońska metoda strategicznego zarządzania jakością w Polsce, PWE, Warszawa 2011.
5. Kaplan R.S., Norton D.P., Strategy maps: converting intangible assets into tangible outcomes, Harvard Business School Press, Boston, Massachusetts 2004.
6. Kaplan R.S., Norton D.P., Wdrażanie strategii dla osiągnięcia przewagi konkurencyjnej, PWN, Warszawa 2010.
7. Kaskadowanie strategii rozwoju Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie na wybrane jednostki, Ernst & Young, październik 2011.
8. Karmańska A., , Difin, Warszawa 2006.
9. Misja, wizja oraz cele strategiczne i operacyjne Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Ernst & Young, grudzień 2011.

DARIUSZ TWORZYDŁO ¹, NORBERT ŻYCZYŃSKI ²

---

¹ Uniwersytet Wrocławski
¹ Commit Polska Sp. z o.o.

This article focuses on the presentation of selected aspects of the planning of activities commonly called public relations. Activities designed to build relationships, the image and communication of truth, must be included in the plan to what extent the essence of business communication can be achieved. Subjects were aspects such as strategy development process and the resulting operational plans. The paper also presents the results of research conducted in 2012 on a sample of 200 companies from across Poland, employing more than 50 employees.

public relations, strategic planning, operational planning

public relations, planowanie strategiczne, planowanie operacyjne

1. Domański J., Zarządzanie strategiczne organizacjami non profit w Polsce, Oficyna Wolters Kluwer Business, Warszawa 2010.
2. Janusz K., Janisz W., Kozioł K., Szopik K., Zarządzanie strategiczne. Koncepcje, metody, strategie, Difin, Warszawa 2008.
3. Mruk H. (red.), Strategie marketingowe, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2002.
4. Olędzki J., Tworzydło D. (red.), Leksykon public relations, Wydawnictwo Newsline, Rzeszów 2009.
5. Rozwadowska B., Public relations. Teoria, praktyka, perspektywy, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2002–2006.
6. Seitel F.P., Public relations w praktyce, Wydawnictwo Felberg SJA, Warszawa 2003.
7. Szymańska A., Public relations w systemie zintegrowanej komunikacji marketingowej, Oficyna Wydawnicza Unimex, Wrocław 2004.
8. Wojcik K., Public relations. Wiarygodny dialog z otoczeniem, Wydawnictwo Placet, Warszawa 2005.

URSZULA WICH

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Polityki Gospodarczej, Społecznej i Regionalnej

It is generally assumed that metropolises are a product of globalization and the bases of globalization were created by network economy. Networks connect metropolis one with another, as well as with remote areas, create the basis for their cooperation and competition. The benefits drawn from networks cause the weakening of connections linking a metropolis with the regional base. The article is focused on analyzing the causes of weakening cooperation between the metropolis and the regional surroundings, their manifestations, consequences in the sphere of regional development and preventing these unfavorable tendencies. Going over to the cooperation in a network is a necessary condition in contemporary economy. However, it cannot constitute a threat of disintegration of the region where the metropolis is situated. The regional base should still draw benefits from the neighborhood of a big city, which now functions as a metropolis on the principles adjusted to new conditions of economic development.

city, urbanization, metropolis, metropolization, regional surroundings

miasto, urbanizacja, metropolie, metropolizacja, otoczenie regionalne

1. Castells M., The Rise of Network Society, Blackwell Publisher, Oxford 1996.
2. Domański R., Ewolucyjna gospodarka przestrzenna, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2012.
3. Domański R., Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006.
4. Domański R., Marciniak A., Sieciowe koncepcje gospodarki miast i regionów, „Studia KPZK PAN” t. 113, Warszawa 2003.
5. Friedman T.L., Lexus i drzewo oliwne, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2001.
6. Gorzelak G., Smętowski M., Metropolia i jej region w gospodarce informacyjnej, Wyd. Naukowe Scholar–Euroreg, Warszawa 2005.
7. Grosse T.G., Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, Uniwersytet Warszawski, „Studia Regionalne i Lokalne” 2002, nr 1.
8. Konkurencyjność i potencjał rozwoju polskich metropolii – szanse i bariery, S. Kornik, K. Szołek (red.), „Biuletyn KPZK PAN” z. 214, 2004.
9. Łuczyszyn A., Nowe kierunki rozwoju lokalnego ze szczególnym uwzględnieniem peryferyjnych ośrodków w metropoliach, Cedewu.pl, Warszawa 2013.
10. Markowski T., Marszał T., Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe, PAN, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Warszawa 2006.
11. Smętowski M., Nowe relacje między metropolią i regionem w gospodarce informacyjnej, Uniwersytet Warszawski, „Studia Regionalne i Lokalne” 2001, nr 4.
12. Smętowski M., Gorzelak G., Kozak M., Olechnicka A., Płoszaj A., Wojnar K., Europejskie metropolie i ich regiony. Od krajobrazu gospodarczego do sieci metropolii, Wyd. Naukowe Scholar–Euroreg, Warszawa 2012.
13. Smętowski M., Jałowiecki B., Gorzelak G., Obszary metropolitalne w Polsce – diagnoza i rekomendacje, Uniwersytet Warszawski, „Studia Regionalne i Lokalne” 2009, nr 1.
14. Szymańska D., Urbanizacja na świecie, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007.
15. Wich U., Aglomeracja lubelska i czynniki kształtujące jej rozwój, Wyd. Lubelskie, Lublin 1984.
16. Wich U., Przebieg procesów transformacji i zmian struktury przestrzennej aglomeracji Lublina, [w:] Aglomeracje miejskie w procesie transformacji, P. Korcelli (red.), „Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN” z. 41, 1996.

Beata Zofia Filipiak, Jan Zalewa

Recenzja monografii dr. Adama Adamczyka pt. Efektywność fiskalna bodźców podatkowych wspierających działalność badawczo-rozwojową przedsiębiorstw (Wydawnictwo Zapol, Szczecin 2013, ss. 270)

Recenzja książki Michała Gabriela Woźniaka Gospodarka Polski 1990–2011, t. 1: Transformacja (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, ss. 354)

ROMAN ASYNGIER

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Rynków Finansowych

Reverse stock split is the technical operation, which brings no additional value to the company or shareholders. In theory, its influence on the stock quotation should be indifferent. However, the few studies conducted in the world are showing the negative impact of the reverse split process on stock prices. The Polish market hasn’t been the subject of analysis in this respect so far.
The goal of the article are the literature studies about the reverse split effect as well as the initiation of research about the influence of re-split on the courses and volume of shares on the Warsaw Stock Exchange. The analysis undertaken in this article will be continued at different levels in the future. The article is a part of more extensive research concerning the irregularities of the functioning of the Polish capital market.

Warsaw Stock Exchange, capital market, reverse stock split, stock split

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, rynek kapitałowy, scalenie akcji, podział akcji

1. Asquith P., Healy P., Palepu K., Earnings and stock splits, “The Accounting Review” 1989, pp. 387–403.
2. Asyngier R., Influence of reverse stock splits on share quotations on the Polish NewConnect market, “Science and Education, a New Dimension. Humanities and Social Science” 2013, vol. 12, no. 1 (2), pp. 84–89, http://www.seanewdim.com/published-issues.html.
3. Baker H., Powell G.E., Further Evidence on Managerial Motives for Stock Splits, “Quarterly Journal of Business and Economics 1993, vol. 32, pp. 20–31.
4. Burnie D.A., De Ridder A., Rasbrand J., Reverse Stock Splits: The Effect on Asset Prices and Changes in Domestic vs. Overseas Holdings, Mölle 2009, The 11th Annual SNEE European Integration Conference; http://www.snee.org/publikationer_show.asp?id=494.
5. Conroy R.M., Harris R.S., Benet B.A., The Effects of Stock Splits on Bid-Ask Spreads, “Journal of Finance” 1990, vol. 45, pp. 1285–1295.
6. Dravid A.R., A Note of the Behavior of Stock Returns around Ex-Dates of Stock Distributions, “The Journal of Finance” March 1987, vol. XLII, no. 1, pp. 163–168.
7. Fama E.F., Fisher L., Jensen M.C., Roll R., The Adjustment of Stock Prices to New Information, “International Economic Review” 1969, vol. 10, pp. 1–21.
8. Fiszeder P., Mstowska E., Analiza wpływu splitów akcji na stopy zwrotu spółek notowanych na GPW Warszawie. Modelowanie i prognozowanie gospodarki narodowej, Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, nr 4/8, Sopot 2011, s. 203–210.
9. Grinblatt M.S, Masulis R.W., Titman S., The valuation effect of stock splits and stock dividends, “Journal of Financial Economics” 1984, vol. 13, pp. 461–490.
10. Gurgul H., Analiza zdarzeń na rynkach akcji. Wpływ informacji na ceny papierów wartościowych, Oficyna Wydawnicza, Kraków 2006.
11. Han K.C., The effects of reverse splits on the liquidity of the stock, “Journal of Financial and Quantitative Analysis” 1995, vol. 30, no. 1, pp. 159–169.
12. He Y., Wang J., Stock Split Decisions: A Synthesis of Theory and Evidence, City University of Hong Kong, Working Paper nr 2011014, http://www.cb.cityu.edu.hk/EF/research/research/ workingpapers?year=2011.
13. Kopczewska K., Wpływ splitów na kursy akcji notowanych na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, [w:] T. Bernat (red.), Rynek kapitałowy – mechanizm, funkcjonowanie, podmioty, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Szczecin 2004, s. 155–158.
14. Koski J.L., Does Volatility Decrease after Reverse Stock Splits?, “The Journal of Financial Research” Summer 2007, vol. 30, no. 2, pp. 217–235.
15. Lakonishok J., Lev B., Stock splits and stock dividends: Why, who and when, “Journal of Finance” 1987, vol. 42, pp. 913–932.
16. Lamoureux C.G., Poon P., The Market Reaction to Stock Splits, “The Journal of Finance” 1987, vol. XLII, no. 5, pp. 1347–1370.
17. Marchman B., Reverse Stock Splits: Motivations, Effectiveness and Stock Price Reactions, Ph.D. Dissertation, The Florida State University, College of Business, Summer 2007.
18. Martell T.F., Webb G.P., The performance of stocks that are reverse split, “Review of Quantitative Finance and Accounting” 2008, vol. 30, pp. 253–279.
19. Masse I., Hanrahan J.R., Kushner J., The effect of Canadian stock splits, stock dividends, and reverse splits on the value of the firm, “Quarterly Journal of Business and Economics” Autumn 1997, vol. 36, no. 4, pp. 51–62.
20. Mitchell M., Stafford E., Managerial Decisions and Long-Term Stock Price Performance, Working Paper, CRSP, University of Chicago 1999.
21. Muscarella C.J., Vetsutpens M.R., Stock Splits: Signaling or Liquidity? The Case of ADR “Solo Splits”, “Journal of Financial Economics” 1996, vol. 42, pp. 3–42.
22. Ohlson J., Penman S., Variance Increases Subsequent to Stock Splits: An Empirical Aberration, “Journal of Financial Economics” June 1985, vol. 14, pp. 251–266.
23. Peterson D.R., Peterson P.P., A further understanding of stock distributions: the case of reverse stock splits, “Journal of Financial Research” 1992, vol. 15, pp. 189–205.
24. Radcliffe R.C., Gillespie W., The Price Impact of Reverse Splits, “Financial Analysts Journal” February 1979, pp. 63–67.
25. Woolridge J.R., Chambers D.R., Reverse splits and shareholder wealth, “Financial Management” Autumn 1983, pp. 5–15.

TOMASZ BIAŁOWĄS

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej

This paper investigates China’s economic growth with respect to the growth of investment in the years 1980–2012. It finds that investment contributed to around one-half of China’s GDP growth since 1980. China’s investment/GDP ratio is very high compared to other countries but capital stock per worker is still low. But since 2008 the efficiency of investment has deteriorated.

China, economic growth, Harrod–Domar model, investment

Chiny, wzrost gospodarczy, model Harroda–Domara, inwestycje

1. Batson A., Zhang J., The great rebalancing (I) – does China invest too much?, “GK Dragonomics research note” 2011, September.
2. Berndt E., Morrison J., Capacity Utilization Measures: Underlying Economic Theory and an Alternative Approach, “American Economic Review” 1981, vol. 71.
3. Domar E.D., Capital Expansion, Rate of Growth, and Employment, “Econometrica” 1946, vol. 14.
4. Eurostat, 2013, Current level of capacity utilization in manufacturing industry, http://epp.eurostat. ec.europa.eu.
5. Federal Reserve, Statistical Release. Industrial Production and Capacity Utilization, December 16, 2013.
6. Goldman Sachs Global Economics, China hasn’t invested too much (yet) but leverage is more of a constraint, “Asia Economics Analyst” 2012, 3 September.
7. Harrod R., An Essay in Dynamic Theory, “Economic Journal” 1939, vol. 49.
8. Hongbin Q., China Inside Out. What Over-investment?, “China Economics” 2012, 14 February.
9. Hongbin Q., Neumann F., Asia’s Bitter Medicine, “Asian Economics” 2013, no. 3.
10. IMF, 2013, World Economic Outlook Database, October 2013, http://www.imf.org/external/pubs/ ft/weo/2013/02/weodata/index.aspx.
11. IMF, People’s Republic of China. 2012 Article IV Consultation, IMF Country Report, no. 12/195, July 2012.
12. Kwan C.H., Improving Investment Efficiency in China through Privatization and Financial Reform, “Nomura Capital Market Review” 2006, vol. 9, no. 2.
13. Naughton B., The Chinese Economy. Transition and Growth, The MIT Press, Cambridge and London 2007.
14. Trading Economics, 2013, http://www.tradingeconomics.com/country-list/capacity-utilization.
15. UNCTAD, 2013, UNCTADStat, http://unctadstat.unctad.org/.
16. World Bank, 2013, World Development Indicators 2013, http://databank.worldbank.org/data/download/ WDI_excel.zip.

TOMASZ BIAŁOWĄS, MONIKA WOJTAS

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej

Internacjonalizacja produkcji sprawiła, że tradycyjne metody mierzenia udziału kraju w światowym eksporcie oraz przewagi konkurencyjnej w mniejszym stopniu odzwierciedlają rzeczywistość. W związku z tym zaczęły rozwijać się alternatywne metody mierzenia strumieni handlu zagranicznego – na podstawie wartości dodanej. Celem opracowania jest ocena wpływu międzynarodowej fragmentaryzacji produkcji na kształtowanie się pozycji konkurencyjnej Polski. Szczegółowa analiza obejmuje udział zagranicznej wartości dodanej w eksporcie brutto Polski oraz kształtowanie się przewagi konkurencyjnej na bazie indeksu Balassy, obliczonego na podstawie metody tradycyjnej (eksport brutto), jak również alternatywnej (krajowa wartość dodana). Zastosowanie nowego podejścia do analizowania polskiego eksportu ujawniło duży wzrost znaczenia zagranicznej wartości dodanej w badanym okresie. Źródłem jej pochodzenia były w znacznym stopniu kraje Unii Europejskiej, zwłaszcza Niemcy, a sektory, w przypadku których FVA miała największe znaczenie, charakteryzowały się dużym stopniem wykorzystania technologii. Należały do nich środki transportu oraz maszyny i urządzenia. Inne wartości przyjmowały także indeksy ujawnionej przewagi konkurencyjnej obliczone przy uwzględnieniu zagranicznej wartości dodanej. Założenie jednak, że wysoki udział zagranicznej wartości dodanej w eksporcie brutto powoduje poprawę pozycji komparatywnej kraju w handlu międzynarodowym, jest zbyt daleko idącym uproszczeniem. Może mieć ona pozytywny wpływ, ale w niektórych sektorach okazał się on bardzo niewielki albo nawet wartości wskaźników były nieznacznie wyższe przy uwzględnieniu jedynie krajowej wartości dodanej.

The paper deals with changing approach to measuring trade an competitiveness due to the widely spread process of international fragmentation of production process which makes it much more difficult to assess origin of products in international trade. Therefore a method was developed to use foreign and domestic value added in order to evaluate country’s role in world trade as well as its comparative advantage. Authors apply this methodology to Polish trade in goods in 1995–2009 and reveal that foreign components were an important part of its exports. Poland was highly dependent on foreign value added from European Union countries, especially Germany. Sectors with highest shares were: transport equipment, electrical and optical equipment, basic metals and fabricated metal products, chemicals and non-metallic mineral products. Foreign value added also affected Poland’s comparative advantage – its impact on various industries was adverse. In some cases it improved RCA indexes while in others using domestic value added for the calculations resulted in a larger comparative advantage.

Poland, exports, comparative advantage, foreign and domestic value added

Polska, eksport, przewaga komparatywna, zagraniczna i krajowa wartość dodana

1. Balassa B. 1965. Trade Liberalization and Revealed Comparative Advantage, “Manchester School of Economic and Social Studies”, vol. 32.
2. Hummels D., Ishii J., Yi K-M. 2001. The nature and growth of vertical specialization in world trade, “Journal of International Economics”, vol. 54, no. 1.
3. Johnson R.C., Noguera G. 2012. Accounting for intermediates: Production sharing and trade in value added, “Journal of International Economics”, vol. 86.
4. Jones R.W., Kierzkowski H. 1990. The Role of Services in Production and International Trade: A Theoretical Framework, [in:] Jones R.W., Krueger A.O. (eds.), The Political Economy of International Trade: Essays in Honour of Robert A. Mundell, MIT Press, Cambridge.
5. Leontief W. 1936. Quantitative Input-Output Relations in the Economic System of the United States, “Review of Economics and Statistics”, vol. 18, no. 3.
6. Mucha-Leszko B., Kąkol M. 2009. Will the financial economic crisis of 2008–2009 accelerate monetary integration in the EU?, “Eurolimes”, vol. 8.
7. OECD, OECD–WTO Trade in Value Added (TIVA), http://stats.oecd.org/, (access: Sepember 2013)

JAKUB CZERNIAK

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Finansów Podmiotów Gospodarczych

The scope of this article is to examine connections between different determinants of welfare and happiness. It can be concluded that the factors which are least associated with happiness are safety and education. This is confirmed by the results of research conducted using data from OECD Better Life Index and Legatum Prosperity Index. The most important determinants of happiness tend to be labor market and health (according to OECD data) and economy, social capital and governance (Legatum data). The level of income, contrary to assumptions, does not affect happiness stronger in the relatively poorer countries than it does in wealthier countries.

w elfare, h appiness o f t he s ociety, O ECD B etter L ife I ndex, L egatum P rosperity I ndex, socially disadvantaged

dobrobyt społeczny, poczucie szczęścia społeczeństwa, indeks lepszego życia OECD, indeks dobrobytu Legatum, społecznie wykluczeni

1. Helliwell J., Layard R., Sachs J. (red.), World Happiness Report 2013, Sustainable Development Solutions Network, New York 2013.
2. Legatum Institute, http://www.prosperity.com/#!/explore-data.
3. OECD Better Life Index, http://www.oecdbetterlifeindex.org/.
4. The Legatum Prosperity Index 2013, Legatum Institute, London, October 2013.

MARTA DOLECKA ¹, DOROTA RACZKIEWICZ ²

---

¹ Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Teorii i Historii Ekonomii
² Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Analiz Ekonomicznych, Instytut Statystyki i Demografii

Unemployment in Poland in the interwar period was a mass phenomenon of cyclical and structural types. It constituted one of the important problems to solve and had both economic and psychosocial negative consequences. Location of the population unemployed and their families was very difficult. Public aid was given. Population censuses provide valuable and detailed data on population, including the unemployed. The quality of these data in the interwar period in Poland can be assessed positively in terms of relevance, coherence, comparability in time and space, accessibility and clarity, and worse in terms of timeliness and accuracy.

unemployment, interwar period, data quality, population census

bezrobocie, okres międzywojenny, jakość danych, spis ludności

1. Andrzejewski A. (red.), Pamiętniki bezrobotnych, PWE, Warszawa 1967.
2. Balsigerowa M., Społeczne skutki bezrobocia wśród fizycznych pracowników m. st. Warszawy w świetle ankiety roku 1931/32, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej, Warszawa 1932.
3. Dolecka M., Próby ograniczenia skutków bezrobocia w Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Idee gospodarcze Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1996.
4. Dolecka M., Przyczyny i charakter bezrobocia w Lublinie w okresie międzywojennym, „Annales UMCS” 2012, sec. F., vol. LXVII, nr 1.
5. Drugi powszechny spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 grudnia 1931 roku. Mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność, stosunki zawodowe. Polska (dane skrócone), GUS, Warszawa 1937.
6. Duda J., Orłowski R., Gospodarka polska w dziejowym rozwoju Europy (do 1939 roku), Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999.
7. Eurostat (2009a), ESS Handbook for Quality Reports, Luxembourg.
8. Eurostat (2009b), ESS Standard for Quality Reports, Luxembourg.
9. Goszczyńska M., Poczucie jakości życia u bezrobotnych, „Polityka Społeczna” 1996, nr 1.
10. Jońca J., Dzieje gospodarcze Polski do 1939 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996.
11. Krahelska H., Prus S., Życie bezrobotnych. Badania ankietowe, Instytut Spraw Społecznych, Warszawa 1933.
12. Krzywicki L., Wartość wyników spisu jednodniowego, [w:] Spisy ludności Rzeczypospolitej Polskiej 1921–2002, red. Z. Strzelecki i T. Toczyński (red.), PTS i GUS, Warszawa 2002.
13. Kubicek S., Głodowanie i beznadzieja, [w:] Pracy nam dajcie: Wspomnienia Wielkopolan z lat 1919–1939, E. Makowski (wybór i oprac.), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1979.
14. Kwiatkowski E., Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, PWN, Warszawa 2002.
15. Landau Z., Tomaszewski J., Trudna niepodległość. Rozważania o gospodarce Polski 1918–1939, Książka i Wiedza, Warszawa 1978.
16. Mieszkowski J.T., Społeczne skutki bezrobocia, „Tygodnik Ilustrowany” 1936.
17. Minkowska A., Rodzina bezrobotna. Na podstawie ankiety 1932, Instytut Gospodarstwa Społecznego, „Sprawy Robotnicze” nr 12, Warszawa 1935.
18. Morawski M., Dzieje gospodarcze Polski, Difin, Warszawa 2010.
19. Ossowski R., Psychologiczne i socjologiczne aspekty pracy bezrobocia w okresie przemian, [w:] Ewolucja tożsamości pedagogiki, H. Kwiatkowska (red.), IHNOiT, Warszawa 1994.
20. Pierwszy powszechny spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku. Mieszkania, ludność, stosunki zawodowe. Tablice państwowe, GUS, Warszawa 1927.
21. Radziwiłł A., Roszkowski W., Historia 1871–1945, PWN, Warszawa 1993.
22. Słabińska E., Łagodzenie skutków bezrobocia w województwie kieleckim w latach 1918–1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego, Kielce 2008.
23. UN (2006), Conference of European Statisticians, Recommendations for the 2010 Censuses of Population and Housing, in Cooperation with Eurostat, New York and Geneva.

MAGDALENA JAWORZYŃSKA

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Finansów Podmiotów Gospodarczych

The market for health care services consumption is essentially determined by supply and demand. Throughout the health care both demand and supply have unique personalized character. The problem we often encounter is to bring unlimited public health needs of the limitations of their implementation, mainly related to the ability of funding.
The aim of this paper is to characterize the equilibrium in the health market and to present the characteristics of demand and supply of health services.

supply, demand, the health care market

popyt, podaż, rynek usług zdrowotnych

1. Białynicki-Birula P., Zmiany w systemie finansowania ochrony zdrowia w Polsce. Perspektywa międzynarodowa, Monografie: Prace Doktorskie Nr 4, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2006.
2. Bukiel K., Misiński W., Racjonalny system opieki zdrowotnej, materiały dla prasy z Konferencji zorganizowanej przez Krajową Izbę Gospodarczą i Porozumienie Środowisk Medycznych, Warszawa 2003.
3. Bukowska-Piestrzyńska A., Finansowanie marketingu w ochronie zdrowia, CeDeWu, Warszawa 2010.
4. Buzowska B., „Urynkowiony” system usług medycznych – argumenty za i przeciw, „Zdrowie Publiczne” 2008, nr 118 (2).
5. Getzen T., Health Care is an Individual Necessity and a National Luxury: Applying Multilevel Decision Models to the Analysis of Health Care Expenditure, “Journal of Health Economics” 2000, nr 19.
6. Jacobzone S., Les politiques de santé face aux proprieties incitatives et redistibutives des systems d’assurance maladie, “Economie et statistique” 1996.
7. Jeffers J.R., Bognanno M.F., Bartlett J.C., On the demand and versus need for medical services and the concept of shortage, “American Journal of Public Health” 1974, 64 (1).
8. Kozierkiewicz A. (red.), Koło ratunkowe dla szpitali. Od doświadczeń do modelu restrukturyzacji, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2008.
9. Phelps Ch.F., Newhouse J.P., Effect of coinsurance: A multivariate analysis, “Social Security Bulletin” 1972, 35 (6).
10. Rój J., Sobiech J., Zarządzanie finansami szpitala, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2006.
11. Rudawska I., Opieka zdrowotna – aspekty rynkowe i marketingowe, PWN, Warszawa 2007.
12. Rydlewska-Liszkowska I., Podstawy ekonomiki zdrowia – wybrane zagadnienia ekonomiczne ochrony zdrowia w miejscu pracy, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź 2006.
13. Rydlewska-Liszkowska I., Jungo B., Dereń Z., Wybrane problemy ewaluacji ekonomicznej w opiece zdrowotnej, Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1999.
14. Williams A., Health Economics: The Cheerful Face of the Dismal Science?, [w:] A. Williams (red.), Health and Economics, Macmillan Press, London 1987.

BOGUMIŁA MUCHA-LESZKO ¹, ANETA JAROSZ-ANGOWSKA ²

---

¹ Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej
² Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Ekonomii i Zarządzania

The aim of this study is to evaluate the most influential doctrine of the interwar period: Pan- Europe, and its author as the main ideologist as well as the Pan-European movement creator. The basic outcomes from the analysis are as follows: 1) Pan-Europe contributed to development of the federal model of Europe unification. Its conceptual value was confirmed by politicians’ interest that resulted in project of founding a federal union presented by France in 1930. 2) The Pan-European movement was a significant school from which the federalists came. The final conclusion is that ideological and personal relationships between Pan-Europe and the European Union are of equal importance.

Coudenhove-Kalergi, Pan-Europe, Pan-European movement, European Union

Coudenhove-Kalergi, Paneuropa, ruch paneuropejski, Unia Europejska

1. Baier S., (2006), The History of Paneurope, [in:] A.H. Perotti (ed), Paneuropa Union 2006, www. epaneurope.eu.
2. Booker Ch., North R., (2003), The Great Deception. The Secret History of the European Union, Continuum, London–New York 2003.
3. Chodorowski J., (1999), Richard Coudenhove-Kalergi i jego doktryna zjednoczenia Europy, „Wolna Polska” nr IV/154, Poznań, jesień 1999.
4. Coudenhove-Kalergi R.N., (2005), Pan-Europa, Wyd. Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu, Racibórz.
5. Eilstrup-Sangiovanni M., (2006), Debates on European Integration, Palgrave Macmillan.
6. Łuczak Cz., (1984), Dzieje gospodarcze Niemiec 1971–1945, Wyd. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
7. Łukaszewski J., (2002), Cel: Europa. Dziewięć esejów o budowniczych, Noir Sur Blanc, Warszawa.
8. Marszałek A., (1996), Z historii europejskiej idei integracji międzynarodowej, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
9. Rosamond B., (2000), Theories of European Integration, Macmillan Press LTD.
10. Sadowski J., (2005), Polscy federaliści i konfederaliści w czasie II wojny światowej (część 2), „Studia Europejskie” nr 4, Centrum Europejskie UW.
11. Salmon T., Nicoll Sir W., (1997), Building European Union. A documentary, history and analysis, Manchester University Press, Manchester and New York.
12. Urwin D.W., (1995), The Community of Europe: a history of Europe and integration since 1945, Longman, London–New York.

PAWEŁ PASIERBIAK

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej

The author of the article focused on a FDI development in South Korea in the years 1998–2012. Analysis of statistical data shows that the value of investments has increased significantly, especially in the first years of the period under scrutiny. Then, in parallel with the general downturn of the global economy, investments in Korea decreased, and in the following years their value fluctuated at a relatively high level. Despite the increase in the FDI inflows, their importance for the Korean economy still remains small. This is in conflict with the intentions of governments that since 1998 have been pursuing an active policy of encouraging investors to involve in South Korea.

foreign direct investment, transnational corporations, economic policy, Republic of Korea

zagraniczne inwestycje bezpośrednie, korporacje transnarodowe, polityka gospodarcza, Korea Południowa

1. Ahn Ch.Y., New Direction of Korea’s Foreign Direct Investment Policy in the Multi-Track FTA Era: Inducement and Aftercare Services, OECD VII Global Forum on International Investment, Paris, 27–28 March 2008, http://www.oecd.org/investment/globalforum/breakfastsessions.htm (dostęp: 21.11.2013).
2. Chung Young-Iob, South Korea in the Fast Lane. Economic Development and Capital Formation, Oxford University Press, New York 2007.
3. Kim June-Dong, Hwang Sang-In, The Role of Foreign Direct Investment in Korea’s Economic Development. Productivity Effects and Implications for the Currency Crisis, [w:] I. Takatoshi, A.O. Krueger [red.], The Role of Foreign Direct Investment in East Asian Economic Development, NBER-EASE, vol. 9, University of Chicago Press, Chicago 2000.
4. Kim June-Dong, Inward Foreign Direct Investment Regime and Some Evidences of Spillover Effects in Korea, Korea Institute for International Economic Policy, Working Paper 99-09, Seoul 1999.
5. Kim Kyu-Ryoon, South Korea’s Inward Foreign Direct Investment: Policy and Environment, [w:] D.W. Boose et al., Recalibrating the US-Republic of Korea Alliance, Strategic Studies Institute of the US Army War College, Carlisle 2003.
6. Noland M., Avoiding the Apocalypse. The Future of the Two Koreas, Institute of International Economics, Washington D.C. 2000.
7. Trade Policy Review. Republic of Korea, Report by the Secretariat, WT/TPR/S/73, World Trade Organization, Geneva 2000.
8. Trade Policy Review. Republic of Korea, Report by the Secretariat, WT/TPR/S/137, World Trade Organization, Geneva 2004.
9. Trade Policy Review. Republic of Korea, Report by the Secretariat, WT/TPR/S/268, World Trade Organization, Geneva 2012.
10. UNCTADstat, baza danych UNCTAD, Inward and outward foreign direct investment flows, annual, 1970–2012, http://unctadstat.unctad.org (dostęp: 05.09.2013).
11. World Investment Report 2011, Non-Equity Modes of International Production and Development, UNCTAD, New York and Geneva 2011.

PIOTR PIWOWARSKI

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Statystyki i Ekonometrii

In this study, attention is focused primarily on active companies in the SME sector. The purpose of this article is to find the relation between revenues and investments realized by the SME sector in Poland. In particular, the paper tries to answer the question whether the size of the investment of small and medium-sized enterprises have a significant impact on the growth of their revenues, and if the answer is positive, how strong that impact is.

SME, investments, revenue, correlation

MSP, inwestycje, przychody, korelacja

1. Dominiak P., Sektor MSP we współczesnej gospodarce, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2005.
2. Pietras P., Głodek P., Finansowanie przedsięwzięć innowacyjnych w MSP, PARP, Łódź 2011.
3. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2000–2001, PARP, Warszawa 2002 (dostęp: 27.12.2013).
4. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2001–2002, PARP, Warszawa 2003 (dostęp: 27.12.2013).
5. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2002–2003, PARP, Warszawa 2004 (dostęp: 27.12.2013).
6. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2004–2005, PARP, Warszawa 2006 (dostęp: 27.12.2013).
7. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2005–2006, PARP, Warszawa 2007 (dostęp: 27.12.2013).
8. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2006–2007, PARP, Warszawa 2008 (dostęp: 27.12.2013).
9. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2007–2008, PARP, Warszawa 2009 (dostęp: 27.12.2013).
10. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2008–2009, PARP, Warszawa 2010 (dostęp: 27.12.2013).
11. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, PARP, Warszawa 2011, (dostęp: 27.12.2013).
12. Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce w latach 2010–2011, PARP, Warszawa 2012 (dostęp: 27.12.2013).
13. Sikorski J., Przychocka I., Finansowanie rozwoju MSP, Wydawnictwo Uniwersytetu Białostockiego, Białystok 2009.
14. Sobczyk M., Statystyka. Aspekty praktyczne i teoretyczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2006.
15. Starzyńska W. (red.), Podstawy statystyki, Difin, Warszawa 2009.
16. Trocki M., Krajewski K. (red.), Przedsiębiorczość w Polsce w warunkach integracji z Unią Europejską, Instytut Przedsiębiorczości i Samorządności, Warszawa 2003.
17. Żołnierski A., Potencjał innowacyjny polskich MSP, PARP, Warszawa 2005.

Strony internetowe

1. http://www.parp.gov.pl (strona Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, dostęp: 27.12.2013)
2. http://www.stat.gov.pl (strona Głównego Urzędu Statystycznego, dostęp: 27.12.2013).

BEATA SŁOWIK

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Analiz Rynkowych

In the area of external sources of funding the most important is bank loan. Bonds are not so popular source of capital. The aim of bond issue is financing planned budget deficit or necessity of innovative operation. In some cases bonds have better opportunities than bank loan. Bonds are less risky compared to other source of gaining capital and also give higher interest rates compared to short-term investments. Moreover, bonds are much cheaper source of funding in comparison to bank loan. There are good prospects for future bonds market development because of its higher importance in the structure of external sources of funding.

bond, funding, business activity

obligacja, finansowanie, działalność gospodarcza

1. Arendarski A., Dość naśladowania, pora na innowacje, „Dziennik Gazeta Prawna”, 15 września 2011, nr 179 (3065).
2. Dębski W., Akcje, obligacje i ich wycena, Łódź 1997.
3. Michalak A., Finansowanie inwestycji w teorii i praktyce, Warszawa 2007, s. 127.
4. Molik P., Firmy zyskują na emisji obligacji, „Dziennik Gazeta Prawna” 2011, nr 176 (3062).
5. Mayo H.B., Wstęp do inwestowania, Wyd. K.E. Liber, Warszawa 1997, s. 423.
6. Panfil M., (red.), Finansowanie rozwoju przedsiębiorstwa. Studia przypadków, Warszawa 2008.
7. Pietrzak E., Szymański K., Międzynarodowy rynek walutowy i finansowy, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1991.
8. Sobolewski L., Obligacje i inne papiery dłużne, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 1999.
9. Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach.
10. Weiss I., Zastosowanie obligacji w gospodarce, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1992, nr 4.

Strony internetowe

1. http://www.bankier.pl/
2. http://bossa.pl/
3. http://gpwcatalyst.pl
4. http://www.pwc.com/pl/

KATARZYNA TWAROWSKA

Celem opracowania jest ocena polityki walutowej Łotwy i jej wpływu na stabilność cen oraz wzrost gospodarczy. W opracowaniu została przedstawiona rola polityki walutowej w małej otwartej gospodarce, której przykład stanowi Łotwa. Wskazano również efekty stosowania różnych reżimów kursowych w Łotwie.
W początkowym okresie transformacji Łotwa, z powodu braku wystarczających rezerw dewizowych, przyjęła system kursu płynnego. Jak pokazała analiza empiryczna, w okresie obowiązywania oficjalnego kursu płynnego nastąpiło ograniczenie tempa inflacji, ale w warunkach stabilizacji nominalnego kursu walutowego, osiągniętej dzięki interwencjom banku centralnego na rynku walutowym. W celu przyspieszenia procesu stabilizacji gospodarki oraz osiągnięcia większego zaufania rynków finansowych Łotwa przyjęła system kursu stałego, co umożliwiło import wiarygodności zewnętrznej. Wyniki gospodarcze, w szczególności w zakresie walki z inflacją, osiągnięte na Łotwie w kolejnych latach po zmianie systemu kursowego pozwalają twierdzić, że była to decyzja słuszna. Analiza empiryczna potwierdziła, że w początkowym okresie stosowania systemu kursu stałego udało się za jego pomocą prowadzić skuteczną walkę z inflacją. Jednak w późniejszym okresie, w warunkach coraz większego otwarcia, Łotwa doświadczyła problemu wzmożonego napływu kapitału zagranicznego i w konsekwencji aprecjacji waluty, co doprowadziło do proinflacyjnych decyzji dewaluacyjnych. Pozwala to na stwierdzenie, że wykorzystanie systemu kursu stałego jako kotwicy antyinflacyjnej jest skuteczne jedynie w ograniczonym czasie.

The aim of the paper is to assess Latvia’s exchange rate policy and its impact on two main goals of monetary policy: price stability and economic growth. The paper presents the role of exchange rate policy in small open economy such as Latvia and the effects of applying different exchange rate regimes in Latvia.
At the beginning of transformation Latvia adopted a floating exchange rate system due to lack of sufficient foreign exchange reserves. Empirical analysis showed that during the period of functioning floating exchange rate system formally in Latvia, inflation rate has been reduced, but in the stabilization of the nominal exchange rate that is achieved by central bank intervention on the currency market. In order to accelerate the process of stabilizing the economy and achieve greater credibility of the financial markets, Latvia has adopted a fixed exchange rate system, which enabled the import of external validity. Economic performance, particularly price stability, reached in Latvia in the years following the change in the exchange rate, allows to conclude that the decision was right. The empirical analysis confirmed that in the initial period of the fixed exchange rate system in Latvia, the fight against inflation has been effective. However, in subsequent years, in terms of growing openness, Latvia has experienced the problem of increasing foreign capital inflows and the appreciation of the currency, which led to the decision of currency devaluation that caused inflation. From this it follows that the use of fixed exchange rate as an anti-inflationary anchor is effective only for a limited time.

1. Bank of Latvia, 2005. Annual Report 2004.
2. Bank of Latvia, 2013. Exchange Rate Policy, http://www.bank.lv/en/monetary-policy/exchange- -rate-policy (02.01.2014)
3. Bochańczyk-Kupka D. 2004. Łotwa, [in:] S. Swadźba (ed.), Systemy gospodarcze krajów byłego ZSRR, Katowice 2004.
4. Breedon F., Pétursson T.G., Rose A.K. 2011. Exchange Rate Policy in Small Rich Economies, “Working Paper Series” Number 684, August 2011, Queen Mary, University of London. School of Economics and Finance. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2092877.
5. Calvo G., Reinhart C. 2002. Fear of Floating, “Quarterly Journal of Economics”, vol. 117.
6. European Central Bank, 2008. Convergence Report, May 2008.
7. European Commission, 2013. Convergence Report on Latvia, “European Economy” 3/2013.
8. Eurostat, 2013. Online statistical database, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/ statistics (02.01.2014).
9. Frankel J.A., Rose A.K. 1998. The endogeneity of the optimum currency area criterion, “Economic Journal”, vol. 108.
10. Gerdesmeier D. 2011. Price stability: Why is it important for you?, European Central Bank, January 2011.
11. Imam P. 2010. Exchange Rate Choices of Microstates, “IMF Working Paper” WP/10/12, 2010.
12. International Monetary Fund, 2013a. Annual Report 2013, Appendix II Financial operations and transactions, http://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2013/eng/pdf/a2.pdf
13. International Monetary Fund, 2013b. World Economic Outlook Database, October 2013 http:// www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/index.aspx (02.01.2014)
14. Kazandzinska M. 2013. Macroeconomic policy regimes in emerging market candidates for a currency union: the case of Latvia, “Working Paper” No 21/2013, Institute for International Political Economy Berlin.
15. Lainela S., Sutela P. 1994. The Baltic Economies in Transition, Bank of Finland.
16. Lane P. 2001. The new open economy macroeconomics: a survey, “Journal of International Economics” No 54/2001.
17. McKinnon R.I. 1963. Optimum currency areas, “American Economic Review”, vol. 53.
18. Mucha-Leszko B. 2010. Kryzys finansowo-gospodarczy a przyspieszenie integracji walutowej, Expert opinion prepared for the European Commission Representation in Poland.
19. Mucha-Leszko B., Kąkol M. 2009. Will the financial-economic crisis of 2008–2009 accelerate monetary integration in the EU?, [in:] L. Soproni, A. Santagostino, E. Molnar (ed.), Europe and its economic frontier, University of Oradea, University of Debrecen, Eurolimes, vol. 8.
20. NBP, 2009. Analiza sytuacji gospodarczej w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Instytut Ekonomiczny NBP, maj 2009.
21. Pentecost E.J. 2004. Exchange Rate Policy in the Transition to Accession: A Review of the Options, “Gospodarka i społeczeństwo”, Łódź 2004.
22. Przybylska-Kapuścińska W. 2007. Polityka pieniężna nowych państw członkowskich Unii Europejskiej. Od transformacji, przez inflację do integracji, Wydawnictwo Wolter Kluwer Polska.
23. Rose A.K. 2000. One market one money: the effects of common currencies on trade, “Economic Policy”, vol. 30.
24. Schnabl G. 2007. Exchange rate volatility and growth in small open economies at the EMU periphery, “Working Paper Series” No 773, July 2007, ECB.
25. Tymoczko I.D. 2013. Analiza porównawcza systemów kursu walutowego, „Materiały i Studia” Zeszyt nr 287, NBP, Warszawa.
26. Weisbrot M., Ray R. 2010. Latvia’s Recession: The cost of Adjustment With An “Internal Devaluation”, CEPR, February 2010.
27. Weisbrot M., Ray R. 2011. Latvia’s Internal Devaluation: A Success Story?, CEPR, December 2011.
28. Żuchowska D. 2012. Polityka kursu walutowego a inflacja w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, CeDeWu, Warszawa.

ANNA WAWRYSZUK-MISZTAL, ELŻBIETA WROŃSKA-BUKALSKA

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Finansów Podmiotów Gospodarczych

The aim of this article is to analyse the role of chosen resources (corporate real estate) in designing business models of FMCG sector. The hypothesis states that companies (from one sector), trying to achieve high effectiveness and create customer value employ different business models based on different resources and their combination.
To verify the hypothesis, the authors carried out the research on companies from retail sector listed during 2009–2012 on the Warsaw Stock Exchange. The research method was case study analysis. As a result of research it is possible to state that there is one business model referring to usage of real estate but there are two different ways of achieving it: emerging and planned one.

business model, key resources, real estate, retail

model biznesowy, kluczowe zasoby, nieruchomości, handel detaliczny

1. Afuah A., Tucci C.L., Biznes internetowy. Strategie i modele, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003.
2. Boczkowski A., Bomi obiecuje zysk, choć leje się krew, „Puls Biznesu” z 19.11.2010 r., http://www. pb.pl/2278781,91570,bomi-obiecuje-zysk-choc-leje-sie-krew (dostęp: 03.01.2014).
3. Boulton R.E.S., Libert B.D., Samek S.M., Odczytując kod wartości. Jak firmy tworzą wartość w nowej gospodarce, WIG-Press, Warszawa 2001.
4. Gates B., Biznes szybki jak myśl, Prószyński i Spółka, Warszawa 1999.
5. http://www.tvncnbc.pl/eurocash-upiera-sie-przy-swoim,224202.html (dostęp: 08.06.2013).
6. Jednostkowe sprawozdanie finansowe BOMI SA w upadłości likwidacyjnej za 2012 r.
7. Krajowy Standard Rachunkowości nr 5 „Leasing, najem i dzierżawa”.
8. Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 17 „Leasing”.
9. Model biznesu w zarządzaniu przedsiębiorstwem, M. Duczkowska-Piasecka (red.), SGH, Warszawa 2012.
10. Osterwalder A., Pigneur Y., Tworzenie modeli biznesowych. Podręcznik wizjonera, Onepress, Gliwice 2012.
11. Osterwalder A., Pigneur Y., Tucci C.L., Clarifying business models: origins, present, and future of the concept, „Communications of AIS” 2005, vol. 15, May.
12. Pollert W.R., Glickman E.J., Optimizing Shareowner Value from Corporate Real Estate Assets, Strategic Finance, Spring 2001.
13. Prospekt emisyjny z dnia 11.10.2010 r. – oferta akcji Eurocash serii K skierowana do akcjonariuszy Emperia Holding SA z siedzibą w Lublinie, http://eurocash.pl/relacje-inwestorskie/prospekty- -emisyjne.html (22.05.2013).
14. Raporty bieżące Bomi SA nr 2/2012, 59/2012, 77/2012, 11/2013.
15. Raporty bieżące Eko Holding SA nr 48/2012, 49/2012.
16. Raporty bieżące Emperia SA nr 47/2012, 49/2012.
17. Skonsolidowane raporty roczne Grupy Eurocash za lata 2009–2012.
18. Skonsolidowane raporty roczne Grupy Handlowej Emperia za lata 2009–2012.
19. Skonsolidowane raporty roczne Grupy Kapitałowej Alma Market SA za lata 2009–2012.
20. Skonsolidowane raporty roczne Grupy Kapitałowej Bomi za lata 2010–2011.
21. Skonsolidowane raporty roczne Grupy Kapitałowej Eko Holding za lata 2009–2011.
22. Skonsolidowany raport Grupy Kapitałowej Eko Holding za IV kwartał 2012 roku.
23. Świerżewski R., Nowa normalność w świecie biznesu, „Harvard Business Review Polska” 2012, lipiec–sierpień.
24. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity z 2013, Dz. U. Nr 0, poz. 330).
25. Wawryszuk-Misztal A., Dezinwestycje przedsiębiorstw na przykładzie Grupy Handlowej Emperia, Annales UMCS, sectio H: Oeconomia 2012, vol. XLVI, z. 4.
26. Wrońska E.M., Wykorzystanie funduszy inwestycyjnych w zarządzaniu grupą kapitałową, Acta Universitatis Lodziensis Folia Oeconomica 278, J. Duraj (red.), Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013, s. 45–54.
27. Wrońska-Bukalska E., Wykorzystanie spółki komandytowo-akcyjnej w zarządzaniu grupą kapitałową, Annales UMCS, sectio H: Oeconomia 2013, vol. XLVII, z. 3.
28. Załącznik do Uchwały Zarządu Giełdy Nr 187/2011 z dnia 11 lutego 2011 r., http://www.gpw. pl/uchwaly_zarzadu _gpw/?ph_tresc_glowna_start=show&ph_tresc_glowna_cmn_id=45208 (dostęp:15.01.2013).
29. Zook Ch., Allen J., Powtarzalny model wzrostu: jak budować trwały biznes w czasie ciągłych zmian, ICAN Institute, Warszawa 2013.

KATARZYNA WÓJTOWICZ

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Katedra Finansów Publicznych

The purpose of the article is an attempt to assess the legal structure and the significance of sub-central tax sharing as a source of revenue of local government in Poland from the point of view of ensuring fiscal sustainability. In particular, the author analyzed the evolution of the construction of tax sharing, as well as fulfilling the requirement of fiscal efficiency, countercyclicality stability and fiscal autonomy.

fiscal sustainability, sub-central tax sharing

stabilność fiskalna, udział w podatkach państwowych

1. Borodo A., 2004, Samorząd terytorialny. System prawnofinansowy, Warszawa.
2. Burnside C., 2005, Theoretical Prerequisites for Fiscal Sustainability Analysis, [w:] Fiscal Sustainability in Theory and Practice: A Handbook, The World Bank.
3. Denek E., 2009, Funkcje dochodów budżetowych samorządu terytorialnego jako kryterium oceny systemu dochodów, [w:] Finanse 2009 – teoria i praktyka. Finanse publiczne II, B. Filipiak, B. Walczak (red.), Szczecin.
4. Kornberger-Sokołowska E., 2013, Zasada adekwatności w systemie finansów samorządu terytorialnego, Wyd. LexisNexis, Warszawa.
5. Swianiewicz P., Łukomska J., 2010, Spowolnienie gospodarcze a sytuacja finansowa samorządów terytorialnych, „Finanse Komunalne” nr 5.
6. Ofiarski Z., 2010, Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych jako źródło dochodów samorządu terytorialnego w Polsce w latach 1990–2010, [w:] Księga jubileuszowa Wyższej Szkoły Administracji Publicznej w Szczecinie 1995–2010, Z. Ofiarski (red.), Wyd. WSAP w Szczecinie, Szczecin.

KATARZYNA APPELT

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Finansów Międzynarodowych

The article concerns the theory of interest devised by the Swedish economist Knut Wicksell. Wicksell’s theory was original and not derived from classical conceptions. It had a significant impact on the contemporary theory of economics, in particular on the theory of money and credit.
The main goal of the article is to characterize the Wicksell’s theory of interest. Even though a starting point of Wicksell’s theory is the quantitative theory of money, Wicksell gives up his intention to develop it. He introduces a new approach to the monetary conceptions incorporating the theory of interest into the theory of money. The knowledge and comprehension of Wicksell’s reconstruction in economic theory is the first step to revise the contemporary monetary policy both on internal and international level.

quantitative theory of money, natural rate of interest, money rate of interest, K. Wicksell

ilościowa teoria pieniądza, naturalna stopa procentowa, pieniężna stopa procentowa, K. Wicksell

1. Böhm-Bawerk E., Kapitał i zysk z kapitału, cz. 1, Gebethner i Wolff Warszawa 1924.
2. Böhm-Bawerk E., Kapitał i zysk z kapitału, cz. 2, Gebethner i Wolff Warszawa 1925.
3. Böhm-Bawerk E., The Positive Theory of Capital, Cosimo, Inc New York 2006.
4. Hayek F.A., Prices and Production, Routledge & Kegan Paul Ltd., London 1960.
5. Hicks J.R., Perspektywy ekonomii. Szkice z teorii pieniądza i wzrostu, PWN, Warszawa 1988.
6. Nowicki J., Szkoła szwedzka w ekonomii politycznej, PWN, Warszawa 1984.
7. Skurski J, Teoria procentu Knuta Wicksella, praca doktorska, UAM, Poznań 1962.
8. Taylor E., Historia rozwoju ekonomiki, cz. 1, PWN Poznań 1957.
9. Taylor E., Historia rozwoju ekonomiki, cz. 2, PWN Poznań 1958.
10. Wicksell K., Interest and Prices (Geldzins und G üterpreise), A Study of the Causes Regulating the Value of Money, Macmillan and Co., Limited, London 1936.

PAWEŁ BALTYN

---

Spółdzielczy Bank Powiatowy w Piaskach

In the article, there was an attempt to classity the problems connected with the issue of the creditworthiness of small and medium-sized enterprises in the Polish legal system. The considerations started from the definitions of small and medium-sized enterprises within the meaning in various legal acts in Poland. The main groups were indicated by dilemmas as they relate to the problems and their duration. Based on personal experience of the author, there was an attempt on classification of these problems.

loans, small and medium-sized enterprises, risks, creditworthiness

kredyty, małe i średnie przedsiębiorstwa, ryzyko, zdolność kredytowa

1. Juszczyk S., Zdolność kredytowa w ocenie banku na przykładzie małych i średnich przedsiębiorstw, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 2008, s. 17, http://www.wne.sggw.pl/ czasopisma/pdf/EIOGZ_2008_nr66_s17.pdf.
2. Maćkowiak E., Zarządzanie efektywnością finansową współczesnego przedsiębiorstwa a jego wartość, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2011, nr 47, s. 113.
3. Rozporządzenie Komisji (WE) z dnia 6 sierpnia 2008 r. nr 800/2008, załącznik I.
4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, Dz. U. z dnia 18 grudnia 2002 r.
5. Szyszka A., Behawioralne aspekty kryzysu finansowego, „Bank i Kredyt” 2009, nr 40, s. 6.
6. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz. U. 2004, Nr 54 poz. 535.
7. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. U. 1994, Nr 121 poz. 591.
8. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz. U. 2004, Nr 173 poz. 1807.
9. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz. U. 1998 r, Nr 144 poz. 930.
10. Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. poz. 1475.

AURELIA BIELAWSKA, DOMINIKA KORDELA

---

Uniwersytet Szczeciński, Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług

The article focuses on the theoretical aspects of household savings and investments of private investors. The main purpose is to attempt to discuss the direction of investment in condition of instability on financial market, declining GDP and an expansive monetary policy. The analysis of dynamic and structure proves that the value of deposits of private investors is growing, as well as share of deposits in all investment.

savings, financial investments, private investors

oszczędności, inwestycje finansowe, inwestorzy indywidualni

1. Bodie Z., Merton C., Finanse, PWE, Warszawa 2003.
2. Błaszczuk D.J., Łukaszewski M., Oszczędności gospodarstw domowych w bankach oraz w funduszach zbiorowego inwestowania jako źródło finansowania rozwoju gospodarki polskiej, [w:] Indywidualni inwestorzy na rynku finansowym, D. Dziawgo (red.), Wydawnictwo UMK, Toruń 2004.
3. Dębski W., Inwestowanie za pośrednictwem inwestorów instytucjonalnych, [w:] Indywidualni inwestorzy na rynku finansowym, D. Dziawgo (red.), Wydawnictwo UMK, Toruń 2004.
4. Dziawgo D. (red.), Indywidualni inwestorzy na rynku finansowym, Wydawnictwo UMK, Toruń 2004.
5. Flejterski S., Lokowanie nadwyżek finansowych przez gospodarstwa domowe – homo oeconomicus czy „racjonalność selektywna”?, [w:] Indywidualni inwestorzy na rynku finansowym, D. Dziawgo (red.), Wydawnictwo UMK, Toruń 2004.
6. Harasim J., Oszczędzanie i inwestowanie nadwyżek finansowych przez ludność, [w:] J. Harasim (red.), Oszczędzanie i inwestowanie w teorii i praktyce, PTE, Katowice 2010.
7. Iwanicz-Drozdowska M., Bezpieczeństwo inwestorów indywidualnych na rynku finansowym, [w:] Indywidualni inwestorzy na rynku finansowym, D. Dziawgo (red.), Wydawnictwo UMK, Toruń 2004.
8. Owsiak S., rec. [Inwestorzy indywidualni na rynku finansowym, D. Dziawgo (red.)], Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004, „Bank i Kredyt” 2005, nr 2, s. 96.
9. Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, www.nbp.pl.
10. Rytelewska G., Gospodarstwa domowe, [w:] B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak (red.), System finansowy w Polsce, WN PWN, Warszawa 2006.
11. Rytelewska G., Oszczędności gospodarstw domowych, [w:] Indywidualni inwestorzy na rynku finansowym, D. Dziawgo (red.), Wydawnictwo UMK, Toruń 2004.
12. Szyszka A., Finanse behawioralne. Nowe podejście do inwestowania na rynku kapitałowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2009.
13. Świecka B., Niewypłacalność gospodarstw domowych. Przyczyny – skutki – przeciwdziałanie, Difin, Warszawa 2009.<.li>

WIOLETTA CZEMIEL-GRZYBOWSKA

---

Politechnika Białostocka, Katedra Finansów i Rachunkowości

Analyzing the environment of enterprises, it is difficult to imagine a greater change in their environment than to change the national currency in favor of a common European currency. Hence, without a doubt, the entrance to the Eurozone must be more conscious for the functioning of the economic entities in Poland. The hypothetical impact of the introduction of the euro zone in the function of enterprises should look to the potential impact of macroeconomic and refer to the micro-level, the enterprise.
Most studies, the literature, and the scientific discussions about the Polish entry into the Eurozone concern the benefits and costs by Poland’s accession to the euro area, from the macroeconomic point of view. The main point of the article is the position of traders concerning accession to the monetary union, on the basis of the results of exploratory research.
Therefore, the research question is: what concerns do commercial enterprises engaged in international trade perceive in the Polish accession to the euro area.

Eurozone, firms, SME

strefa euro, przedsiębiorca, MSP

1. Albornoz F., Calvo Pardo H.F., Corcos G., Ornelas E., Sequential exporting, “Journal of International Economics” 2012, vol. 88.
2. Brzoza-Brzezina M., Makarski K., Wesołowski G., Would it have paid to be in the Eurozone?, “National Bank of Poland Working Paper” 2012, nr 128.
3. Benigno P., Optimal monetary policy in a currency area, “Journal of International Economics” 2004, vol. 63. s. 293–320.
4. Benigno G., Benigno P., Designing targeting rules for international monetary policy cooperation, “Journal of Monetary Economics” 2006, vol. 53. s. 473–506.
5. Borowiecki R., Kwieciński M., Wyzwania dla zarządzania współczesnym przedsiębiorstwem, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2009.
6. Chluska J., Koszty i przychody w polityce rachunkowości grupy kapitałowej, [w:] J. Chluska (red.), Kosztowe aspekty zarządzania, Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2006, s. 73–79.
7. Cîndea I.M., Cindea M., The euro effect on international trade, “Procedia – Social and Behavioral Sciences” 2012, vol. 58. s. 1267–1272.
8. Czemiel-Grzybowska W., Zarządzanie przedsiębiorstwem społecznym w procesie konwergencji, Sedno, Warszawa 2012.
9. Flaig G., Wollmershäuser T., Does the Euro-Zone Diverge? A Stress Indicator for Analyzing Trends and Cycles in Real GDP and Inflation, “CESifo Working Paper” 2007.
10. Glick R., Rose A.K., Does a currency union affect trade? The time series evidence, “European Economic Review” 2002, no. 46. s. 1125–1151.
11. Kłos B., Kokoszczyński R., Łyziak T., Przystupa J., Wróbel E., Modele strukturalne w prognozowaniu inflacji w Narodowym Banku Polskim, „Materiały i Studia”, Warszawa 2004.
12. Kokoszczyński R., Współczesna polityka pieniężna w Polsce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004.
13. Nitsch V., Honey, I Shrunk t he C urrency U nion E ffect o n Trade, “The World Economy” 2002, vol. 25, issue 4. s. 347–365.
14. Redding S., Theories of heterogeneous firms and trade, “Annual Review of Economics” 2011, vol. 3.
15. Rose A., Stanley T.D., A Meta-Analysis of the Effect of Common Currencies on International Trade, “Journal of Economic Surveys” 2005, s. 457–474.
16. Ronkowski R., Nogalski B., Współczesne przedsiębiorstwo. Problemy funkcjonowania i zatrudniania, TNOiK Dom Organizatora, Toruń 2007.
17. Walicka M., Life science business management – financial aspects, [in]: Knowledge – Economy – Society: Challenges of the contemporary management, A. Malina, R. Oczkowska, T. Rojek (ed.), Cracow 2013.
18. Wojtyna A., Polityka pieniężna w strefie euro: dawne obawy, nowe wyzwania, „Gospodarka Narodowa” 2008.
19. Adamiec J., Wprowadzenie euro w Polsce – za i przeciw, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013.
20. Wójcik-Mazur A., Zarządzanie ryzykiem płynności w bankach, Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2012, s. 38.
21. Zachorowska A., Ryzyko działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 2006, s. 43–48.

BOGUSŁAWA DOBROWOLSKA

---

Uniwersytet Łódzki, Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej

The observations have led to a widespread opinion that the distribution of the VAT burden among particular types of households needs to be constantly monitored, not only for the purpose of controlling its social impacts, but also to gain very useful knowledge on how its rates can be respectively diversified or homogenised.
The aim of the article is the use of ANOVA to define redistribution effects of taxing the consumption of Polish households with Value Added Tax in Poland. The research was carried out on the sample of the households analysed by GUS [Central Statistical Office] within the research of household budgets in 2011 year – according to deciles income groups.

consumption of households, VAT, ANOVA

konsumpcja gospodarstw domowych, VAT, ANOVA

1. Aczel A.D., Statystyka w zarządzaniu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
2. Badania budżetów gospodarstw domowych, GUS, Warszawa, 2011.
3. Balicki A., Makać W., Metody wnioskowania statystycznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007.
4. Blalock H.M., Statystyka dla socjologów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1977.
5. Dobrowolska B., Ekonomiczne konsekwencje opodatkowania konsumpcji indywidualnej w procesie integracji z Unią Europejską, rozprawa doktorska napisana w Katedrze Statystyki Ekonomicznej i Społecznej UŁ, Łódź 2008.
6. Greń J., Modele i zadania statystyki matematycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1972.
7. Malarska A., Statystyczna analiza danych wspomagana programem SPSS, SPSS Polska, Kraków 2005.
8. Rabiej M., Statystyka z programem Statistica, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2012.

MAREK DYLEWSKI

---

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, Instytut Finansów i Bankowości

Problematyka zarządzania płynnością jest ważna nie tylko z punktu widzenia realizacji zadań przez jednostki samorządu terytorialnego, ale również stanu gospodarki polskiej. Przyjęło się, że oprócz przedsiębiorstw także jednostki samorządu terytorialnego (JST) są swoistym motorem napędzającym gospodarkę i stymulującym rozwój społeczno-gospodarczy w regionach. Od ich kondycji i wiarygodności finansowej zależy tak stan lokalnej i regionalnej gospodarki, jak i poziom świadczonych usług i dóbr dostarczanych na rzecz społeczeństwa. Problem płynności okazuje się kluczowy.
W celu jej zachowania oraz realizacji zadań inwestycyjnych JST stają się uczestnikiem rynku finansowego. Istotny element w procesie zarządzania ich finansami stanowi umiejętność doboru i wykorzystywania zróżnicowanych narzędzi zarządzania płynnością finansową, a zwłaszcza instrumentów rynku finansowego. Podstawowym celem opracowania jest wskazanie narzędzi stosowanych w procesach zarządzania finansami, w tym płynnością finansową w JST, na bazie przeprowadzonych badań.

The maintenance of liquidity, as the possibility of regulating their obligations is undoubtedly an expression of stability and reliability of power and authority. An important element in the process of management in local government is the ability to use selection and a wide range of instruments for managing liquidity and, in particular, the financial market instruments. The primary purpose of development is the risk of loss of liquidity, the presentation of the problems related to the maintenance of liquidity and, based on a survey, an indication of the different types of tools used in the process of financial management, including liquidity in local government. The article shows the conditions for liquidity management, selected and relevant problems in the management of local public debt and liquidity risk approach in the light of the use of financial market instruments.

finance of local government units, liquidity, financial instruments

finanse jednostek samorządu terytorialnego, płynność finansowa, instrumenty finansowe

1. Bień W., Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 1999.
2. Filipiak B., Badanie wiarygodności finansowej jednostek samorządu terytorialnego w świetle obowiązujących limitów zadłużenia, [w:] Finanse samorządu terytorialnego. Wybrane zagadnienia, L. Patrzałek (red.), Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań–Wrocław 2005.
3. Filipiak B., Podejście scenariuszowe do projekcji zadłużenia i struktury wykorzystania instrumentów dłużnych w jednostkach samorządu terytorialnego, [w:] Finanse wobec zmian w burzliwym otoczeniu, M. Dylewski (red.), Zeszyty Naukowe WSB w Poznaniu nr 47/2, Wydawnictwo WSB, Poznań 2013.
4. Filipiak B., Strategie finansowe jednostek samorządu terytorialnego, PWE, Warszawa 2008.
5. Hall R.E., Taylor J.B., Makroekonomia, Wyd. PWN, Warszawa 2000.
6. Reilly F.K., Brown K.C., Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem, PWE, Warszawa 2001.
7. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego (Dz.U. 2011, nr 298, poz. 1767).
8. Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
9. Szacowanie poziomu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w warunkach zwiększonego ryzyka utraty płynności finansowej, E. Denek, M. Dylewski (red.), Difin, Warszawa 2013.
10. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. 2009 nr 157, poz. 1240 z późn. zm.).
11. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. 2009 nr 157, poz. 1241 z późn. zm.).
12. Wędzki D., Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.

EWA DZIAWGO

---

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Katedra Ekonometrii i Statystyki

Corridor option belongs to the class of innovative financial instruments. The article presents the issues connected with corridor call options: characteristics of instruments, the pay-off function, the pricing model, the influence of the time to maturity and the price of the underlying instrument on the delta, gamma, vega, theta and rho coefficients.
The aim of the paper is to present the analysis of the influence of the time to maturity on the risk of corridor call options. The empirical illustration included in the article is concerned with the pricing simulations of the currency corridor options on EUR/PLN.

derivatives, call option

instrumenty pochodne, opcja kupna

1. Anson M.J.P., Valuing Embedded Options in Interest Rate Caps, Floors and Collars, [in:] The handbook of fixed income options: strategies, pricing and applications, F.J. Fabozzi (ed.), Irwin Professional Publishing, Chicago 1999.
2. Bhattacharya A.K., Interest-Rate Caps, Floors and Compound Options, [in:] The handbook of fixed income options: strategies, pricing and applications, F.J. Fabozzi (ed.), Irwin Professional Publishing, Chicago 1999.
3. Briys E., Bellalah M., Mai H.M., Varenne F., Options, Futures and Exotic Derivatives, John Wiley & Sons, Chichester 1998.
4. Dziawgo E., Modele kontraktów opcyjnych, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2003.
5. Hull C.J., Options, Futures and other Derivatives, Prentice Hall International. Inc. 2002.
6. Jajuga K., Zarządzanie ryzykiem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
7. Joe G., Defining Financial Engineering, „Financial Engineering News” 1999, 9.
8. Miller M.H., Financial Innovation: Achievements and Prospects, „Journal of Applied Corporate Finance” 1992, 4.
9. Tarczyński W., Zwolankowski M., Inżynieria finansowa, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1999.
10. Wilmott P., Derivatives. The Theory and Practice of Financial Engineering, John Wiley & Sons, Chichester 2000.

BEATA ZOFIA FILIPIAK

---

Uniwersytet Szczeciński, Katedra Finansów

In recent years, growing interest of the local government units in the use of financial market instruments, testifies to the value of the growing public debt of local government. Local government units are increasingly seeking the opportunities to finance the tasks that are not covered in the budget. This article presents the problem of the use of financial market instruments and the rationale for making the choice of instruments in the financing of the tasks of local government units. The article addresses the issue of the legal possibility of using instruments of the financial market by government entities. It also presents empirical research about the decision-making process for choosing a debt instrument, the types of instruments used and the themes of their choice.

local government units, liquidity, financial instruments

jednostki samorządu terytorialnego, płynność, instrumenty finansowe

1. Filipiak B., Strategie finansowe jednostek samorządu terytorialnego, PWE, Warszawa 2008.
2. Milesi-Ferretti G.M., Fiscal rules and the budget process, Giornale degli Ekonomisti 110, June, 1997.
3. Pismo Ministerstwa Finansów Dep. Długu Publicznego nr DP14/657/90/MKT/2009/3032.
4. Poniatowicz M., Wpływ kryzysu gospodarczego na systemy finansowe jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie największych miast w Polsce, CeDeWu, Warszawa 2014.
5. Rossi S., Dafflon B., The Theory of Subnational Balanced Budget and Debt Control, [w:] B.Dafflon (red.), Local Public Finance in Europe: Balancing the Budget and Controlling Debt, “Studies In Fiscal Federalism and State-Local Finance”, vol. 34, no. 4, Edward Elgar, Cheltenham–Northampton, Politica 2002.
6. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2010 r. w sprawie przypadków, w których nie stosuje się ograniczeń dotyczących zaciągania niektórych zobowiązań finansowych przez jednostki sektora finansów publicznych, z wyjątkiem Skarbu Państwa (Dz.U. 2010, nr 250, poz. 1678).
7. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego (Dz.U. 2011, nr 298, poz. 1767).
8. Szacowanie poziomu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w warunkach zwiększonego ryzyka utraty płynności finansowej, E. Denek, M. Dylewski (red.), Difin, Warszawa, 2013.
9. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. 2009 nr 157, poz. 1240 z późn. zm.).

MATEUSZ FOLWARSKI

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Finansów

The level and structure of remuneration of members of the management staff of financial institutions around the world, during the financial crisis, subject to particular criticism. Poorly designed compensation systems support implementation of short-term objectives in return for the care of longterm company growth and long-term objectives. The purpose of the article was to present the trends in the wages of managers of the largest financial institutions operating in selected countries. Based on the research explained that under the influence of the financial crisis managers’ pay fell, but already in the post-crisis period the wages rose to the level before the crisis. The highest level of remuneration in the company receive the governors, and the Polish financial sector. A significant impact on the level of their salaries very often has a high clearance.

bank, managers, compensatio

bank, kadra zarządzająca, wynagrodzenia

1. Chartered Institute of Management Accountants, London, http://www.cimaglobal.com/Documents/ Thought_leadership_docs/CIMA%20Executive%20remuneration%20schemes%20and%20 sustainability.pdf.
2. Mintzberg H., No More Executive Bonuses! The Wall Street Journal, 30 November 2009, http:// online.wsj.com/news/articles/SB10001424052970203922804578080670062571256.
3. Sprawozdania finansowe banków.

BOŻENA FRĄCZEK, KRYSTYNA MITRĘGA-NIESTRÓJ

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katedra Bankowości i Rynków Finansowych

Continuous and dynamic changes in the functioning of the modern financial system cause an increase in the role of financial education. The importance of financial education for the development of alternative financial services requires, in the first place, the determination of the scope of that market. In world literature one can find numerous attempts to define the alternative financial services. Attention is drawn to the diverse nature of the providers of products and services and the various conditions for the development of the offer on the market. Aside from the undeniable advantages, the attention is drawn to the existence of many threats and risks posed by unregulated financial services, especially for consumers. This underlines the importance and sets the objectives of the financial education addressed to the market participants.

alternative financial services, financial education, financial literacy

alternatywne usługi finansowe, edukacja finansowa, alfabetyzacja finansowa

1. Alternative Financial Services. Community Economic Development Toolkit, California Community Economic Development Association, 2011, http://www.managingmymoney.com/CED-toolkits/ alternative-financial-services.pdf (dostęp: 10.04.2014).
2. Atkinson A., Messy F., Measuring Financial Literacy: Results of the OECD/International Network on Financial Education (INFE) Pilot Study, OECD Working Papers on Finance, Insurance and Private Pensions, No. 15, OECD Publishing, 2012, http://dx.doi.org/10.1787/5k9csfs90fr4-en (dostęp: 10.04.2014).
3. Bąkiewicz Ł., Nieubankowieni, „Newsweek” 31.10–6.11.2011.
4. Bradley Ch., Burhouse S., Gratton H., Miller, R.-A., Alternative Financial Services: A Primer, “FDIC Quarterly” 2009, vol. 3, no 1.
5. Kisiel M., Co dalej z pożyczkami społecznościowymi w Polsce?, 2011, http://www.bankier.pl/wiadomosc/ Co-dalej-z-pozyczkami-spolecznosciowymi-w-Polsce-2346965.html (dostęp: 12.04.2014).
6. Losa E., Microfinance: Peer Selection with Imperfect Information. Unpublished thesis, Università Commerciale Luigi Bocconi, Faculty of Economics, 2008, http://www.fondfranceschi.it/files/testi- -tesi/TS1182534.pdf (dostęp: 15.04.2014).
7. Measuring Financial Literacy: Core Questionnaire in Measuring Financial Literacy: Questionnaire and Guidance Notes for conducting an Internationally Comparable Survey of Financial literacy, OECD, Paris 2011.
8. Merritt C., Alternative Financial Services Grow, and So Do the Unbanked and Underbanked, Federal Reserve Bank of Atlanta, http://portalsandrails.frbatlanta.org/2012/09/alternative-financial-services- -grow-so-do-unbanked-underbanked.html (September 24, 2012) oraz US Alternative Financial Service Industry Statistics, http://www.thecreditexaminer.com/us-alternative-financial-industry/ (November 21, 2012), (dostęp: 12.04.2014).
9. Przewodnik klienta usług finansowych, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa, maj 2010.
10. Temkin K., Sawyer N., Analysis of Alternative Financial Service Providers, Fannie Mae Foundation, The Urban Institute Washington, D.C, 2004, http://www.urban.org/UploadedPDF/410935_AltFin- ServProviders.pdf (dostęp: 15.04.2014). 11. The Alternative Financial Services Industry, AARP Public Policy Institute, IB Number 51, 2001.
11. The little data book on financial inclusion, The World Bank, Washington, D.C. 2012.
12. Zielona księga: równoległy system bankowy, Komisja Europejska, COM(2012) 102 final, Bruksela, dnia 19.3.2012 r.

MARIA MAGDALENA GRZELAK

---

Uniwersytet Łódzki, Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej

The aim of this article is the attempt to answer the question whether the financial means given to Poland as part of the new EU budget perspective for the years 2014–2020 and changes in the Common Agriculture Policy will stimulate the development of the Polish agriculture. To answer this question the following steps were taken:
1. presentation of the financial frames of the EU budget with special consideration of financial means for the agriculture and rural areas,
2. indication of the consequences of changes in the CAP,
3. analysis of the Rural Areas Development Programme in Poland for the years 2014–2020.

Common Agriculture Policy, competitiveness of the Polish industry, the EU budget for the years 2014–2020

Wspólna Polityka Rolna, konkurencyjność polskiego rolnictwa, budżet UE na lata 2014–2020

1. Chechelski P., Ocena potencjału polskiego rolnictwa oraz wpływu nowych programów Wspólnej Polityki Rolnej w latach 2014–2020 na zwiększenie jego konkurencyjności w Unii Europejskiej i na świecie, [w:] A. Kowalski, M. Wigier, M. Dudek (red.), Nowa Wspólna Polityka Rolna – perspektywa ekonomiczna, IERiGŻ–PIB, Warszawa 2014.
2. Czubak W., Pawlak K., Rozdysponowanie środków finansowych wynikających z mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej na rozwój modelu rolnictwa industrialnego i zrównoważonego w Polsce, [w:] Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym, Program Wieloletni 2005–2009, Raport nr 102, IERiGŻ–PIB, Warszawa 2008.
3. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej nr L 347 z 20 grudnia 2013 roku (rozporządzenia nr od 1305/2013 do 1308/2013).
4. Kulawik J., WPR się obroni (chyba)?, „Nowe Życie Gospodarcze” 2012, nr 3.
5. Polska ma otrzymać blisko 106 mld euro budżetu UE na lata 2014–2020 – perspektywa napływu funduszy unijnych a rozwój gospodarczy Polski – szanse i zagrożenia, Redakcja Ekonomiczna PAP.
6. Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2013, GUS, Warszawa 2013.
7. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1782/2003.
8. Skonsolidowane projekty rozporządzeń Rady i Parlamentu Europejskiego (dokumenty Rady nr 13294/13 REV1 oraz 13349/1/13 REV1).
9. Sprawozdanie na temat unijnego budżetu na lata 2014–2020 nr 120/2013, Kancelaria Senatu RP, Bruksela.
10. Walkowski M., Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2014–2020. Kontynuacja dotychczasowych założeń czy zmiana priorytetów rozwoju? – analiza stanowiska Polski, [w:] B. Toszek, A. Wojtaszek, Perspektywy rozwoju Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 r., Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR Warszawa 2012.
11. Wieliczko B., Propozycja instrumentów wsparcia w polskim PROW na lata 2014–2020, Roczniki Naukowe SERiA, t. 14, z. 2.
12. www.minrol.gov.pl (dostęp: 25.04.2014).

JANINA HARASIM

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katedra Bankowości i Rynków Finansowych

Despite the growing number of innovative payment instruments only few of them are successful on the market. The purpose of the article is to establish customers’ role in the payment innovations’ diffusion and to assess the propensity of Polish consumers to use them.
The data has been collected in 2013 by face to face research interviews with 300 Polish responders. Outcomes confirmed that Polish consumers’ propensity to use innovative payment instruments is rather low. It results from high level of satisfaction concerning traditional payment methods which are thought to be cheaper, more safe and comfortable than innovatives ones. The study demonstrates also the presence of some economic and psychological switching costs.

payment innovations, mobile payments, contactless cards, payment habits, switching costs

i nnowacje p łatnicze, p łatności m obilne, k arty z bliżeniowe, z wyczaje p łatnicze, koszty przejścia

1. Bagozzi R.P., Lee. K.-H., Consumers Resistance To, and Acceptance Of, Innovations, “Advances in Consumer Research” 1999, vol. 26.
2. Cooper R.G., Winning at New Products: Accelerating the Process from Idea to Launch, Perseus Books, Reading, Massachusetts 1990.
3. Cornescu V., Adam C.R., The Consumer Resistance Behavior towards Innovation, “Procedia Economics and Finance” 2013, no 6.
4. Harasim J., Współczesny rynek płatności detalicznych – specyfika, regulacje, innowacje, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2013.
5. Innovations in Retail Payments, Report of the Working Group on Innovations in Retail Payments. Committee on Payment and Settlement Systems, Bank for International Settlements, May 2012.
6. Kleijnen M., Lee N., Wetzels M., An Exploration of Consumer Resistance to innovation and its antecedents, “Journal of Economic Psychology” June 2009, vol. 30, issue 3.
7. Klemperer P., Network Effects and Switching Costs: two short essays for the new New Palgrave, http://www.nuff.ox.ac.uk/users/klemperer/NewPalgrave.pdf (dostęp: 10.04.2014).
8. Koźliński T., Zwyczaje płatnicze Polaków, Narodowy Bank Polski, Departament Systemu Płatniczego, Warszawa maj 2013.
9. Leinonen H., Payment Habits and Trends in the Changing e-Landscape 2010+, Expository studies A:111.2008, Bank of Finland, Helsinki 2008.
10. Maison D., Badanie postaw Polaków powyżej 60. roku życia wobec obrotu bezgotówkowego, Raport przygotowany dla NBP, Warszawa kwiecień 2012.
11. Maison D., Postawy Polaków wobec obrotu bezgotówkowego, Raport przygotowany dla NBP, Warszawa, 15 marca 2010.
12. Payment Systems Worldwide – a Snapshot. Outcomes of the Global Payment Systems Survey 2010, The World Bank 2011.
13. Schmiedel H., Kostova G., Ruttenberg W., The Social and Private Costs of Retail Payment Instruments: a European Perspective, European Central Bank Occasional Paper Series No. 137, October 2012.
14. World Payments Report 2012, Capgemini, RBS, EFMA.
15. World Payments Report 2013, Capgemini, RBS.

BOGNA KAŹMIERSKA-JÓŹWIAK

---

Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Finansów i Strategii Przedsiębiorstwa

Dividend policy has been a very important, but controversial issue in corporate finance since the pioneering works of Miller and Modigliani. The question, why do some firms pay dividends and the other do not, is still valid. The main goal of this paper is to examine whether the dividend policy in Poland has been influenced by factors similar to those in developed countries. In the study, panel data analysis has been applied to investigate the determinants of dividend policies in Poland.

dividend, dividend policy, Warsaw Stock Exchange

dywidenda, polityka dywidendowa, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

1. Aivazian V., Booth L., Cleary S. (2003), Do emerging markets firms follow different dividend policies from U.S. firms?, “The Journal of Financial Research”, 26 (3).
2. Benartzi S., Michaely R., Thaler R. (1997), Do Changes in Dividends Signal the Future or the Past?, “The Journal of Finance”, 52 (3).
3. Black F. (1976), The Dividend Puzzle, “The Journal of Portfolio Management”.
4. Chang R.P., Rhee S.G. (1990), The impact of personal taxes on corporate dividend policy and capital structure decisions, “Financial Management”, 19 (2).
5. Gordon M.J. (1959), Dividends, Earnings and Stock Prices, “The Review of Economics and Statistics”, 41.
6. Gordon M.J. (1963), Optimal Investment and Financing Policy, “The Journal of Finance”, 18 (92).
7. Gruszczyński M. (red.) (2012), Mikroekonometria. Modele i metody analizy danych indywidualnych, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
8. Ho H. (2003), Dividend policies in Australia and Japan, “International Advances in Economic Research”, 9 (2).
9. Jensen M.C., Meckling W.H. (1976), Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure, “Journal of Financial Economics”, 3.
10. Jensen G.R., Solberg D.P., Zorn T.S. (1992), Simultaneous Determination of Insider Ownership, Debt, and Dividend Policies, “The Journal of Financial and Quantitative Analysis”, 27 (2).
11. Kowerski M. (2011), Ekonomiczne uwarunkowania decyzji o wypłatach dywidend przez spółki publiczne, Konsorcjum Akademickie, Kraków–Rzeszów–Zamość.
12. Kufel T. (2013), Ekonometria. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem programu GRETL, PWN, Warszawa.
13. La Porta R., Lopez-de-Silanes F., Shleifer A., Vishny R. (2000), Agency Problems and Dividend Policies around the World, “The Journal of Finance”, 55.
14. Lintner J. (1956), Distribution of Incomes of Corporations Among Dividends, Retained Earnings and Taxes, “The American Economic Review”, 46 (2).
15. Lintner J. (1962), Dividends, Earnings, Leverage, Stock Prices and the Supply of Capital to Corporations, “The Review of Economics and Statistics”, 44.
16. Miller M., Modigliani F. (1958), The Cost of Capital, Corporation Finance and the Theory of Investment, “The American Economic Review”, 48.
17. Miller M., Modigliani F. (1961), Dividend Policy, Growth and the Valuation of Shares, “The Journal of Business”, 34.
18. Miller M., Modigliani F. (1963), Corporate Income Taxes and the Cost of Capital: A Correction, “The American Economic Review”, 53.
19. Myers S.C. (1984), The Capital Structure Puzzle, “The Journal of Finance”, 39 (3).
20. Myers S.C., Majluf N.S. (1984), Corporate financing and investment decisions when firms have information that investors do not have, “Journal of Financial Economics”, 13.
21. Myers S.C., Rajan R.G. (1998), The Paradox of Liquidity, “The Quarterly Journal of Economics”, 113 (3).
22. Rajan R.G., Zingales L. (1995), What do we know about capital structure? Some evidence from international data, “The Journal of Finance”, 50.
23. Rozeff M.S. (1982), Growth, Beta and Agency Costs as Determinants of Dividend Payout Ratios, “The Journal of Financial Research”, 5 (3).
24. Witkowski B. (2012), Modele danych panelowych, [w:] M. Gruszczyński (red.), Mikroekonometria. Modele i metody analizy danych indywidualnych, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.

MONIKA KLIMONTOWICZ

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katedra Bankowości i Rynków Finansowych

Over the last few years the mobile payment market has changed remarkably and now it is one of the fastest developing banking markets in Poland. Polish consumers have eagerly adopted mobile devices which serve them as tools of communication, sources of entertainment, navigation tools and payment methods. The move towards mobile payments is a global tendency. Polish banks have noticed this tendency and have invested in new applications which give consumers the opportunity to use their mobile devices for payments.
The paper presents the main changes observed on the Polish mobile payment market in the last few years, banks’ activities concerning mobile banking and Polish customers’ opinion on mobile payments. It attempts to assess the perspectives of further development of the Polish mobile market.

mobile payments’ market, mobile payments, m-payments, NFC payments

rynek płatności mobilnych, płatności mobilne, m-płatności, płatności zbliżeniowe

1. Dahlberg T., Mallat N., Ondrus J., Zmijewska A., Mobile Payment Market and Research – Past, Present and Future, Sprouts. Working Paper on Information Systems 6 (48), 2006, www.sprouts. aisnet.org/6-48.
2. Finanse w Internecie, Raport Interaktywnie.com, http://interaktywnie.com/index/index/?file=raport_ finanse_w_ internecie.pdf.
3. Gawłowski S., Kretowicz L., PKO BP: Polski Standard Płatności mobilnych ruszy w II kw. 2014 r., „Puls Biznesu”, www.pb.pl/3524840,86154,pko-bp-polski-standard-platnosci-mobilnych-ruszy-w-ii- -kw.-2014-r. (dostęp: 14.04.2014).
4. Górka J., Efektywność instrumentów płatniczych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
5. Jurczak T., Płatności mobilne: krajobraz przed bitwą. Czy IKO zmiecie NFC z polskiego rynku?, http://serwisy.gazetaprawna.pl/finanse-osobiste/artykuly/774654,platnosci-mobilne-krajobraz- -przed-bitwa-iko-vs-nfc.html (dostęp: 16.04.2014).
6. Kaszubski R., Widawski P., Mobilne systemy pieniądza elektronicznego i inne instrumenty mobilnych płatności, http://www.zbp.pl/photo/ftb/mob_ systemy_pieniadza.pdf (dostęp: 10.04.2014).
7. Klimontowicz M., Determinanty rozwoju płatności mobilnych w Polsce i na świecie, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H: Oeconomia, t. 47, z. 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2013.
8. Kubiak P., Innowacje w modelu biznesowym, Harvard Business Review Polska, kwiecień 2014.
9. Olękiewicz A., Mamy coraz więcej smartfonów i jesteśmy tego coraz bardziej świadomi, tnsglobal. pl (dostęp: 12.04.2014).
10. Payment Methods: What International Consumers Want, Need and Expect, http://www.firstdata. com/downloads/thought -leadership/ConsumerGlobalPaymentWPINT.pdf (dostęp: 15.04.2014).
11. tańczyk-Hugiet E., Koopetycja, czyli dokąd zmierza konkurencja, Przegląd Organizacji i Zarządzania, TNOiK, Warszawa 2011.
12. World Payment Report 2013, Capgemini, RBS, EFMA.

ADAM KOPIŃSKI, DARIUSZ PORĘBSKI

---

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Katedra Finansów Przedsiębiorstwa i Zarządzania Wartością

This paper presents the research about the influence of efficiency measures for investment funds on their expected rate of return. The most effective measure for assessing the attractiveness of the financial instrument has been chosen. It was also suggested an econometric model that allows the prediction of an important variable which is the rate of return from investment funds. In both cases, the standard econometric methods are used in enriching them with Hellwig’s method also called the method of capacity information indicators. There have been attempts to verify the usefulness of this method against standard methods in the selection of specific variables to the econometric model. In the paper there are selected the results of measurement that describe the investment funds. The period of 2009–12 is deliberately selected as the period of the first wave of the global financial crisis, which has also had an impact on the financial market in Poland.

efficiency of investment funds, econometric model, Hellwig’s method

efektywność funduszy inwestycyjnych, model ekonometryczny, metoda Hellwiga

1. Dawidowicz D., Fundusze inwestycyjne, rodzaje, metody oceny, analiza, CeDeWu, Wydawnictwo Fachowe, Warszawa 2012.
2. Dobosiewicz Z., Fundusze Inwestycyjne. Prawo i Ekonomia, Twigger SA, Warszawa 2008.
3. Ekonometria, metody i analiza problemów ekonomicznych, K. Jajuga (red.), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 1999.
4. Ekonometria, metody, przykłady, zadania, J. Dziechciarz (red.), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2003.
5. Guzik B., Ekonometria, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2005.
6. Hellwig Z., Taksonometria ekonomiczna, jej osiągnięcia, zadania i cele, [w:] Taksonomia – teoria i jej zastosowania, J. Pociecha (red.), Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1990.
7. Mazur A., Witkowska D., Zastosowanie wybranych mierników taksonomicznych do oceny nieruchomości, Zeszyty Naukowe SGGW – Ekonomika i Org. Gosp. Żywnościowej 2006, nr 60, s. 251–258.
8. Perez K., Fundusze inwestycyjne. Materiały dydaktyczne, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań 2011.
9. Pociecha J., Rozwój metod taksonomicznych i ich zastosowań w badaniach społeczno-ekonomicznych, Materiały konferencyjne GUS z 2008 roku.
10. Welfe A., Ekonometria. Metody i ich zastosowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.

11. www.analizaportfelowa.pl (dostęp: 20.04.2014).

ANNA KOSIDŁOWSKA

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Rynków Finansowych

The goal of the study was an attempt to characterize the structure of tax revenue sources of the state budget and to assess changes in their structure, with particular emphasis on the revenues derived from direct taxes. The study covered selected countries of Central and Eastern Europe: Czech Republic, Poland, Slovakia and Hungary. The scope of the analysis was 2000–2011. The statistical data used in the study come from publications of the European Statistical Office.

state budget revenues, direct taxes, personal income tax, corporate income tax

d ochody b udżetu p aństwa, p odatki b ezpośrednie, p odatek d ochodowy o d o sób f izycznych, podatek dochodowy od osób prawnych

1. Dziemianowicz R.I., Polityka podatkowa jako jeden z elementów zarządzania finansami publicznymi, [w:] Nowe zarządzanie finansami publicznymi w warunkach kryzysu, S. Owsiak (red.), Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011.
2. Kosek-Wojnar M., Zasady podatkowe w teorii i praktyce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2012.
3. Krajewska A., Podatki w Unii Europejskiej. Długookresowe tendencje i reakcja na kryzys, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2012.
4. Marczakowska-Proczka J., System budżetowy państwa, [w:] System finansowy w Polsce, B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
5. Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
6. Owsiak S., Stabilność systemu zasilania finansowego a nowatorskie zarządzanie podmiotami publicznymi w warunkach kryzysu, [w:] Nowe zarządzanie finansami publicznymi w warunkach kryzysu, S. Owsiak (red.), Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011.
7. Taxation trends in the European Union. Data for the EU Member States, Iceland and Norway. 2013 edition, www.epp.eurostat.ec.europa.eu, 2013 (dostęp: 12.04.2014).
8. Żyżyński J., Budżet i polityka podatkowa. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

MIECZYSŁAW KOWERSKI ¹, JAROSŁAW BIELAK ², MARIUSZ PONINKIEWICZ ²

---

¹ Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
² Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu

Most of financial decisions (choices, evaluation) of firms, households and consumers have the qualitative (discrete) character and are determined by microeconomic (idiosyncratic) and macroeconomic factors. So, the financial micro-macro qualitative response models are an excellent choice for financial decisions modelling. They give possibilities to analyse the decision taking into account probability distributions according to the values of micro- and macroeconomic variables as well. In the paper the different forms of such models (binominal and multinominal) were presented and some applications of financial micro-macro qualitative response models were shown.

financial qualitative variable, micro-macro qualitative response model

jakościowa zmienna finansowa, logitowy model mikro-makro

1. Baekgaard H., Integrating Micro and Macro Models: Mutual Benefits, National Centre for Social and Economic Modelling, University of Canberra 2005.
2. Cameron A.C., Trivedi P.K., Microeconometrics: Methods and Applications, Cambridge University Press, NY 2005.
3. Damodaran A., Finanse korporacyjne. Teoria i praktyka, Helion, Gliwice 2007.
4. Fama E.F., French K.R., Disappearing Dividends: Changing Firm Characteristics or Lower Propensity To Pay?, “Journal of Financial Economics” 2001, no 60(1), s. 3–43.
5. Gruszczyński M., Modele i prognozy zmiennych jakościowych w finansach i bankowości, Oficyna Wyd. SGH, Warszawa 2002.
6. Gruszczyński M. (red.), Mikroekonometria. Modele i metody analizy danych indywidualnych, Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa 2012a.
7. Gruszczyński M., Empiryczne finanse przedsiębiorstw. Mikroekonometria finansowa, Difin, Warszawa 2012b.
8. Jajuga K. Modele z dyskretną zmienną objaśnianą, [w:] S. Bartosiewicz (red.), Estymacja modeli ekonometrycznych, PWE, Warszawa 1990, s. 218–259.
9. Jajuga K., Elementy nauki o finansach, PWE, Warszawa 2007.
10. Kowerski M. Wartość informacyjna odpowiedzi „bez zmian” w badaniach nastrojów gospodarczych, „Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy” 2008, nr 4(14), s. 47–62.
11. Kowerski M., Ekonomiczne uwarunkowania decyzji o wypłatach dywidend przez spółki publiczne, Wyd. Konsorcjum Akademickie, Kraków–Rzeszów–Zamość 2011.
12. Kowerski M., Bielak J., The Influence of Business Cycle on the Forecast of Household Financial Situation, „Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy” 2013, nr 11(4), s. 91–99.
13. Maddala G.S., Ekonometria, WN PWN, Warszawa 2006.

ELŻBIETA KUBIŃSKA

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Rynków Finansowych

Socially responsible investments are one of the most dynamically growing segments of the investment and this market is very diverse. Most of the assets are invested at the European capital market but there is also a huge diversity within European markets. Socially responsible investments are dominated by the old member states of European Union, while the level of this investments is very low in the new member states. Among the new member states, Poland is a country with a leading role. The lack of uniform definitions of socially responsible investment, which is caused by the multiplicity of aspects related to these investments, can be a barrier for further development of this segment.

socially responsible investing, emerging markets, investment efficiency

inwestowanie odpowiedzialne społecznie, rynki wschodzące, efektywność inwestycji

1. Czerwonka M. (2011a), Inwestowanie etyczne na GPW, „Akcjonariusz”, nr 4.
2. Czerwonka M. (2011b), Inwestycje odpowiedzialne społecznie (SRI) – inwestowanie alternatywne, „Finanse, Czasopismo Komitetu o Finansach PAN”, nr 1 (4).
3. Czerwonka M. (2012a), Perspektywy rozwoju rynku inwestycji społecznie odpowiedzialnych w Polsce, [w:] Ekonomia, finanse i zarządzanie w świetle wyzwań gospodarczych. Wyniki badań młodych naukowców Kolegium Zarządzania i Finansów SGH, Ł. Woźny (red.), Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2012.
4. Czerwonka M. (2012b), Etyczne przesłanki inwestowania polskich inwestorów indywidualnych, „Psychologia Ekonomiczna”, nr 2.
5. Czerwonka M. (2012c), The concept of socially responsible investing (SRI) in Poland, “Journal of Management and Financial Sciences, Collegium of Management and Finance”, vol. 5, issue 8.
6. Czerwonka M. (2013), Inwestowanie społecznie odpowiedzialne, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2013.
7. Czerwonka M., Staniszewska A. (2013), Miejsce daru i filantropii w ekonomii. Zarządzanie i finanse, “Journal of Management and Finance”, vol. 11, nr 2, cz. 4.
8. Czerwonka M., Wolska M. (2013), Społecznie odpowiedzialne inwestowanie – analiza rentowności funduszy SRI w Polsce, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów”, nr 126.
9. Decyzje inwestycyjne a społeczna odpowiedzialność firm. Raport z badania, Deloitte Polska oraz Giełda Papierów Wartościowych, 2011.
10. European Responsible Investing Fund Survey 2013, KPMG.
11. European SRI Study 2012, EUROSIF.
12. Global Sustainable Investment Review 2012, Global Sustainable Investment Alliance.
13. Hurst N.E. (2004), Corporate Ethics, Governance and Social Responsibility: Comparing European Business Practices to those in the United States, A Study Conducted for the Business and Organizational Ethics Partnership.
14. Jedynak T. (2011), Kontrowersje wokół efektywności inwestycji społecznie odpowiedzialnych, „Zeszyty Naukowe PTE Oddział Kraków”, nr 11.
15. Kaźmierkiewicz P. (2010), Analiza atrakcyjności inwestycji w spółki odpowiedzialne społecznie (SRI) na podstawie rankingu Global 100, „E-Finanse. Finansowy Kwartalnik Internetowy”, nr 6.
16. Kempf A., Osthoff P. (2007), The Effect of Socially Responsible Investing on Portfolio Performance, “European Financial Management”, nr 13 (5)
17. Kubińska E. (2014 w druku), Procesy integracyjne europejskiego rynku funduszy inwestycyjnych z perspektywy rynków wschodzących, „Annales UMCS Sectio H Oeconomia”.
18. Marcinkowska M. (2010), Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw a ich wyniki ekonomiczne – aspekty teoretyczne, „Przegląd Organizacji”, nr 10.
19. Statman M. (2006), Socially Responsible Indexes, “The Journal of Portfolio Management”, nr 32 (3).
20. Sun M., Nagata K., Onoda H. (2011), The investigation of the current status of socially responsible investment indices, “Journal of Economics and International Finance”, nr 3 (13).
21. Urban D. (2011), Zarys koncepcji inwestowania społecznie odpowiedzialnego, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica”, nr 261.

ROBERT KUREK

---

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Katedra Finansów i Rachunkowości

The article attempts at organizing the concepts related to virtual currencies functioning in an orderly manner using the method of available literature references analysis. The terms of “alternative virtual currencies”, “digital currencies” and “electronic money” were clarified. The review of cryptocurrency market was also provided, including the characteristics of those of them which present certain specific features. The comparison of bitcoin and the remaining virtual currencies functionality was presented in final remarks, as well as the discussion regarding their future in the perspective of the overlapping real and virtual economics.

virtual currency, bitcoin

waluty wirtualne, bitcoin

1. Brandom R., This Princeton professor is building a Bitcoin-inspired prediction market, „The Verge”, 29.11.2013.
2. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylająca dyrektywę 2000/46/WE.
3. http://coinmarketcap.com/all.html (dostęp: 11.04.2014).
4. http://namecoin.info/ (dostęp: 11.04.2014).
5. http://peercoin.net/ (dostęp: 11.04.2014).
6. http://plncoin.org/ (dostęp: 11.04.2014).
7. http://polish-coin.org/ (dostęp: 11.04.2014).
8. http://www.auroracoin.org/ (dostęp: 11.04.2014).
9. http://www.deutsche-emark.org/ (dostęp: 11.04.2014).
10. Articles of Agreement of the International Monetary Fund, International Monetary Fund, Washington, D.C., http://www.imf.org/External/Pubs/FT/AA/index.htm#art4 (dostęp: 11.04.2014).
11. Kamiński M., Alternatywy dla Bitcoina, czyli przegląd wirtualnych walut, http://internet.gadzetomania. pl/2013/05/13/alternatywy-dla-bitcoin-czyli-przeglad-wirtualnych-walut (13.05.2013), (dostęp: 11.04.2014).
12. Michalik Ł., Bitcoin – waluta wolnych ludzi czy pomysłowa piramida finansowa?, „Gadżetomania”, 18.12.2012.
13. Pismo Ministerstwa Finansów do Marszałka Senatu z dnia 28 czerwca 2013 r. (FN/FN-7/0602/ WOS/4-3/2013/RD-64616/2013).
14. Przyłuska J., W poszukiwaniu nowych rozwiązań dla systemu finansowego, SiPKZiF, ZN 128, OWSGH, Warszawa 2013.
15. Przyłuska J., Wirtualny pieniądz, „Gazeta Bankowa” 2012, nr 5 (1133).
16. Rusinowski J., Switchless – kolejny krok w rewolucji, „Bitcoinnet”, 13.02.2014.
17. Ustawa o usługach płatniczych z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz.U. 2011 nr 199 poz. 1175, nr 291 poz. 1707).
18. Vaishampayan S., Fidelity now allows clients to put bitcoins in IRAs, “The Wall Street Journal” 13.12.2013.

ANNA LESZCZYŁOWSKA

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Finansów Przedsiębiorstw

It is common for the majority of income tax systems all over the world that the cost of debt financing lowers the taxable income while financing with equity is not treated similarly. The question raised in the article is connected with the way the cost of equity financing can be calculated for tax purposes. The aim of the paper is to identify and to analyze some model approaches which allow to lower the taxable base with the cost of equity financing. Some practical experiences form several European countries are analyzed which enables to distinguish between classical model, incremental model and incremental model with a dual tax rate.

corporate income tax, interest on equity, allowance for corporate equity, tax system

podatek dochodowy od osób prawnych, koszt kapitału, koszty uzyskania przychodów, system podatkowy

1. Bardazzi R., Parisi V., Pazienza M.G., Modelling direct and indirect taxes on firms: a policy simulation, “Austrian Journal of Statistics” 2004, vol. 33, no. 1–2.
2. Boadway R., Bruce N., A General Proposition on the Design of a Neutral Business Tax, “Journal of Public Economics” 1984, no. 24.
3. Bond S.R., Devereux M.P., On the design of a neutral business tax under uncertainty, “Journal of Public Economics” 1995, no. 58.
4. Eigenkapitalzuwachsverzinsung nach §§ 11 und 37 Abs. 8 EStG sowie §§ 11 Abs. 2 und § 22 KStG (zu StRefG 2000), s. 1, http://www.finanzjournal.at/assets/files/eigenkapitalzuwachsverzinsung. doc (dostęp: 15.04.2014).
5. European Commission, Taxation trends in the European Union, Brussels 2012.
6. European Commission, Taxation trends in the European Union, Brussels 2013.
7. Eurostat, Taxation trends in the European Union, 2012 edition.
8. Gammie M. (red.), Equity for Companies: A Corporation Tax for the 1990s, Institute for Fiscal Studies, London 1991.
9. Keen M., King J., The Croatian Profit Tax: An ACE in Practice, “Fiscal Studies” 2002, vol. 23, no. 3.
10. Klemm A., Allowances for Corporate Equity in Practice, International Monetary Fund Working Paper 2006, no. 06/259.
11. Leszczyłowska A., Współczesne koncepcje podatku dochodowego, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2014.
12. Mintz J.M., Seade J., Cash Flow or Income? The Choice of Base for Company Taxation, “The World Bank Research Observer” 1991, vol. 6, no. 2.
13. OECD, Fundamental Reform of Corporate Income Tax, OECD Tax Policy Studies 2007, no. 16.
14. OECD Tax Database. Explanatory Annex. Part II Taxation of Corporate and Capital Income, Document updated May 2014.
15. Oropallo F., Parisi V., Will Italy’s Tax Reform Reduce the Corporate Tax Burden? A Microsimulation Analysis, Societa Italiana di Economia Pubblica, Dipartimento di Economia Pubblica e Territoriale, Universita di Pavia 2005, Working Paper no. 403.
16. Parisi V., A cross country simulation exercise using the DIECOFIS corporate tax model, European Commission 2003.
17. Petersen H.-G., Rose M., Schmidt C., Reformvorschlag: Zinsbereinigte Gewinnsteuer (ZGS), Rheinisch-Westfälisches Institut für Wirtschaftsforschung 2006, Essen.
18. Rose M., Konsumorientierung des Steuersystems – theoretische Konzepte im Lichte empirischer Erfahrungen, [w]: „Steuersysteme der Zukunft”, G. Krause-Junk (red.), Duncker & Humblot, Berlin 1998.
19. Schinz P., Zinsbereinigte Gewinnsteuer unter Berücksichtigung von Maximierungskalkülen internationaler Unternehmungen, Verlag Dr. Kovac, Hamburg 2009.
20. Schreiber S., Liechtenstein: Attraktiver Steuerstandort für deutsche und schweizerische Unternehmen, KPMG 2011, https://www.kpmg.com/CH/de/Library/KPMG-in-the-Media/Documents/ pa_20110904_ Liechtenstein-Attraktiver-Steuerstandort-fur-deutsche-und-schweizerische-Unternehmen_ DE.pdf (dostęp: 28.04.2014.).
21. Siemers L.H.R., Zöller D., Das Übergangsmodell der Einfachsteuer: Eine Effiziente Unternehmensbesteuerung?, MPRA Paper no. 757, 2006.
22. Staubli A., Küttel R., Notional interest deduction. Die Einführung einer zinsbereinigten Gewinnsteuer im Kontext der Unternehmenssteuerreform III, PWC 2013, http://www.pwc.ch/user_content/editor/ files/ articles13/pwc_20131107_schweizer_treuhaender_staubli_kuettel.pdf (dostęp: 02.05.2014.).
23. Wenger E., Gleichmäβigkeit der Besteuerung von Arbeits- und Vermögenseinkünften, „Finanzarchiv” 1983, no. 41.
24. Zodrow G.R., Should capital income be subject to consumption-based taxation?, Oxford University Working Paper 2007.

SEBASTIAN MAJEWSKI

---

Uniwersytet Szczeciński, Katedra Ubezpieczeń i Rynków Kapitałowych

The main goal of the article is to prove that stock prices of Manchester United company depend on sport results of this football club. It will try to answer the question – does the rate of return on the shares of Manchester United (MU), listed on the stock exchange in New York, affect the results of sport events taking place with the participation of MUFC and its biggest competitor, Manchester City? In addition, a similar question is posed in relation to the FTSE100 index of the stock exchanges in London and the index DJFI.
In order to verify the hypothesis, the sport performance of MUFC and its biggest rival in the Premiership – Manchester City betting odds for the matches these clubs played in the English league, English Cup and Champions League England in 2012–2014 will be tested. There will be also analyzed a very important event in the history of the club – the retirement of coach Sir Alex Ferguson. GARCH – type models (p, q) and some tools of statistics in the process of verifying the hypotheses will be used.

stocks, GARCH modelling, football

akcje, modelowanie GARCH, piłka nożna

1. Antonowicz D., Szlendak T., Kossakowski R., Piłkarz jako marka i peryferyjny kibic jako aborygen. O wybranych społecznych konsekwencjach komercjalizacji sportu, „Kultura i Społeczeństwo”, Sport w kulturze, nr 3, Warszawa 2012.
2. Barberis N., Shleifer A., Vishny R., A model of investor sentiment, “Journal of Financial Economics” 1998, 49.
3. Berument M.H., Ceylan B., Ogut-Eker G., Soccer, stock returns and fanaticism: Evidence from Turkey, “The Social Science Journal” 2009, no 46.
4. De Bondt W.F.M., Thaler R., Does the stock market overreact?, “Journal of Finance” 1985, 40.
5. Deloitte, All to play for Football Money League, Sport Business Group, 2014.
6. Fama E., Efficient Capital Markets: A Review of Theory and Empirical Work, “The Journal of Finance” 1970, 25 (2).
7. Hong H., Stein J.C., A Unified Theory of Underreaction, Momentum Trading, and Overreaction in Asset Markets, “The Journal of Finance” 1999, 54, no 6.
8. Majewski S., Wpływ czynników behawioralnych na rynkową wycenę akcji. Ujęcie ilościowe, WNUS, Szczecin 2012.
9. Michie J., Oughton C., The corporate governance of professional football clubs in England, “Corporate Governance” 2005, vol. 13, no 4.
10. Neale W.C., The peculiar economics of professional sports, “The Quarterly Journal of Economics” 1964, no 78 (1).
11. Prabucki B., Gry sportowe jako element wzmacniający współczesne tożsamości etniczne. Analiza na przykładzie Basków, „Homo Ludens” 2012, nr 1 (4).
12. Psychologia ekonomiczna, T. Tyszka (red.), Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
13. Sznajder A., Charakterystyka rynku sportu profesjonalnego, „Gospodarka Narodowa” 2007, nr 10.
14. Szymanski S., Smith R., The English Football Industry: profit, performance and industrial structure, “International Review of Applied Economics” 1997, 11:1.
15. Taylor M., The association game. A history of British football, Routledge, Oxon–Nowy Jork 2013.

KATARZYNA MAMCARZ

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Analiz Rynkowych

Market demand for gold is characterized by particular specificity, which is that there are several submarkets in this market, a significant position being occupied by demand markets for physical gold. The scale of demand in these markets is determined by a number of economic and emotional, psychological, and cultural factors. This stems from the role of gold, which can be a luxury object, industrial raw material, a guarantee of security, and an instrument of investment. A vital factor that determines the scale of market demand is the price. In the case of the demand for gold, the evident relationship between the two economic categories has not been clear-cut, however. This is an essential empirical proof of the special importance of gold, and other motives, apart from price, that govern investors when buying it.

market demand for gold, jewellery demand, industrial demand, investment demand

popyt na rynku złota, popyt na wyroby jubilerskie, popyt przemysłowy, popyt inwestycyjny

1. Bandulet B., Das geheime Wissen der Goldanleger, Kopp Verlag, 3. Auflage, Rottenburg 2010.
2. Bergold U., Eller R., Segmentierung der Assetklasse: Rohstoffe, [w:] U. Bergold, R. Eller, Investmentstrategien mit Rohstoffen, Wiley-VCH Verlag, Weinheim 2006.
3. Bocker H., Liberty through Gold, 3rd Edition, Johannes Müller, Bern 2010.
4. Borowski K., Rynek złota i monet, [w:] I. Pruchnicka-Grabias, Inwestycje alternatywne, CeDeWu, Warszawa 2008.
5. Gold Survey, Thomson Reuters GFMS, London 2013.
6. Green T., The world of gold, Rosendale Press, London 1993.
7. Nauckhoff M., Strategische Metalle und Seltene Erden, 2. Auflage, FinanzBuch Verlag, München 2011.
8. Ostrowska E., Portfel inwestycyjny klasyczny i alternatywny, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011.
9. Schwarze N., Investieren in Gold, 1. Auflage, FinanzBuch Verlag, München 2010.
10. Sieper H., Geldanlage professionell, Gabler Verlag, Wiesbaden 1991.
11. Starr M., Tran K., Determinants of the Physical Demand for Gold: Evidence from Panel Data (July 1, 2007) “World Economy” 2008, vol. 31, no. 3.

PIOTR MASIUKIEWICZ ¹, PAWEŁ DEC ²

---

¹ Szkoła Główna Handlowa, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie
² Instytut Zarządzania Wartością, ** Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji

Both the European Union and other countries analysed and searched effective instruments against the crisis. Currently, it takes not only a European debate on tax or bank charges. They have also taken action. Indeed, the EU published a draft directive on EU tax on financial transactions, as well as the adopted solutions that reduce high bonuses in the banking sector. However, in the countries considered there are (or have once been introduced) special taxes for large corporations and taxes on high salaries. Bank taxes can be an effective anti-crisis tool that will probably come permanently to the tax system of the European Union. This cannot, however, be the sole anti-crisis instrument, so it is necessary to analyse and search for additional and complementary of tools against the crisis.

crisis, anti-crisis taxes, fees, regulations

kryzys, podatki antykryzysowe, opłaty, regulacje

1. Banki w Wielkiej Brytanii zapłacą wyższy podatek, www.forbes.pl (dostęp: 08.02.2011).
2. Council Directive no 2003/48/EC of 3 June 2003 on taxation of savings income in the form of interest payments, OJEU, no L 157/38, z dn. 26.06.2003.
3. Dalton M., UE Plans Bank Levy to Support Crisis Funds, “The Wall Street Journal”, 27.05.2010.
4. Dec P., Masiukiewicz P., Banking Tax in European Union, “Annals of Dunarea de Jos University of Galati, Fascicle I. Economics and Applied Informatics” 2011, no. 2.
5. Dec P., Masiukiewicz P., Podatek bankowy, C.H. Beck, Warszawa 2013.
6. Duże firmy już nie są odporne na kryzys, www.podatki.biz (dostęp: 29.08.2013).
7. EU agrees to cap bankers’ bonuses, www.ft.com (dostęp: 28.02.2013).
8. EU Bank Capital Requirements Regulation and Directive, www.europarl.europa.eu (dostęp: 16.04.2013).
9. Financial Sector Taxation, Commission Staff Working Document, no. 1166, European Commission, Brussels 2010.
10. France Plans to Tax Bankers’ Bonuses at 50%, www.wsj.com (dostęp: 17.12.2009).
11. France’s Hollande Gets Court Approval for 75% Millionaire Tax, www.bloomberg.com, 29.12.2013.
12. Francja: podatek od premii bankowców, www.rp.pl (dostęp 13.01.2010).
13. Gadomski W., Jak Victor Orbán kupuje zaufanie Węgrów, „Gazeta Wyborcza”, 19.09.2013.
14. Informacja dotycząca działań antykryzysowych podejmowanych w wybranych krajach świata, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, lipiec 2009, www.mg.gov.pl (dostęp: 15.09.2013).
15. Keynes J.M., The General Theory of Employment, Interest and Money, Harcourt Brace & World, New York 1936.
16. Masciandaro D., Passarelli F., The Financial Transaction Tax: a Political Economy View, “Intereconomics” 2012, no. 2.
17. Masiukiewicz P., Ryzyko dużych banków – perspektywa Polski, CeDeWu.pl, Warszawa 2012.
18. Masiukiewicz P., System motywacji top-menedżerów jako akcelerator kryzysu, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa” 2010, nr 10.
19. Masiukiewicz P., Dec P., Special Taxes in Banking, “Perspectives of Business, Innovations, Economics Journal” 2012, no. 11.
20. Millet D., Toussaint E., Kryzys zadłużenia i jak z niego wyjść, Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”, Warszawa 2012.
21. Ostalecka A., Kryzysy bankowe i metody ich przezwyciężania, Difin, Warszawa 2009.
22. Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
23. Płókarz R., Globalne rynki finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
24. Podatki na świecie: Belgia ma sposób na wielkie korporacje, www.podatki.biz (dostęp: 30.08.2013).
25. Rząd Irlandii chce 90 proc. podatku od premii bankowców, www.pb.pl (dostęp: 10.12.2010).
26. Schäfer D., Financial Transaction Tax Contributes to More Sustainability in Financial Markets, “Intereconomics” 2012, no. 2.
27. Schaefer-Muñoz S., MacDonald A., Banks’ Bonuses Hit by 50% Levy in UK Budget, “The Wall Street Journal”, 10.12.2009.
28. Schulmeister S., Schratzenstaller M., Picek O., A General Financial Transaction Tax – Motives, Revenues, Feasibility and Effects, Österreichisches Institut für Wirtschaftsforschung, “Working Paper”, Vienna 2009

AGNIESZKA MOSKAL, DANUTA ZAWADZKA

---

Koszalin University of Technology, Department of Finances

Fundusze inwestycyjne pojawiły się na polskim rynku finansowym w 1992 r. Na przestrzeni lat możemy zaobserwować dynamiczny rozwój tej formy lokowania kapitału. Kluczową kwestię dla inwestora przy wyborze funduszu inwestycyjnego stanowi wybór najbardziej efektywnych funduszy oferowanych przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI). W niniejszym artykule skupiono się na analizie efektywności funduszy akcyjnych w latach 2005–2012, ze szczególnym uwzględnieniem okresu największych spadków na rynkach finansowych w latach 2008–2009. W badaniu wykorzystano następujące wskaźniki oraz miary ryzyka stosowane przy ocenie efektywności funduszy inwestycyjnych: stopa zwrotu, odchylenie standardowe, współczynnik determinacji. Posłużono się także takimi miarami skorygowanymi o ryzyko jak wskaźnik Sharpe’a, alfa Jensena, miara Modigliani&Modigliani. Postawiono tezę, że we wspomnianym okresie fundusze akcyjne odnotowały obniżenie swojej efektywności. W toku przeprowadzonych badań udowodniono powyższe stwierdzenie. Dokonana analiza, na podstawie wybranych miar efektywności funduszy inwestycyjnych, pozwoliła na wysnucie wniosku, iż wyniki polskich funduszy akcyjnych charakteryzują się około dwuletnim opóźnieniem w zakresie oddziaływania na nie kryzysu w światowej gospodarce.

Investment funds appeared on the Polish financial market in 1992. Over the years, we can observe the dynamic development of this form of capital investment. The key question for investors when choosing an investment fund is the selection of the most effective funds offered by the Investment Funds Companies (TFI). This article focuses on the analysis of the effectiveness of equity funds in the period 2005–2012, with particular emphasis on the period of the largest declines in the financial markets in 2008–2009. When assessing the effectiveness of the funds the following indicators and risk measures were used: the return rate, standard deviation and coefficient of determination. The study also used the following risk-adjusted measures: Sharpe ratio, Jensen’s Alpha, the Modigliani-Modigliani measure. A thesis was postulated that during the mentioned period equity funds recorded a decrease in their effectiveness. In the course of the study, the above statement was proved correct. The analysis, based on selected measures of the efficiency of investment funds, allowed to draw a conclusion that the results of Polish equity funds are characterized by approximately two-year delay in the range of impacts on the global economic crisis.

fundusze inwestycyjne, efektywność, kryzys finansowy, fundusze akcyjne

investment funds, efficiency, financial crisis, equity funds

1. Bernstein P.L., Damodaran A., Zarządzanie inwestycjami, K.E. Liber, Warsaw 1999.
2. Dawidowicz D., Fundusze inwestycyjne. Rodzaje – metody oceny – analiza. Z uwzględnieniem światowego kryzysu finansowego, CeDeWu, Warsaw 2011. Dębski W., Rynek finansowy i jego mechanizmy. Podstawy teorii i praktyki, PWN, Warsaw 2007.
3. Gabryelczyk K., Efekt przetrwania i wyniki inwestycyjne funduszy inwestycyjnych w Polsce, red. [in:] K. Jajuga, Inwestycje finansowe i ubezpieczenia – tendencje światowe a rynek polski, AE, Wrocław 2005.
4. Gabryelczyk K., Truszkowski J., Portfel inwestycyjny, UE in Poznań, Poznań 2010.
5. Grinblatt M.,Titman S., Mutual fund performance: an analysis of quarterly portfolio holdings, “The Journal of Business” 1989, vol. 62, no. 3.
6. Haugen R.A., Teoria nowoczesnego inwestowania, WIG-Press, Warsaw 1996.
7. Jensen M.C., The performance of mutual funds in the period 1945–1964, “The Journal of Finance” 1968, vol. 23, no. 2.
8. Kon S.J., Jen F.C., The investment performance of mutual funds: an empirical investigation of timing, selectivity, and market efficiency, “The Journal of Business” 1979, vol. 52, no. 2.
9. Lee C.F., Lee A.C., Encyclopedia of Finance, Springer, New York 2006.
10. Maginn J.L., Tuttle D.L., Mc Leavey D.W., Pinto J.E., Managing investment portfolios. A dynamic process, John Wiley&Sons Inc., New Jersey 2007.
11. Mikulec A., Zastosowanie wskaźników rentowności portfela inwestycji do oceny działalności funduszy inwestycyjnych akcji (cz. 1), „Nasz Rynek Kapitałowy” 2004, nr 6.
12. Miziołek T., Ocena efektywności inwestowania w fundusze powiernicze, „Nasz Rynek Kapitałowy” 1997, nr 11.
13. Modigliani F., Modigliani L., Risk-Adjusted Performane. How to Measure It and Why, „The Journal of Portfolio Management”, 1997, vol. 23, no. 2.
14. Muralidhar A.S., Risk-Adjusted Performance: The Correlation Correction, „Financial Analysts Journal”, 2000, vol. 56, no. 5.
15. Ostrowska E., Efektywność funduszy inwestycyjnych na polskim rynku finansowym – wskaźniki Sharpe’a, Treynora i Jensena, red. [in:] K. Jajuga, W. Ronka-Chmielowiec, Inwestycje finansowe i ubezpieczenia – tendencje światowe a polski rynek, Work study AE Wrocław, nr 990/2003, AE in Wrocław, Wrocław 2003.
16. Ostrowska E., Merchel A., Fundusze inwestycyjne na rynku finansowym – stopy zwrotu i benchmarki, red. [in:] W. Tarczyński, Rynek kapitałowy. Skuteczne inwestowanie, Publisher of University of Szczecin, Szczecin 2002.
17. Perez K., Efektywność funduszy inwestycyjnych. Podejście techniczne i fundamentalne, Difin, Warsaw 2012.
18. Reilly F.K., Brown K.C., Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem, cz. 1, PWE, Warsaw 2001.
19. Sharpe W.F., Alexander G.J., Bailey J.V., Investments, Prentice-Hall, Englewood Cliffs 1995.
20. Sharpe W.F., Mutual fund performance, „The Journal of Business”, 1966, vol. 39, no. 1.
21. Treynor J.L., How to rate management of investment of investment funds, „Harvard Business Review”, 1965, vol. 43.
22. Zamojska A., Efektywność funduszy inwestycyjnych w Polsce. Studium teoretyczno-empiryczne, C.H. Beck, Warsaw 2012.

RADOSŁAW PASTUSIAK, MAGDALENA JASINIAK

---

Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Zakład Finansów Korporacji

The purpose of this article is to show CSR activities organized by SEZs in Poland. The hypothesis is that the resources and activities related to corporate social responsibility implemented by the SEZs in Poland are among the largest and most effectively used in CSR in the whole country. To achieve the objective, the survey was used, in which the managing SEZs emphasized by their achievements in the field of CSR and costs. The data collected indicate that the actions of management zones in Poland are among the most serious, concerted action in the field of CSR, implemented on many levels. Their impact on local communities is very large, and the value of the assistance reaches hundreds of thousands of zlotys per year.

CSR, special economic zones

CSR, specjalne strefy ekonomiczne

1. Bernatt M., Społeczna odpowiedzialność biznesu. Wymiar konstytucyjny i międzynarodowy, Wydawnictwo Naukowe, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2009.
2. Czerwińska K., Krzyżanowska K., Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw, Oeconomia. Acta Scientiarum Polonorum, 9 (2) 2010, SGGW, Warszawa 2010.
3. Green Paper. Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility, COM (2001) 366 final, Brussels, 18.7.2001, http://ec.europa.eu/green-papers/index_pl.htm#2001 (dostęp: 20.05.2014).
4. http://www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci/Zrownowazony+rozwoj/Spoleczna+Odpowi edzialnosc+Przedsiebiorstw+CSR/Inicjatywy+miedzynarodowe (dostęp: 20.05.2014).
5. Jastrzębska E., CSR a kryzys, [w:] Z. Pisz, M. Rojek-Nowosielska (red.), Społeczna odpowiedzialność organizacji. Metodyka, narzędzia, ocena, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 156, Wrocław 2011.
6. Kulawczuk P., Bąk M., Bednarz P., Rataj R., Szcześniak A., Zając P., Analiza korzyści ekonomicznych ze stosowania zasad społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) w polskich przedsiębiorstwach, [w:] P. Kulawczuk, A. Poszewicki (red.), Wpływ społecznej odpowiedzialności biznesu i etyki biznesu na zarządzanie przedsiębiorstwami, IBnDiPP, EQUAL, Warszawa 2007.
7. Odnowiona strategia UE na lata 2011–2014 dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, COM (2011) 681, Bruksela, 25.10.2011.
8. Raport CSR Rudzkiego Inkubatora Przedsiębiorczości, społeczna odpowiedzialność biznesu – CSR w małym i średnim przedsiębiorstwie – obecna pozycja i przyszłe trendy, Ruda Śląska 2008.
9. Valiente J.M.A., Ayerbe C.G., Figueras M.S., Social responsibility practices and evaluation of corporate social performance, “Journal of Cleaner Production” 2012, 35.

RADOSŁAW PIETRZYK

---

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Katedra Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem

The main purpose of this article is a theoretical discussion about the performance evaluation from the point of view of households, because the presented method takes risk aversion into account. Households, characterized by an increasing and concave utility function, expect a non-linear increase of the expected rate of return in exchange for the extra risk taken. It is important to find a performance measure that takes into account household indifference curves. For example, it might be the Generalized Sharpe Ratio or a measure modifying the traditional beta of CAPM so that it incorporates investor’s utility function. This paper presents possibilities of its applications by the example of Polish mutual funds.

mutual fund performance, household investments, portfolio management

o cena e fektywności i nwestycji, i nwestycje g ospodarstw d omowych, z arządzanie portfelem

1. Cogneau P., Hubner G., 2009, The (more than) 100 Ways to Measure Portfolio Performance. Part 1: Standardized Risk-Adjusted Measures, “The Journal of Performance Measurement”, vol. 13, no. 4, 56–71.
2. Cogneau, P., Hubner, G., 2009, The (more than) 100 Ways to Measure Portfolio Performance. Part 2: Special Measures and Comparison, “The Journal of Performance Measurement”, vol. 14, no. 1, 56–69.
3. Feldman, L., Pietrzyk, R., Rokita, P., 2014, A Practical Method of Determining Longevity and Premature-Death Risk Aversion in Households and Some Proposals of Its Application, [in:] Data Analysis, Machine Learning and Knowledge Discovery, Springer International Publishing, 255–264.
4. Henriksson R.D., Merton R.C., 1981, On Market Timing and Investment Performance. II. Statistical Procedures for Evaluating Forecasting Skills, “The Journal of Business”, 54, 513–533.
5. Hodges, S., 1998, A Generalization of the Sharpe Ratio and its Applications to Valuation Bounds and Risk Measures, Financial Operations Research Center, 98/88, University of Warwick.
6. Kaplan P.D., 2005, A Unified Approach to Risk-Adjusted Performance, Working Paper, Morningstar Inc.
7. Leland H.E., 1999, Beyond Mean-Variance: Performance Measurement in a Nonsymmetrical World, “Financial Analysts Journal”, vol. 55, no. 1, 27–36.
8. NBP, 2013, Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2012 r., P. Sobolewski, D. Tymoczko (red.), Warszawa.
9. Pézier J.P., 2008, Maximum Certain Equivalent Excess Returns and Equivalent Preference Criteria, Working Paper.
10. Pietrzyk R., 2012, Ocena efektywności inwestycji funduszy inwestycyjnych z tytułu doboru papierów wartościowych i umiejętności wykorzystania trendów rynkowych, [w:] Taksonomia 19, Klasyfikacja i analiza danych – teoria i praktyka, K. Jajuga, M. Walesiak (red.), Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 242, 291–305.
11. Sharpe W.F., 1966, Mutual Fund Performance, “The Journal of Business”, vol. 39, no. 1, part 2, 119–138.
12. Sharpe, W.F., 1994, The Sharpe Ratio, “The Journal of Portfolio Management” 21, 49–59.
13. Stutzer M., 2000, A Portfolio Performance Index, “Financial Analysts Journal”, vol. 56, no. 3, 52–61.
14. Treynor J.L., 1965, How to Rate Management of Investment Funds, “Harvard Business Review”, vol. 44, no. 1, 63–75.
15. Treynor J.L., Mazuy K., 1966, Can Mutual Funds Outguess the Market?, “Harvard Business Review” 44, 131–136.

ANNA PIOTROWSKA

---

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

The appearance of bitcoin is the beginning of a new era in which advanced technological capabilities have changed the perspective on the financial system’s functioning rules and have expanded the understanding of the category of money. Bitcoin is used in commercial transactions, transfers and as an investment asset. The establishment of bitcoin is a part of the movement away from cash transactions and the general acceptance of non-material form of money observed around the world. The aim of the study is to analyse the bitcoin cryptocurrency in the scope of the fulfilment of the definition criteria and functions of money formulated in an economic theory, and to present the current legal situation in selected countries relating with its functioning.

bitcoin, cryptocurrency, digital currency

bitcoin, kryptowaluta, waluta cyfrowa

1. Bradbury D., The problem with Bitcoin, “Computer Fraud & Security” 2013, no 11.
2. Duwendag D., Ketterer K.H., Kösters W., Pohl R., Simmert D.B, Teoria pieniądza i polityka pieniężna, Poltext, Warszawa 1995.
3. Forrester D., Solomon M., Bitcoin exposed. Today’s complete guide to tomorrow’s currency, Grassroots Books, 2013.
4. Friedman M., Monetary Economics, Cambridge Mass, 1990, [za:] W. Piaszczyński, Anatomia pieniądza, Script, Warszawa 2004.
5. Friedman M., wywiad telewizyjny udzielony National Taxpayers Union Foundation, 1999, http:// www.youtube.com/watch?v=mlwxdyLnMXM&feature=youtu.be (dostęp: 25.04.2014).
6. Gruszecki T., Teoria p ieniądza i polityka p ieniężna. R ys h istoryczny i praktyka g ospodarcza, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004.
7. http://blockchain.info/pl/charts/marketprice?timespan=all&showDataPoints=true&daysAverageS tring=1&show_header=true&scale=0&address= (dostęp: 30.04.2014).
8. http://blockchain.info/pl/charts/n-transactions?timespan=2year&showDataPoints=true&daysAver age String=7&show_header=true&scale=0&address= (dostęp: 02.05.2014).
9. http://coinmap.org/ (dostęp: 30.04.2014).
10. http://sourceforge.net/projects/bitcoin/files/stats/map?dates=2008-11-09+to+2014-05-02 (dostęp: 2.05.2014).
11. https://pl.bitstamp.net/ (dostęp: 30.04.2014).
12. Keynes J.M., Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956.
13. Ministerstwo Finansów, http://sip.mf.gov.pl/sip/index.php (dostęp: 25.04.2014).
14. Mishkin F.S., Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, PWN, Warszawa 2002.
15. Nakamoto S., Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System, 2008, https://bitcoin.org/bitcoin. pdf (dostęp: 15.03.2014).
16. Piaszczyński W., Anatomia pieniądza, Script, Warszawa 2004.
17. Polański Z., Pieniądz i system finansowy w Polsce. Lata 1982–1993. Przemiana ustrojowa, PWN, Warszawa 1995.
18. Polasik M., Piotrowska A., Kotkowski R., Waluta wirtualna Bitcoin z perspektywy oferentów internetowych – analiza wstępna, Nauki o Finansach. Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, w druku.
19. Schurman K., Bitcoin: free money or fraud?, Hyperink, 2012.
20. Sobolewski P., Nie wierzę w bitcoina, to bańka spekulacyjna, „Parkiet” 2014, nr 15.
21. Tavan D., A brave, new Bitcoin world?, “The Banker” August 2013.
22. Tax treatment of activities involving Bitcoin and other similar cryptocurrencies, HMRC, Revenue & Customs Brief 09/14, http://www.hmrc.gov.uk/briefs/vat/brief0914.htm (dostęp: 15.04.2014).
23. Woźniak S., Ministerstwo Finansów, wypowiedź podczas Seminarium Bitcoin Club SGH „Polska potęgą bitcoin – szanse i zagrożenia”, Warszawa, 18.12.2013.
24. Virtual Currency Schemes, Europejski Bank Centralny, Frankfurt am Main 2012.
25. Zadora H., Droga do pieniądza współczesnego, [w:] H. Zadora, T. Zieliński, Pieniądz współczesny a kryzysy finansowe, Difin, Warszawa 2012.
26. Żakowski J., Zróbmy jedną światową walutę!, „Polityka” 2009, nr 12.

DARIUSZ PIOTROWSKI

---

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Katedra Zarządzania Finansami

Islamic capital market is an integral component of the global Islamic financial system. Malaysia and GCC region are centers of financial activities which are in compliance with the Shari’ah principles. There is a need for a more intensive international co-ordination of regulatory approaches and consolidation of the Islamic finance industry to achieve well-functioning and efficient capital market. Such organizations as IFSB, AAOIFI provide guidance to OIC capital market regulators, but there are problems with its implementation.

stock exchange, integration, Islamic countries

giełda akcji, integracja, kraje muzułmańskie

1. Abdul-Rahman Y., The Art of Islamic Banking and Finance. Tools and Techniques for Community- -Based Banking, John Wiley & Sons Inc, Hoboken 2010.
2. Alpay S. (red.), OIC Economic Outlook 2013, Organization of Islamic Cooperation & Statistical Economic and Social Research and Training Centre for Islamic Countries, Ankara 2013.
3. Analysis of the Application of IOSCO’s Objectives and Principles of Securities Regulations for Islamic Securities Products, IOSCO, September 2008.
4. Ayub H., Kawish B.S., Design and Use of Innovative Islamic Capital Market Products: Experience of Pakistan and Malaysia, [w:] S.S. Ali (red.), Islamic Capital Markets. Products, Regulation & Development, Islamic Research and Training Institute, Jeddah 2008.
5. Ayub M., Understanding Islamic Finance, John Wiley & Sons Ltd, West Sussex 2007.
6. Developments in Financial Regulation and Supervision in OIC Member Countries. A Comparative Look at the Course of Global Financial Crisis, SESRIC, December 2013.
7. Development of Capital Market Infrastructures, COMCEC CMRF, September 2013.
8. DiVanna J., Hancock M., Islamic finance enters new phase, “The Banker”, Special Report: Top Islamic Financial Institutions 2013, November.
9. Enhancing Capital Markets Cooperation among IDB Member Countries, IDB, Jeddah 2008.
10. Enhancing Infrastructure for Islamic Capital Market, SC, Kuala Lumpur 2013.
11. Hasan M., Dridi J., The Effects of the Global Crisis on Islamic and Conventional Banks: A Comparative Study, Working Paper WP/10/201, IMF, Washington DC, September 2010.
12. Kassim S.H., Global Financial Crisis and Integration of Islamic Stock Markets in Developed and Developing Countries, Japan External Trade Organization, V.R.F Series No. 461, December 2010.
13. Islamic Finance in OIC Member Countries, SESRIC, May 2012.
14. Islamic Finance Outlook 2014, KFH Research Ltd, Kuala Lumpur 2014.
15. Islamic financial services industry development. Ten-year framework and strategies, Islamic Research and Training Institute, Jeddah 2006.
16. Maslakovic M., UK, the leading western centre for Islamic finance, TheCityUK, October 2013.
17. Shikoh R., State of the global Islamic economy 2013 report, Thomson Reuters 2013.
18. Stability Report 2010, Islamic Financial Services Board, Kuala Lumpur 2010.
19. Stability Report 2013, Islamic Financial Services Board, Kuala Lumpur 2013.
20. Strategic Performance Plan 2013–2015, Islamic Financial Services Board, Kuala Lumpur 2013.
21. Sturm M., Siegfried N., Regional monetary integration in the member states of the Gulf Cooperation Council, ECB Occasional Paper Series No. 31, Frankfurt am Main 2005.
22. The Role of MENA Stock Exchanges in Corporate Governance, OECD, Paris 2012.
23. World Bank Financial Development and Structure Dataset (dostęp: 30.04.2014).
24. World Bank Global Financial Development Database (dostęp: 30.04.2014).
25. World Islamic Banking Competitiveness Report 2013–2014, Ernst & Young 2013.
26. www.indexmundi.com (30.04.2014).

PIOTR PREWYSZ-KWINTO ¹, GRAŻYNA VOSS ²

---

¹ Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu, Katedra Finansów i Bankowości
² Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu, Katedra Rachunkowości

The changes on the gas market in the world have forced the creation of some institutions dealing with the gas trading and gas exchange. In Europe, gas trading takes place on Energy Exchanges. The biggest are: the Scandinavian Nord Pool, where gas market was launched in March 2008, the German EEX (European Energy) or the French Powernext. In Poland, gas trading takes place on the Polish Power Echange (PPE) and it was launched in December 2012.
The aim of this paper is to present the rules of functioning of the Polish gas exchange. There will be presented in detail: market, available products, systems of quotations, indices and basic statistics concerning this market.

energy exchange, gas market, derivatives, quotations

giełda energii, rynek gazu, kontrakty terminowe, notowania giełdowe

1. Regulamin obrotu Rynku Towarów Giełdowych Towarowej Giełdy Energii S.A. ogłoszony przez Zarząd Towarowej Giełdy Energii S.A. w dniu 18 października 2013 roku Uchwałą nr 302/58/13.
2. Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla gazu na Rynku Dnia Następnego gazu zatwierdzone Uchwałą Zarządu Towarowej Giełdy Energii S.A. nr 248/63/12 z dnia 6 grudnia 2012 roku.
3. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne, z późniejszymi zmianami, Dz. U. 1997, nr 54, poz. 348.5.
4. Warunki obrotu dla programu miesięcznych instrumentów terminowych na gaz zatwierdzone Uchwałą Zarządu nr 69/18/14 z dnia 21 marca 2014 roku.
5. www.tge.pl.

BLANDYNA PUSZER

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katedra Bankowości i Rynków Finansowych

Sukuk, an Islamic equivalent of bond, has established itself as one profitable product that holds great potential in the Islamic finance market. Its lucrative returns resulted in the robust growth in demand and supply of different varieties in the capital market. Sukuk are securities that comply with the Islamic law and its investment principles, which prohibits the charging, or paying of interest. All Sukuk returns and cash flows are linked to assets purchased or those generated from an asset. Over the years, the sukuk market has grown from 10 to 15% annually to reach approximately USD 140 billion and contributed to approximately 10% of the global Islamic finance assets in 2012. While sukuk are structured in a similar way to conventional asset-backed securities (ABS) or covered bonds, they can have significantly different underlying structures. Especially, when sukuk have the real asset-backed structure (as opposed to the asset-based structure) they can indeed protect investors once a default event is triggered. Governments remain the most active issuers across the history of the global sukuk market, with Malaysia’s government leading. Sovereigns have issued a total of USD 280 milion since 2013. In the last three years, 82% of global sukuk issuance came from governments and quasi government bodies while only 18% were issued by corporates.

sukuk, Islamic finance

sukuk, finanse islamskie

1. 2013 Annual Global Sukuk Report, Rasameel Structured Finance, January 2014.
2. Afshar T.A., Compare and Contrast Sukuk (Islamic Bonds) with Conventional Bonds, Are they Compatible?, “The Journal of Global Business Management” February 2013, vol. 9.
3. Ayub M., Understanding Islamic Finance, John Wiley & Sons, 2007.
4. Karwowski J., Sukuk – islamskie certyfikaty inwestycyjne, [w:] Finanse – nowe wyzwania teorii i praktyki. Rynki finansowe, K. Jajuga (red.), Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2011.
5. Mannan M., Islamic Capital Market, [w:] Islamic Finance: A Guide for International Business and Investment, H. Anwar (red.), GMB Publishing, London 2008.
6. Maroun Y., Liquidity management and trade financing, [w:] Islamic Finance: Innovation and Growth, S. Archer, Rifaat Ahmed Abdel Karim (red.), Euromoney Books, London 2002.
7. Muhammad al-Bashir Muhammad al-Amine, The Islamic Bonds Market: Possibilities and Challenges, “International Journal of Islamic Financial Services” 2001, vol. 4, no. 4.
8. Nowak P., Sukuk – alternatywne źródło pozyskiwania kapitału, “Master of Business Administration” 2010, nr 5, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie.
9. Nursilah Ahmad and Syazwani Abd Rahim, Sukuk Ijarah vs. Sukuk Musyarakah: Investigating Post-Crisis Stock Market Reactions, “International Journal of Humanities and Management Sciences (IJHMS)” 2013, vol. 1, issue 1.
10. Piotrowski D., Sukuk – instrument finansowy na islamskim rynku długu, [w:] Rola informatyki w naukach ekonomicznych i społecznych, K. Grysa (red.), Świętokrzyskie Centrum Edukacji na Odległość, Kielce 2007.
11. Sukuk Perceptions and Forecast Study 2014, Thomson Reuters Zawya 2014.
12. Sukuks: the way forward, [w:] The 2006 guide to opportunities and trends in Islamic finance, Euromoney, January 2006.
13. Tariq A.A., Managing financial risk of sukuk structures, www.sbr.org.pk.
14. Zawya Collaborative Sukuk Report 2010, www.zawya.com.

ANNA SZYMAŃSKA

---

Uniwersytet Łódzki, Katedra Metod Statystycznych

Compulsory insurance is an obligation, regulated by law to enter into an insurance contract. One such insurance is compulsory motor third party liability insurance of vehicle owners. Compulsory insurance often makes products offered by insurance companies standard. The aim of the study is to assess the standardization of offered motor third party liability insurance based on selected European Union countries, by analyzing the premiums and tariff variables and bonus-malus systems used in the process of calculation of the insurance premium.

motor third party liability insurance, insurance premium, a priori ratemaking variables

ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, składka ubezpieczeniowa, zmienne taryfikacji a priori, system bonus-malus

1. „Biuletyn Kwartalny. Rynek Ubezpieczeń” 2012, nr 3, UKNF, http://www.knf.gov.pl (dostęp: 11.04.2014).
2. Bogusz J., Co oznacza bonus-malus?, „Miesięcznik Ubezpieczeniowy” 2012, nr 4.
3. Domański Cz., Testy statystyczne, PWE, Warszawa 1990.
4. Europejski Rynek Ubezpieczeń Komunikacyjnych, PIU, Warszawa 2010, http://www.piu.org.pl (dostęp: 20.04.2014).
5. Kawiński M., Ubezpieczenia w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2013, nr 2.
6. Lemaire J., Bonus-Malus Systems in Automobile Insurance, Kluwer, Boston 1995.
7. Lemaire J., Zi H., A Comparative Analysis of 30 Bonus-Malus Systems, “ASTIN Bulletin” 1994, 24 (2), s. 287–310.
8. Mahmoudvand R., Edalati A., Shokoohi F., Bonus-malus system in Iran: An empirical evaluation, “Journal of Data Science” 11 (1), 29–41.
9. Mahmoudvand R., Hassani H., Generalized Bonus-Malus Systems with a Frequency and a Severity Component on an Individual Basis in Automobile Insurance, “ASTIN Bulletin” 2009, 39 (1), s. 307–315.
10. Meyer U., Final Report for the Project: Car Insurance Tariffs. Part III. Motor Liability Insurance in Europe. Comparative Study of the Economic-Statistical Situation, 2005, http://www.unibamberg. de/fileadmin/uni/fakultaeten/sowi_professuren/vwl_sozialpolitik/Meyer_Seiten/literatur/ Meyer-2005-Motor-Liability-Insurance-Comparative-Study.pdf (dostęp: 17.04.2014).
11. Ostasiewicz W. (red.), Modele aktuarialne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu, Wrocław 2000.
12. Raport CEA „Europejski Rynek Ubezpieczeń Komunikacyjnych”, PIU, Warszawa 2010.

JAROSŁAW SZYMAŃSKI

---

Uniwersytet Łódzki, Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej

public procurement, electronic auction, public finance

zamówienia publiczne, aukcja elektroniczna, finanse publiczne

1. Bausa O., Liljemo K., Loozen N., Kourtidis S., Rodrigues J., Snaprud M., e-Procurement Golden Book of Good Practice, PWC, 2012, http://ec.europa.eu/internal_market/publicprocurement/e-procurement/ golden-book/docs/e-procurement_golden_book_of_good_practice.pdf (dostęp: 12–15.04.2014).
2. Cattaneo G., Lifonti R., Aguzzi S., Bardellini M., Sadee C., D2 e-Procurement State of Play Report, European Commission, 2013, http://ec.europa.eu/internal_market/publicprocurement/docs/eprocurement/ studies/130601_e-procurement-state-of-play_en.pdf (dostęp: 12–15.04.2014).
3. Cattaneo G., Lifonti R., Aguzzi S., Bardellini M., Sadee C., Study on e-Procurement Measurment and Benchmarking MARKT 2011/097/C, European Commission, Brussels 2013, http://ec.europa. eu/internal_market/publicprocurement/docs/eprocurement/studies/130601_e-procurement-stateof- play_en.pdf (dostęp: 12–15.04.2014).
4. Europe in figures. Eurostat yearbook 2012, Publications Office of the European Union, Luxembourg 2012.
5. Evaluation Report. Impact and Effectiveness of EU Public Procurement Legislation, European Commission, Brussels 2011.
6. Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
7. Polski dług publiczny spadł o 9 proc. PKB, Forbes 2014, http://www.forbes.pl/polski-dlug-publiczny- -spadl-o-9-proc-pkb-dzieki-ofe,artykuly,170723,1,1.html (dostęp: 12–15.04.2014).
8. Public procurement indicators 2011, European Commission, Brussels 2012, http://ec.europa.eu/internal_ market/publicprocurement/docs/modernising_rules/public-procurement-indicators-2011_en.pdf (dostęp: 12–15.04.2014).
9. Sprawozdanie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o funkcjonowaniu systemu zamówień publicznych w 2012 roku, UZP, Warszawa 2013.
10. Szumski O., E-procurement. Systemy elektronicznych zamówień publicznych, Difin, Warszawa 2007.
11. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U.2013.907).
12. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. O działalności leczniczej (Dz.U.2013.217).
13. Zioło Z., Wpływ światowego kryzysu na tempo wzrostu gospodarki i światowych korporacji, Prace Komisji Geografii Przemysłu nr 17, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Warszawa–Kraków 2011.

JACEK TOMASZEWSKI

---

Szkoła Główna Handlowa, Katedra Rynków Kapitałowych

Financial products based on commodity indices have become a favourite tool for gaining exposure to commodities markets by financial investors.
During the early years of the century these indices evolved to better represent real market investment strategies. The most significant development is the introduction of the 21st so-called third generation commodity indices. Their main new feature is the inclusion of an active element of portfolio construction. Empirical analysis has shown that during the period of 2008–2012 third generation indices have managed to generate superior investment performance in terms of returns and risk characteristics as compared to traditional commodity indices or stock indices. It has to be noted, however, that these new indices represent a significant departure from the traditional passive approach to commodity investing and are in fact actively managed investment portfolios, whose performance rely to a large extent on the quality of investment prowess of the institution responsible for index calculation.
The main driving force, behind the evolution of commodity indices construction, were the needs of portfolio financial investors which might be interpreted as another sign of commodity markets financialization. However, it has to be noted that these new indices do not replace the traditional first generation indices but they are being published simultaneously. Shifting activities of portfolio investors into these new indices may eventually help traditional indices better serve their primary role as commodity market price indicators.

commodity market, commodity price index, portfolio investments

rynek towarowy, indeks rynku towarowego, inwestycje portfelowe

1. Dunsby A., Nelson K., A Brief History of Commodities Indexes, “Journal of Indexes” May/June 2010.
2. Fuertes A.M., Miffre J., Rallis G., Speculative Commodity Indexes, “Hedge Funds Review” June 2011.
3. Fuertes A.M., Miffre J., Rallis G., Strategic and Tactical Roles of Enhanced Commodity Indices, EDHEC Business School, July 2013.
4. Irwin S.H., Sanders D.R., Index Funds, Financialization, and Commodity Futures Markets, “Applied Economic Perspectives and Policy” 2011, vol. 33, issue 1.
5. Kaplan P.D., Beyond Beta – Passive Alternatives to Active Commodities Strategies, “Journal of Indexes” July/August 2012.
6. Koutsoftas N., Ross B., Fila G., Investing in Commodities: The Case for Active Management, GE Asset Management Research Paper, March 2011.
7. Miffre J., Comparing First, Second and Third Generation Commodity Indices, EDHEC Business School, November 2012.
8. Stoll H.R., Whaley R.E., Commodity Index Investing and Commodity Futures Prices, “Journal of Applied Finance” 2010, 20 (1).
9. The Commodity Refiner: From an age of shortage to an era of enough?, Barclays Commodities Research, April 2013.
10. Tomaszewski J., Instrumenty towarowe jako forma inwestycji alternatywnych w portfelach inwestorów finansowych, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2013.
11. Tomaszewski J., Inwestycje w indeksy rynków towarowych a poziom cen i ryzyka na rynkach towarowych, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H: Oeconomia, vol. XLVI, 1, Lublin 2012.
12. Tsui P., Dash S., Dynamic Roll of Commodities Futures: An Extended Framework, S&P Indices Working Paper, February 2011.

PAWEŁ TRIPPNER

---

Społeczna Akademia Nauk w Łodzi, Wydział Zarządzania, Katedra Finansów

Since 1999 Common Pension Companies (CPC) are operating in Poland. Their goal is to support mandatory pension pillar capital, through investing funds entrusted to them by future pensioners in the form of paid premiums. In the second pillar, CPC conduct the activities and manage Open Pension Funds. They are commercial entities, which are oriented towards gaining profits.
The purpose of the submitted article is to present the evolution of the current pension system in Poland, the tasks given to CPC, the characteristics of the methods used in the evaluation of their financial condition and the strategies of financing and carrying out an analysis of the level of profitability and the degree of CPC market debt in the years 2008–2012.
The research hypothesis was formulated, according to which as a result of decreasing the amount of CPC revenue the level of profitability is regularly decreasing, and in terms of financing strategies, all CPC apply a conservative strategy.

Common Pension Company, net profit, profitability, financing strategies

powszechne towarzystwa emerytalne, zysk netto, rentowność, strategie finansowania

1. Brigham E.F., Houston J.F., Fundamentals of Financial Management, Harcourt College Publishers, 2000.
2. Dudycz T., Finansowe narzędzia zarządzania wartością przedsiębiorstwa, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław 2002.
3. Helfert E.A., Techniki analizy finansowej, PWE, Warszawa 2004.
4. Kołosowska B. (red.), Strategie finansowania działalności przedsiębiorstw, Wolters Kluwer, Warszawa 2014.
5. Marcinkowska M., Ocena działalności instytucji finansowych, Difin, Warszawa 2007.
6. Olszewski J., Fundusze emerytalne filar II i III, INFOR, Warszawa 1999.
7. Sas Kulczycka K. (red), Instytucje wspólnego inwestowania w Polsce. Fundusze inwestycyjne i emerytalne, WIG-Press, Warszawa 1999.
8. Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 2006.
9. Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. 1997 nr 139 poz. 934).
10. Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz.U. 2013 poz. 1717).
11. Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2011 nr 75 poz. 398).
12. Wilimowska Z., Wilimowski M., Sztuka zarządzania finansami, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego, Bydgoszcz 2001.
13. www.knf.gov.pl.
14. Wypych M. (red.), Finanse przedsiębiorstwa z elementami zarządzania i analizy, Absolwent, Łódź, 2007.

MONIKA WALICKA

---

Bialystok University of Technology, Faculty of Finance and Accounting

Inwestorzy venture capital ( VC) s ą s kłonni d o f inansowania p rzedsiębiorstw o partych n a t echnologiach, ale często mają trudności z identyfikacją atrakcyjnych i korzystnych propozycji. W celu lepszego zrozumienia, jak inwestycje VC ułatwiają rozpowszechnianie wiedzy technologicznej na rynku, w niniejszym artykule zbadano kryteria oceny technologicznych propozycji biznesowych przez spółki podwyższonego ryzyka.
Analizowano relacje propozycji biznesowych w kontekście selekcji dokonywanej przez inwestorów wysokiego ryzyka. Wyniki pokazują, że najważniejszymi kryteriami wyboru były potencjalny zwrot z inwestycji, cechy osobowości przedsiębiorcy oraz charakterystyka zespołu.

Venture capitalists (VCs) are willing to fund technology-based firms, but they have difficulty in identifying attractive and beneficial proposals. To understand well how VC can help to diffuse technological knowledge to the market place, it was explored in this paper how venture capital companies evaluate technological business proposals. The relations of these business proposals were examined in the selection process adopted by venture capitalists. The results show that the potential return on investment, personality characteristics, such as the ability of the entrepreneura and the characteristics of a team were the most important selection criteria.

venture capital, technologie, innowacje, biotechnologie, ochrona zdrowia

venture capital, technology, innovation, biotechnology, healthcare

1. Allen W. D., Hall T. W., Entrepreneurs, investors, and equity financing: a resource-economic analysis, „Review of Business” 2011, 31/2.
2. Baeyens K., Vanacker T. and Manigart S., Venture capitalists’ selection process: the case of biotechnology proposals, „International Journal of Technology Management” 2006, 34.
3. Baum J.A.C., Silverman B.S., Picking winners or building them? Alliance, intellectual, and human capital as selection criteria in venture financing and performance of biotechnology startups, „Journal of Business Venturing” 2004, 19/3.
4. Ben-Ari G., Vonortas N. S., Risk financing for knowledge-based enterprises: mechanisms and policy options, „Science i Public Policy” 2007, 34/7.
5. Bertoni F., Colombo M. G., Grilli L., Venture capital financing and the growth of high-tech start- -ups: Disentangling treatment from selection effects, „Research Policy” 2011, 40/7.
6. Bertoni F., Croce A., D’Adda D., Venture capital investments and patenting activity of high-tech start-ups: a micro-econometric firm-level analysis, „Venture Capital” 2010, 12/4.
7. Boehm T., The Investment Decision – The Venture Capitalists’ Dilemma, „TVM Capital” 2003.
8. Chen X., Yao X., Kotha S., Entrepreneur passion and preparedness in business plan presentations: a persuasion analysis of venture capitalists’ funding decisions, „Academy Of Management Journal” 2009, 52/1.
9. Colombo M. G., Grilli L., The creation of a middle-management level by entrepreneurial ventures: Testing economic theories of organizational design, „Journal of Economics and Management Strategy” 2013, 22/2.
10. Czemiel-Grzybowska W., Barriers to financing small and medium business enterprises in Poland, „Business and Economic Horizons” 2013, 9/4.
11. del-Palacio I., Zhang X., Sole F., The capital gap for small technology companies: public venture capital to the rescue?, „Small Business Economics” 2012, 38/3.
12. Dimov D., Gedajlovic E., A property rights perspective on venture capital investment decisions, „Journal Of Management Studies” 2010, 47/7.
13. Dimov D., Murray G., Determinants of the incidence and scale of seed capital investments by venture capital firms, „Small Business Economics” 2008, 30/2.
14. Druilhe C., Garnsey E., Do academic spin-outs differ and does it matter?, „The Journal of Technology Transfer” 2004, 29.
15. EVCA, Central and Eastern Europe Statistics (2007–2012), 2013.
16. Frigo M. L., Sweeney J. P., A holistic approach to venture capital investment decisions, „Strategic Finance” 2005, 86/8.
17. Geronikolaou G., Papachristou G., Venture Capital and Innovation in Europe, „Modern Economy” 2012, 3/4.
18. Heirman A., Clarysse B., The imprinting effect of initial resources and market strategy on the early growth path of start-ups, „Academy of Management Proceedings” 2005.
19. Knockaert M., Claryssse B., Wright M., The extent and nature of heterogeneity of venture capital selection behaviour in new technology-based firms, „R&D Management” 2010, 4/2010.
20. Korzeb Z., Implications of cross-border mergers and acquisitions in the Polish banking sector in the context of the global financial crisis, Annals of the University of Petrosani, Economics 2010, 10/4.
21. Narayansamy C., Hashemoghli A., Rashid M.R., Venture capital pre-investment decision making process: an exploratory study in Malaysia, „Global Journal Of Business Research” 2012, 6/5.
22. Pelly R., Krämer-Eis H., Creating a Better Business Environment for Financing Business. Innovation and Green Growth, „OECD Journal: Financial Market Trends” 2011, 1.
23. Petkova A. P., Wadhwa A., Yao X., Jain S., Reputation and decision making under ambiguity: a study of U.S. venture capital firms’ investments in the emerging clean energy sector, „Academy Of Management Journal” 2014, 57/2.
24. Serrano-Cinca C., Gutiérrez-Nieto B., A decision support system for financial and social investment, „Applied Economics” 2013, 45/28.
25. Walicka M., Life science business management – financial aspects, in: Knowledge-Economy- -Society: Challenges of the contemporary management, ed. by A. Malina, R. Oczkowska, T. Rojek, Cracow 2013.
26. Waluszewski A., Baraldi E., Shih T., Linne A., Resource interfaces telling other stories about the commercial use of new technology: the embedding of biotech solutions in US, China and Taiwan, „The International Management Process Journal” 2009, 3.
27. Wright M., Lockett A., Clarysse B. and Binks M., University spin-out companies and venture capital, „Research Policy” 2006, 35/4.

ELŻBIETA WANAT-POŁEĆ ¹, GRAŻYNA SORDYL ²

---

¹ Prezes Zarządu Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego
² Akademia Leona Koźmińskiego, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

In the paper the analysis of the new accounting principles adopted in the Insurance Guarantee Fund was performed with a special reference to their impact on the financial result of the IGF. The new accounting principles of the IGF assume transition from a mixed accounting i. e. memorial cash to a memorial accounting. Implementation of those principles ensures a transparent presentation and an assessment of the IGF financial position as well as a possibility of international comparisons. Adopting of the new accounting principles resulted in 2013 in recording of higher by PLN 83 million statutory income and higher by PLN 73 million statutory costs. In consequence, the financial result of the IGF increased by ca PLN 10 million.

Insurance Guarantee Fund, accounting, accounting principles of the IGF, financial result, insurance

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, rachunkowość, wymogi rachunkowości UFG, wynik finansowy, ubezpieczenia

1. Gabrusewicz W., Sprawozdawczość i analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlu i Rachunkowości, Poznań 2009.
2. Hendriksen E.A., van Breda R.F., Teoria rachunkowości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
3. Materiały wewnętrzne niepublikowane UFG.
4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 roku w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej, Dz. U. nr 137 poz. 1539.
5. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 grudnia 2012 roku w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz sprawozdań z działalności Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, Dz. U. z dn. 20.12.2012 poz. 1442.
6. Ustawa z dnia 28 lipca 1990 roku o działalności ubezpieczeniowej, Dz. U. 1990 nr 59 poz. 344.
7. Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości, Dz. U. 1994 nr 121 poz. 591 (tekst jednolity z 2013 roku, Dz. U. 2013 nr 0 poz. 330).
8. Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.
9. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2011 r. nr 205, poz. 1210, nr 291, poz. 1707.

ELŻBIETA WROŃSKA-BUKALSKA

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Finansów Podmiotów Gospodarczych

In Polish companies the equity is prevailing over the liabilities. The average leverage ratio (D/E) is less than 83%. However, it might be presumed that this leverage ratio varies from industry to industry. Since every industry involves a different technology application, operates on different product markets, and is exposed to different type of risk. The differences also exist in the level of fixed assets and operating costs.
The aim of this article is to analyze the importance of equity as well as its sector differentiation. On the basis of the above findings it might be concluded that each particular industry follows the same behaviour patterns and trends, yet industry nature affects the level and structure of the equity at the same time.

equity, share capital, supplementary capital, industries

kapitał własny, kapitał podstawowy, kapitał zapasowy, branże

1. Almazan A., Molina C.A., Intra-Industry Capital Structure Dispersion, November 2002, http:// papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=292699 (dostęp: kwiecień 2014).
2. Błach J. Strategie podwyższania kapitału własnego w spółkach akcyjnych, Katowice, 2007, rozprawa doktorska. Chojnacka E., Struktura kapitału spółek akcyjnych w Polsce w świetle teorii hierarchii źródeł finansowania, CeDeWu, Warszawa 2012.
3. Duliniec A., Finansowanie przedsiębiorstwa. Strategie i instrumenty, PWE, Warszawa 2011.
4. Grabowska M., Analiza strategii gospodarowania kapitałem zasobowym przedsiębiorstwa, Łódź 2007, rozprawa doktorska.
5. Ickiewicz J., Pozyskiwanie i struktura kapitału a długookresowe cele przedsiębiorstwa, SGH, Warszawa 2011.
6. Jerzemowska M., Analiza teorii kształtowania struktury kapitału w spółkach akcyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1996.
7. Leary M.T., Roberts M.R., Do Peer Firms Affect Corporate Financial Policy, July 2010, http:// papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1623379 (dostęp: kwiecień 2014).
8. Love R., Wickramanayake J., Industry Effects on the Capital Structure Decisions of Australian Companies, 1996, http://arrow.monash.edu.au (dostęp: grudzień 2013).
9. MacKay P., Phillips G.M., How Does Industry Affect Firm Financial Structure?, June 2002, http:// www.nber.org/papers/w9032 (dostęp: kwiecień 2014).
10. MacKay P., Phillips G.M., Is There an Optimal Industry Financial Structure?, 2002, http://www. rsmith.umd.edu (dostęp: grudzień 2013).
11. Markiewicz D., Kapitał własny w teorii i praktyce gospodarczej, Wrocław 2004, rozprawa doktorska.
12. Miao J., Optimal Capital Structure and Industry Dynamics, “The Journal of Finance” December 2005, vol. 60, no. 6.
13. Rocznik Statystyczny 2013, GUS, Warszawa 2013, część Finanse przedsiębiorstw.
14. Skowronek-Mielczarek A., Małe i średnie przedsiębiorstwa. Źródła finansowania, C.H. Beck, Warszawa 2003.
15. Soczówka H., Bilans jako statyczny rachunek majątku i kapitału, [w:] B. Micherda (red.), Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne, PWN, Warszawa 2005.
16. Szudejko M., Analiza zależności pomiędzy branżą a strukturą kapitału przedsiębiorstwa na podstawie wyników finansowych polskich spółek giełdowych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia Nr 62, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2013.
17. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity z 30 stycznia 2013 r. Dz. U. poz 330).
18. Waśniewski T., Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, FRRwP, Warszawa 1997.
19. Wrońska E.M., Struktura kapitału, [w:] P. Karpuś (red.), Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, UMCS, Lublin 2006.

TOMASZ ZIELIŃSKI

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katedra Bankowości i Rynków Finansowych

The term electronic money operates in two meanings. The first meaning refers to all types of payment innovations, at least partly based on information infrastructure. 14 years ago, narrowly trimmed definition of electronic money was established. Based on legal documents it refers to specific type of payment innovations, transferring money values directly between electronic money instruments, possessed by the sides of the payment.
Narrowly established concept of electronic money seemed to start a new period in the contemporary history of money. Its effect would be the substitution of traditional, paper-based cash, with its electronic equivalent. Unfortunately, the experience of the past several years did not confirm those expectations. The concept of electronic money has failed in practice.
Many aspects of that state could be taken into account (social, legal, technical, business). It seems however, that crucial factors come from monetary sphere. These are just monetary aspects which seem to stop central banks from strong support of a new idea of electronic cash.

money, bank, electronic money, monetary policy

pieniądz, bank, pieniądz elektroniczny, polityka monetarna

1. Berentsen A., Digital Money, Liquidity, and Monetary Policy, (originally published in July 1997) “First Monday”, December 2005, http://firstmonday.org/ojs/index.php/fm/article/view/1512/1427 (dostęp: 22.04.2014).
2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/46/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, Dz.U. L 275 z 27.10.2000.
3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2007/64/WE z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego zmieniająca dyrektywy 97/7/WE, 2002/65/WE, 2005/60/WE i 2006/48/WE i uchylająca dyrektywę 97/5/WE, Dz.U. L 319 z 5.12.2007.
4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylająca dyrektywę 2000/46/WE (tekst mający znaczenie dla EOG) Dz.U. L 267 z 10.10.2009.
5. Implications For Central Banks of the Development of Electronic Money, Bank for International Settlements, Basle, October 1996.
6. Innovations in retail payments. Report of the Working Group on Innovations in Retail Payments, Bank for International Settlements, May 2012.
7. Jaworski W., Krzyżkiewicz Z., Kosiński B., Banki – rynek, operacje, polityka, Poltex, Warszawa 1995.
8. Kaszubski R.W., Widawski P., Możliwości stworzenia w Polsce centralnej instytucji pieniądza elektronicznego, analiza rynku, koszty, korzyści, ZBP, opracowanie wewnętrzne, http://zbp.pl/public/ repozytorium/dla_bankow/rady_i_komitety/technologie_bankowe/publikacje/centr_inst_pe.pdf.
9. Kimball M., How Subordinating Paper Currency to Electronic Money Can End Recessions and End Inflation, Confessions of a Supply-Side Liberal, March 2013 http://blog.supplysideliberal.com/ post/46244331402/quartz-5-how-subordinating-paper-currency-to (dostęp: 12.03.2014).
10. Ramasastry A., Bitcoin: If You Can’t Ban It, Should You Regulate It? The Merits of Legalization, Verdict – Legal Analysis and Commentary from Justia, http://verdict.justia.com/2014/02/25/bitcoincant- ban-regulate (dostęp: 28.02.2014).
11. Statistics on payment, clearing and settlement systems in the CPSS countries. Figures for 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, Committee on Payment and Settlement Systems, Bank for International Settlements.
12. Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych, Dz.U. 2002 nr 169 poz. 1385.
13. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, Dz.U. 2011 nr 199 poz. 1175.
14. Ustawa z dnia 12 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2013 nr 0 poz. 1036.
15. www.cnbc.com/id/100923551 (dostęp: 28.03.2014).
16. www.zerohedge.com/node/477785 (dostęp: 30.03.2014).
17. Yap J., Cash use in Singapore drops as e-transactions climb, ZDNet, August 2010, http://www. zdnet.com/cash-use-in-singapore-drops-as-e-transactions-climb-2062202409 (dostęp: 20.04.2014).
18. Zadora H., Zieliński T., Pieniądz współczesny a kryzysy finansowe, Difin, Warszawa 2012.
19. Zieliński T., Modele funkcjonowania gotówki elektronicznej, [w:] Zastosowania rozwiązań informatycznych w instytucjach finansowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, A. Gospodarowicz (red.), Wrocław 2004.
20. Zieliński T., Monetarne dylematy emisji pieniądza, „Bank” 2003, nr 2.

MARIANA BIL

---

Narodowa Akademia Nauk Ukrainy we Lwowie, Instytut Studiów Regionalnych

W artykule przedstawione są perspektywy integracji rynku pracy Ukrainy z systemem migracji UE. Przeanalizowano geograficzną orientację procesów migracyjnych na Ukrainie na bazie oficjalnych statystyk. Określono także działania priorytetowe, które należy podjąć, aby odwrócić negatywne skutki migracji. Nacisk kładzie się na zwalczanie nadmiernych strat migracyjnych poprzez utworzenie atrakcyjnego wewnętrznego rynku pracy i stworzenie dobrych warunków życia, zwiększenie bezpieczeństwa społeczno-ekonomicznego migrantów–obywateli Ukrainy pracujących za granicą; stworzenie warunków do powrotu migrantów na Ukrainę oraz ich reintegracji.
Badania procesów integracyjnych w sferze relacji społeczno-pracowniczych wymagają systematycznego podejścia. W związku z tym odpowiednie wydaje się traktowanie regionalnych systemów migracji jako konkretnych jednostek przestrzennych. Są one tworzone i funkcjonują w ramach systematycznego, intensywnego ruchu między państwami – przede wszystkim ludzi, ale także środków finansowych i innych [Bil, 2013, s. 46]. Takie ruchy, dzięki stosownym umowom, w zamyśle mają umożliwiać oficjalną, legalną migrację.
Wybór przez Ukrainę integracji z UE spotyka się z wieloma krytycznymi politycznymi komentarzami. Jednak wielu ukraińskich naukowców wskazuje na korzyści z integracji europejskiej, wśród nich O. Bilous, A. Halchynskiy, V. Geets, M. Dolisznij, D. Lukyanenko, N. Mikuła, I. Petrova, A. Revenko, V. Sikora. Bardzo często dyskurs na temat integracji Ukrainy z Europą dotyczy wpływu na rynek pracy, także w wyniku intensyfikacji procesów migracyjnych. Nie jest tajemnicą, że obywatele Ukrainy, zwłaszcza w regionach przygranicznych, tradycyjnie charakteryzują się dużą mobilnością. Dlatego przystąpienie Ukrainy do UE może w tych regionach doprowadzić do znacznych strat demograficznych, zwłaszcza wysoko wykwalifikowanych pracowników i młodzieży.
Celem niniejszej publikacji są teoretyczne i praktyczne badania negatywnych skutków integracji ukraińskiego rynku pracy z migracyjnym systemem UE w świetle analizy oficjalnych statystyk i ocen socjologicznych.

The prospects of the labor market integration of Ukraine into the EU migration system are discussed in this article. The geographical orientation of migration processes in Ukraine according to the official statistics is analyzed.
Priorities in transforming negative effects of migration from Ukraine into positive ones are defined.
The means of combating the formation of excessive migration losses through the formation of an attractive internal labor market and living environment, enhancing social and economic security of Ukrainian migrant citizens and creating conditions for the returning and reintegration of migrants to Ukraine, are considered.

territorial migration system, migrant workers, social and economic security, European integration

erytorialny s ystem m igracji, p racownik m igrujący, b ezpieczeństwo s połeczno- -ekonomiczne, integracja europejska

1. Bilʹ M.M., Metodychni pidkhody doslidzhennya formuvannya y rozvytku terytorialʹnykh mihratsiynykh system / M. M. Bilʹ // Innovatsiyna ekonomika. Vseukr. nauk.-vyrobn. zhurnal [hol. red.: Stelʹmashchuk A. M.]. 2013. № 6 (44). 397 s., s. 46–48.
2. Myhratsyya, Osnovnye obzory y doklady OON v ékonomycheskoy y sotsyalʹnoy oblastyakh, http:// www.un.org/ru/development/surveys/migration.shtml.
3. Mihratsiynyy profilʹ. Ukrayina / Derzhavna mihratsiyna sluzhba Ukrayiny. Kyyiv, 2013. 100 s.
4. Osnovni pokaznyky rynku pratsi (richni dani): Statystychna informatsiya, Derzhavna sluzhba statystyky Ukrayiny, http://www.ukrstat.gov.ua/.
5. Problemy formuvannya ta realizatsiyi derzhavnoyi polityky u sferi rehulyuvannya trudovoyi mihratsiyi: naukova dopovidʹ / N AN U krayiny. I nstytut r ehionalʹnykh d oslidzhenʹ; n auk. r ed. Sadova U. YA. Lʹviv, 2014. 38 s.
6. Problemy orhanizatsiyi zhyttya ta pratsi ukrayinsʹkykh mihrantiv (Zakhidnyy vektor) / Za materialamy anketnoho opytuvannya; vidp. red. U. YA. Sadova. Lʹviv, Instytut rehionalʹnykh doslidzhenʹ NAN Ukrayiny, 2014. 32 s.

JANUSZ CICHY

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katedra Bankowości i Rynków Finansowych

Rynek bankowy w Polsce cechuje duża konkurencja, banki zaś, aby jej sprostać, muszą zapewniać swoim klientom nie tylko coraz to nowsze produkty, ale także dogodne sposoby ich dystrybucji. Wszystkie banki komercyjne oferują dwa podstawowe kanały: własne placówki oraz kanały elektroniczne, ale jeszcze w pierwszej dekadzie XXI wieku niektóre z nich jako strategię rozwoju sieci placówek bankowych szeroko wykorzystywały franczyzę bankową. Okazało się to opłacalne w małych miejscowościach, w których otwieranie klasycznych oddziałów było nierentowne. Obecnie rozwój franczyzy bankowej został zahamowany, od 2010 r. liczba funkcjonujących bankowych placówek franczyzowych niezmiennie spada, a wpływ na taką tendencję mają dynamiczny rozwój bankowości elektronicznej, coraz silniejsze nasycenie placówkami bankowymi, większe wymagania dotyczące standardów czy wreszcie zgłaszana przez franczyzobiorców coraz niższa efektywność współpracy z bankiem.
Mając na uwadze niekorzystną tendencję rozwoju franczyzy bankowej w Polsce, za cel referatu przyjęto dokonanie analizy jej rozwoju w ostatnich kilku latach oraz wskazanie uwarunkowań mikro- i makroekonomicznych zaistniałej sytuacji.

In the first decade of the twenty-first century banking franchise was widely used strategy of the development of the banking branches. To reach a wide range of customers, banks developed cooperation with private entrepreneurs. This strategy has proven to be cost effective in small towns, where the opening of the classic branches was unprofitable. However, the current development of the banking franchise has been hampered, since 2010 the number of functioning banking franchise branches invariably falls, and the rapid development of electronic banking, increasing saturation of bank branches, higher requirements for standards and finally, as franchisees reported, the lower effectiveness of cooperation with the bank have an impact on this tendency.
Given the unfavorable trend in banking franchise in Poland, the aim of the study is to analyze its variable development over the last few years and indicate micro- and macro-economic conditions of this situation.

banking franchise, branch of bank, banking product

franczyza bankowa, oddział banku, produkt bankowy

1. http://eff-franchise.com (dostęp: 30.05.2014) European Franchise Federation.
2. http://egospodarka.pl. (dostęp: 31.05.2014) Franczyza bankowa 2012–2013.
3. http://franchising.pl (dostęp: 31.05.2014).
4. http://franczyzabanku.pl (dostęp: 31.05.2014).
5. http://franczyzawpolsce.pl (dostęp: 31.05.2014).
6. Kaleta M., Oddział we franczyzie, „Bank” 2009, nr 5.
7. Korzeniowska A., Franczyza bankowa jako forma stosowania outsourcingu, [w:] A. Janc (red.) Bankowość a kryzys na rynkach finansowych, Zeszyty Naukowe nr 140, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2010.
8. Kotowska B., Uziębło A., Franczyza jako alternatywna forma prowadzenia działalności gospodarczej, [w:] M. Kalinowski (red.), Rynki finansowe w warunkach kryzysu, Cedewu.pl, Warszawa 2009.
9. Mękwiński W., Okiem bankowca o zmianach w sieciach oddziałów bankowych, „Gazeta Bankowa” 2013, nr 6.
10. Raport o sytuacji banków w 2011 r., UKNF, Warszawa 2012.
11. Raport o sytuacji banków w 2013 r., UKNF, Warszawa 2014.
12. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 8 lipca 2002 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych, Dz. U. Nr 115, poz. 998, zmienione Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 14 czerwca 2005 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych, Dz. U. Nr 109, poz. 911.
13. Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2009 r., NBP, Warszawa listopad 2011.
14. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 16, poz. 93. z późn. zm.
15. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, Dz. U. z 2013 r. poz. 1030.
16. Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.
17. Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo własności przemysłowej, Dz. U. Nr 136, poz. 958.
18. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.
19. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, Dz. U. 2002, Nr 72, poz. 665. z późn. zm.
20. Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, Dz. U. z 2012 r., poz. 1112 z późn. zm.
21. Węcławski J., Franchising w strategiach banków komercyjnych, [w:] Finanse 2009 – Teoria i praktyka. Bankowość, Zeszyty Naukowe nr 58, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2009.
22. Ziółkowska M.J., Franczyza. Nowoczesny model rozwoju biznesu, Cedewu.pl, Warszawa 2010.

JAKUB CZERNIAK

W 2012 roku opublikowany został artykuł, którego celem było zwrócenie uwagi na rolę uwarunkowań kulturowych w rozwoju rynku funduszy venture capital (Czerniak, 2012, s. 31–42]. Do opisu kultury poszczególnych krajów zastosowano wówczas wymiary kultury zaproponowane przez Geerta Hofstedego. Rezultaty przeprowadzonych we wspomnianym artykule analiz statystycznych wskazują na korzystny wpływ na rozwój rynku funduszy venture capital niskiego poziomu unikania niepewności i niskiego dystansu władzy oraz wysokiego poziomu indywidualizmu. Nie została natomiast potwierdzona hipoteza o korzystnym wpływie kultury „męskiej” na dostępność funduszy venture capital. Także w przypadku orientacji długookresowej/ krótkookresowej nie stwierdzono wyraźnej statystycznej zależności1.
Niniejszy artykuł ma za zadanie uzupełnić powyższe badania o dołączony w 2010 roku szósty wymiar kultury według Geerta Hofstedego – przyzwolenie– restrykcyjność. Głównym jednak celem artykułu jest sprawdzenie, czy cechy kultury wyróżnione przez innych autorów również wpływają na rozwój rynku funduszy venture capital. W szczególności w pracy zostaną przyjęte typologie zaproponowane przez E.T. Halla, R.R. Gestelanda oraz F. Trompenaarsa i Ch. Hampdena-Turnera.

There were found some statistically significant relationships between many dimensions of national culture and the availability of venture capital funds in a 2012 article. In this 2014 article some other dimensions of national cultures were verified if they affect the chance of getting venture capital financing. Among the analyzed culture dimensions only high level of indulgence and a monochronic attitude towards time have a positive effect on the availability of venture capital funds. However, in both cases, the effect is weak. Unfortunately, no statistical relationship was proved between the availability of venture capital funds and such culture dimensions as internal locus of control, pro-transactional attitude and low-context communication.

venture capital, national culture

venture capital, uwarunkowania kulturowe

1. Czerniak J., Wpływ uwarunkowań kulturowych na rozwój rynku funduszy venture capital, Annales UMCS, t. 46, z. 1, Sectio H, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2012.
2. Gesteland R.R., Różnice kulturowe a zachowania w biznesie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
3. Hofstede G., Hofstede G.J., Minkov M., Cultures and Organizations. Software of the Mind, McGraw-Hill 2010.
4. http://www.weforum.org/issues/competitiveness-0/gci2012-data-platform (dostęp: 4.05.2014).
5. Simpson D., Modele analizowania różnorodności kulturowej w biznesie międzynarodowym, „Wyzwania Gospodarki Globalnej. Prace i Materiały Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdańskiego” 2012, nr 31.
6. The Hofstede Center, http://geert-hofstede.com/national-culture.html (dostęp: 4.05.2014).
7. The Global Competitiveness Report 2013–2014, World Economic Forum, Geneva 2013.
8. Trompenaars F., Hampden-Turner Ch., Riding the Waves of Culture, Understanding Cultural Diversity in Business, Nicholas Brealey Publishing, London 1998.
9. van Everdingen Y.M., Waarts E., The Effect of National Culture on the Adoption of Innovations, „Marketing Letters” 2003, 14:3.

MYKHAILO GEDZ

---

The University of Banking of the National Bank of Ukraine, Kyiv, Cherkasy Institute of Banking

W artykule zbadano ewolucję pojęcia przestrzeni, które rozwija się cyklicznie na każdym etapie informacyjnego programu rozwoju. Paradygmat przestrzenny określono jako metodologię, która analizuje przebieg i wynik rozwoju gospodarczego i przestrzennego opartego na zasadach samorozwoju. Wskazuje różnicę między pojęciami przestrzeni i regionu w koncepcji ekonomicznej samorozwoju. W artykule przybliżono pojęcia ekonomicznej przestrzeni i zidentyfikowano dwa jej rodzaje. Pierwszy charakteryzuje silna struktura wewnętrzna i słaba łączność ze światem. Typ drugi – transnarodowych przestrzeni – jest kształtowany przez migrację i prowadzi do takich sprzeczności jak „globalizacja v. regionalizacja”. W artykule podkreślono też fakt, że w paradygmacie przestrzennym nie stawia się zadania polegającego na budowaniu kompleksowych interpretacji koncepcji i pomysłów, ale podejmuje się próbę identyfikacji nowych formacji przestrzennych, warstw i środowisk, których nieharmonijny rozwój prowokuje powstawanie globalnych problemów, wywołując wrażenie niestabilności.

The article researches the evolution of the concept of “space” that is evolving and self-developing cyclically at each point where there is an informational program of development. The article defines spatial paradigm as a methodology that examines the process and result of the economic and spatial development based on principles of self-development. The article proves the difference between the space and the region in the economic concept of these terms. The article determines concept of economic space, and identifies its two types: the first is characterized by a strong internal structure and weak interconnectivity with the world, the second type – the transnational spaces – is shaped by migration and leads to contradictions such as “globalization vs. regionalization”. Also the article determines that the spatial paradigm does not put before itself the task of building a “comprehensive” interpretation of concepts and ideas, but realizes an attempt to identify new spatial formations, layers and environments, disharmonious development of which provokes the emergence of global problems, inducing expression of instability.

space, space paradigm, economic space, spatial creations, region, globalization

miejsce, paradygmat przestrzeni, przestrzeń gospodarcza, kreacje przestrzenne, region, globalizacja

1. Animitsa, E.H., Ivanitskijj, V. P., Peshina, Eh. V. (2005) V poiskakh novojj paradihmy rehional’noho razvitija [In Search of a New Paradigm of Regional Development]. Ros. Akad. Nauk, Ural. otd-nie, In-t filosofii i prava, Tsentr problem federalizma. Ekaterinburh: UrO RAN.
2. Boudeville, J.R. (1961) Les espaces economiques. Paris: P.U.F.
3. Danylyshyn, B.M. (Ed.) Ekonomichnyi prostir i dynamika rozvytku produktyvnykh syl Ukrainy: teoretyko-metodolohichni osnovy doslidzhennia [ Economic S pace a nd D ynamics o f U krainian Productive Forces Development: Theoretical and Methodological Research Foundations]. K.: RVPS Ukrainy, NAN Ukrainy.
4. Derhachjov, V.A., Vardomskijj, L.B. (2011) Rehionovedenie [Regions Study]. M.: JuNITI-DANA.
5. Hrodzynskyi, M.D. (2005) Piznannia landshaftu: mistse i prostir [Knowledge of Landscape: Place and Space]. K.: VPTs “Kyivskyi Universytet”.
6. Kruhman, P. (2005) Prostranstvo: poslednijj rubezh [Space: the Final Frontier]. Prostranstvennaja ehkonomika, Vols. 3, 121–136.
7. Nekrasov, N.N. (1978) Rehional’naja ehkonomika [Regional Economy]. M.: Ehkonomika.
8. Sonko, S.P. (2003) Prostorovyi rosvytok sotsio-pryrodnykh system: shliakh do novoi paradyhmy [The Spatial Development of Social and Natural Systems: Way to a New Paradigm]. K.: “Nika-Tsentr”.
9. Surnina, N.M. (2003) Prostranstvennaja ehkonomika: problemy teorii, metodolohii i praktiki [The Spatial Economy: Problems of Theory, Methodology and Practice]. E. H. Animitsa. Ekaterinburh: Izd-vo Ural. hos. un-ta.
10. Tobler W., Zitan Chen A. Quadtree for Global Information Storage. Geographical Analysis. 1986. 18. Vol. 4, pp. 360–371.
11. Vasilenko, V.N. (2006) Arkhitektura rehional’noho ehkonomicheskoho prostranstva [The Architecture of Regional Economic Space]. Donetsk: OOO “Juho-Vostok, Ltd”.

URSZULA GIERAŁTOWSKA

---

Uniwersytet Szczeciński, Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Katedra Ubezpieczeń i Rynków Kapitałowych

Wraz z rozwojem rynku finansowego coraz większa rzesza inwestorów zgłasza zapotrzebowanie na bardziej rozbudowane strategie inwestycyjne, które z jednej strony dzięki dopasowaniu do profilu inwestora mogą wpływać na wzrost rentowności portfeli inwestycyjnych, a z drugiej zabezpieczają przed pułapkami rynków finansowych, zwłaszcza w okresie dekoniunktury. Rynek finansowy oferuje inwestorom coraz szerszy wachlarz instrumentów inwestycyjnych. Do wyboru oprócz instrumentów klasycznych takich jak lokaty bankowe, obligacje, akcje czy tradycyjne fundusze inwestycyjne do dyspozycji inwestorów są również nowoczesne instrumenty rynku alternatywnego, jak np. nieruchomości, surowce, fundusze hedgingowe, fundusze private equity, dzieła sztuki, kamienie szlachetne czy przedmioty kolekcjonerskie. Inwestycje alternatywne podlegają nieustannym zmianom. Niestety nie każdy instrument alternatywny jest dostępny dla inwestora indywidualnego z uwagi na [Jajuga, Jajuga, 2008, s. 392–393]: skalę inwestycji, dostępność, zaawansowanie, warunki wejścia czy specjalistyczną wiedzę, jaka jest potrzebna w procesie inwestowania. Długoterminowy portfel inwestycyjny powinien zawierać różnorodne instrumenty, a w zależności od indywidualnych preferencji inwestora, jego skłonności do podejmowania ryzyka czy założonego celu inwestycyjnego składniki te powinny występować w różnych proporcjach.
Podstawowym celem artykułu jest krótki przegląd instrumentów alternatywnych dostępnych dla polskiego inwestora. W pracy zostanie również podjęta próba weryfikacji hipotezy, zgodnie z którą instrumenty alternatywne są słabo, a często ujemnie skorelowane z tradycyjnymi klasami aktywów, przez co mogą stanowić doskonały dywersyfikator portfela inwestycyjnego. Wszystkie prezentowane w artykule analizy przeprowadzono na podstawie danych za okres styczeń 2009–maj 2014 r.

The paper presents the accessibility of alternative investments in the Polish capital market and relations between financial assets market and alternative assets market. The aim of the paper is to show that diversification of investment risk based on alternative assets is necessary, because they are weakly correlated with traditional assets and another alternative assets (gold, silver). The research in the Polish capital market was carried in the period January 2009 – May 2014.

parallel diversification, alternative instruments, correlation, risk

dywersyfikacja równoległa, instrumenty alternatywne, korelacja, ryzyko

1. Antkiewicz A., Kalinowski M. (red.), Innowacje finansowe, CeDeWu sp z o.o., Warszawa 2008.
2. Gierałtowska U., Dywersyfikacja równoległa oparta na rynku złota w Polsce, [w:] Wybrane problemy finansów, J. Iwin-Garzyńska (red.), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 632, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 33, Szczecin 2011.
3. Gierałtowska U., Inwestycje w fundusz hedgingowy jako przykład instrumentu alternatywnego, Zeszyty Naukowe nr 768, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 63, Szczecin 2013.
4. Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
5. Kucharska-Stasiak E., Nieruchomość w gospodarce rynkowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
6. Pruchnicka-Grabias I. (red), Inwestycje alternatywne, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2008.
7. www.izfa.pl (dostęp: maj 2014).
8. www.premiercru.com (dostęp: maj 2014).

WITOLD GRADOŃ

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katedra Bankowości i Rynków Finansowych

Banki od wieków są postrzegane jako instytucje zaufania publicznego. Już w średniowieczu bankierom powierzano oszczędności celem ich pomnażania, jak również zabezpieczenia przez oszustwami czy spadkiem ich realnej wartości. Banki jako pośrednicy finansowi, zaspokajając potrzeby pożyczkowe jednostek gospodarczych oraz zapewniając ochronę realnej wartości oszczędności, przyczyniają się do rozwoju gospodarczego. Można więc przyjąć, że solidny i dobrze funkcjonujący sektor bankowy odgrywa ważną rolę w kształtowaniu równowagi makroekonomicznej. Nie byłoby to możliwe bez zaufania, jakim banki obdarzają ich klienci – stanowi ono fundament ich działalności.
Działania banków w ostatnich latach dostarczają jednak argumentów, które podważają ogólne przekonanie o tym, że są to instytucje zaufania publicznego. Warto zaznaczyć, że brak zaufania do banków w zgodnej opinii różnych środowisk jest jedną z głównych barier rozwoju rynku usług bankowych.
Celem niniejszego opracowania jest zatem próba uzyskania odpowiedzi na pytanie o to, czy banki w dalszym ciągu zasługują na miano instytucji zaufania publicznego w świetle podejmowanych przez nie działań.

In the general opinion banks are seen as institutions of public trust. This trust was put to the test during the financial crisis in 2008. Moreover, banks often provided additional arguments to treat them as the lack of trust institutions, examples of which are shown in this article. However this was not confirmed by the results of studies over the level of trust that the Polish customers have in such institutions. Without a clear answer remains the question of whether banks deserve or do not deserve to be called public trust institutions.

bank, banking products, public confidence

bank, produkty bankowe, zaufanie publiczne

1. Andrzejwski M., Anatomia i mechanizm działania wirusa wywołującego kryzys finansowy w Polsce, czyli rzecz o asymetrycznych, złożonych instrumentach pochodnych w ujęciu mikroi makroekonomicznym – wyniki badań naukowych, nowa.uek.krakow.pl/files/common/wydzialfinansow/ inne/opcje.
2. Gradoń W., Zaufanie jako czynnik kształtowania stabilności rynku miedzybankowego, [w]: Finanse w niestabilnym otoczeniu: dylematy i wyzwania: Bankowość, I. Pyka, J. Cichorska (red.), Studia Ekonomiczne Nr 105 (2012), Wyd. UE w Katowicach, Katowice 2012.
3. Radziszewski E., Bank jako instytucja zaufania publicznego. Gwarancje prawne i instytucjonalne, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa 2013.
4. Słownik języka polskiego PWN, www.sjp.pwn (dostęp: 15.03.2014).
5. Śmiłowski E., W kryzysie zaufania, http://pentor-arch.tnsglobal.pl (dostęp: 15.06.2014).
6. Uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 30 kwietnia 1999 r., III CZP 61/98. OSNC 1999, nr 12, poz. 201.
7. Ustawa z 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711 z późn. zm.).
8. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376, z późn. zm.).
9. Wizerunek polskiego sektora bankowego. Edycja 2014, TNS Polska, 2014.

TERESA KONDRAKIEWICZ

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Rynków Finansowych

Jedną z charakterystycznych cech współczesnej gospodarki jest nasilanie się procesów integracji kapitałowej i organizacyjnej przedsiębiorstw, w których efekcie powstały liczne grupy kapitałowe. Stanowią one jedną z form współdziałania gospodarczego przedsiębiorstw, które w poszczególnych grupach może mieć różny zakres i charakter. Funkcjonowanie w ramach grupy kapitałowej ułatwia zdynamizowanie rozwoju i umacnianie pozycji rynkowej.
Celem artykułu jest identyfikacja charakteru i kierunków rozwoju grup kapitałowych funkcjonujących w przemyśle mięsnym oraz dokonanie ich analizy porównawczej z punktu widzenia skuteczności wybranej drogi rozwoju i budowy pozycji konkurencyjnej. Analizie poddano grupy notowane na GPW w Warszawie. Dane liczbowe dotyczące analizowanych podmiotów i rynku mięsa oraz jego przetworów pochodzą ze skonsolidowanych sprawozdań finansowych spółek giełdowych oraz z bazy danych EMIS.

The main topic of this article is the development of holding companies, which are functioning mainly in the meat industry and were introduced on the Warsaw Stock Exchange. Nowadays there are three of them: PKM Duda, Indykpol and Tarczyński. They are different, especially as far as size is concerned, but some common characteristics across them can be found. All of them are good examples of dynamic development due to the consolidation of capital and building strong holding structures. The process of their development was realized through mergers and acquisitions as well as through the internal development. Although the market conditions are difficult, all of the described companies are in quite good financial situation, create competitive superiority and strengthen their market position.

holding companies, meat industry, mergers and acquisitions, strategy of development

grupa kapitałowa, przemysł mięsny, fuzje i przejęcia, strategia rozwoju

1. Frąckowiak W. (red.), Fuzje i przejęcia, PWE, Warszawa 2009.
2. Jagoda H., Haus B., Holding. Organizacja i funkcjonowanie, PWE, Warszawa 1995.
3. Janiuk I., Rozwój Polskiego Koncernu Mięsnego Duda SA jako przykład tworzenia grupy kapitałowej w przetwórstwie mięsnym, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów”, z. 116, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2012.
4. Kondrakiewicz T., Drogi tworzenia i rozwoju grup kapitałowych, [w:] R. Borowiecki, A. Jaki (red.), Restrukturyzacja w obliczu nowych wyzwań gospodarczych, zarządzanie – strategia – analiza, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2010.
5. Nogalski B., Ronkowski R., Zarządzanie holdingiem, Wydawnictwo Orgmasz, Warszawa 1996.
6. Przetwarzanie i konserwowanie mięsa oraz produkcja wyrobów z mięsa, Raport ISI Emerging Market, Econ Trends Sektor Analyses, EMIS, 2013.
7. Romanowska M. (red.), Grupy kapitałowe w Polsce. Strategie i struktury, PWE, Warszawa 2011.
8. Rynek mięsa. Stan i perspektywy, IERiGŻ, ARR, MRiRW, nr 45, październik 2013.
9. Trocki M., Grupy kapitałowe. Tworzenie i funkcjonowanie, PWN, Warszawa 2004.
10. Wawrzyniak B. (red.), Polskie grupy kapitałowe. Perspektywa europejska, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2002.
11. www.indykpol.com.pl.
12. www.pkmduda.pl.
13. www.site,securities.com/php/emiscom.
14. www.tarczynski.pl.

IWA KUCHCIAK

---

Uniwersytet Łódzki, Insytut Finansów, Zakład Bankowości

Kształtowanie świadomości finansowej społeczeństwa stanowi aktualnie kluczowy warunek rozwoju rynku finansowego. Edukacja finansowa wiąże się z włączeniem w system bankowy i ochroną konsumentów korzystających z rynku finansowego. Jest uzupełnieniem środków legislacyjnych służących zapewnieniu konsumentom właściwych informacji i doradztwa, a także odpowiedniej ich ochrony, gdyż jedynie mający wiedzę finansową konsumenci są w stanie świadomie i odpowiedzialnie korzystać z innowacji i możliwości, jakie oferuje współczesny rynek usług bankowych. Celem opracowania jest ocena poziomu wiedzy finansowej mieszkańców województwa łódzkiego oraz wskazanie kluczowych determinant różnicujących świadomość finansową, bowiem odpowiedni jej poziom postrzegany jest z jednej strony jako warunek włączenia w system bankowy, zaś z drugiej jako czynnik sprzyjający zwiększeniu stabilności sektora finansowego. Ze względu na prognozy demograficzne uwaga zostanie skoncentrowana na osobach w wieku 50+. Aby osiągnąć cel, wykorzystano analizę krytyczną źródeł literaturowych oraz wyniki badania kwestionariuszowego przeprowadzonego na grupie respondentów będących mieszkańcami województwa łódzkiego w wieku 50+.

The aim of the article is to assess the level of financial knowledge, the inhabitants of Łódź province and an indication of the key determinants of financial awareness. Financial knowledge is seen, on the one hand, as a condition of inclusion in the banking system, and on the other, as a factor increasing the stability of the financial sector. According to population projections, attention will be focused on people aged 50+. Scientific metod used in the article: critical analysis of literature sources and analysis of the questionnaire responses.

financial knowledge, financial awareness, banking inclusion

wiedza finansowa, świadomość finansowa, włączenie bankowe

1. Bernheim B.D., Financial illiteracy, education, and retirement saving, [w:] O. Mitchell, S. Schieber (ed.), Living with Defined Contribution Pensions, University of Pennsylvania Press, Philadelphia, PA, 1998.
2. Czapiński J., Panek T. (red.), Diagnoza społeczna 2013, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2013.
3. Diagnoza strategiczna Łodzi. Synteza, Biuro Strategii, Partnerstwa i Funduszy Oddział Strategii Rozwoju Miasta Urzędu Miasta Łodzi, Łódź 2011.
4. EPFSF, Briefing Financial Education and Financial Capability, European Parliamentary Financial Services, 14 March 2008.
5. European Commission, Financial Services Provision and Prevention of Financial Exclusion, VC/2006/0183, March 2008.
6. GUS, Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 XII 2013 r., Warszawa 2014.
7. Iwanicz-Drozdowska M., Działania na rzecz poprawy poziomu edukacji finansowej w Unii Europejskiej podczas globalnego kryzysu finansowego, „Zarządzanie i Finanse, Journal of Management and Finance” 2013, nr 1 (2).
8. Komisja Wspólnot Europejskich, Komunikat Komisji. Edukacja finansowa, Bruksela, KOM(2007) 808, 2007.
9. Kuchciak I., Kreowanie świadomości finansowej wyzwaniem konkurencyjności w niesprzyjającym otoczeniu, „Zarządzanie i Finanse” 2013, t. 11, nr 4, cz. 4, 11.
10. Lusardi A., Tufano P., Debt Literacy, Financial Experience and Overindebtedness, Working Paper NBER, 2008.
11. Maison D., Polak w świecie finansów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
12. Maison D., Postawy i zachowania finansowe osób powyżej 55 roku życia z uwzględnieniem płatności bezgotówkowych, NBP, Warszawa 2012.
13. Marcinkowska M., Kapitał relacyjny banku. Relacje banku z kluczowymi interesariuszami, t. 2, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2013.
14. Moore D., Survey of Financial Literacy in Washington State: Knowledge, Behavior, Attitudes, and Experiences, Pullman, Washington State University SESR, Technical Report, Washington 2003.
15. Obi T., Auffret J.-P., Iwasaki N., Aging Society and ICT: Global Silver Innovation, IOS Press, Amsterdam 2013.
16. OECD, Recommendation on Principles and Good Practices for Financial Education and Awareness, Recommendation of the Council, 2005.
17. OECD/INFE, Measuring Financial Literacy: Questionnaire and Guidance Notes for Conducting an Internationally Comparable Survey of Financial Literacy, 2011.
18. Perry V.G., Morris M.D., Who Is in Control? The Role of Self-Perception, Knowledge, and Income in Explaining Consumer Financial Behavior, “Journal of Consumer Affairs” 2005, vol. 39, no. 2.
19. Senior w świecie finansów, http://pl.kruk.eu/aktualnosci/art124,senior-w-swiecie-finansow.html (dostęp: 27.05.2014).
20. Urząd Statystyczny w Łodzi, Stan i ruch naturalny ludności w województwie łódzkim, Łódź 2012.

JACEK LISOWSKI, MARCIN WOJTKOWIAK

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Ubezpieczeń

Na świecie przeprowadzono wiele badań dotyczących czynników (determinant) popytu na ubezpieczenia. Czynniki te podzielono na cztery grupy: ekonomiczne, demograficzne, społeczno-kulturowe oraz strukturalne [Bednarczyk, 2012, s. 94–103]. W niniejszym artykule zaproponowano autorski podział determinant nabywania ubezpieczeń przez samorządy gminne w Polsce obejmujący pięć grup (rodzajów) tych czynników: ekonomiczne, prawne, historyczne, organizacyjno-kulturowe, społeczne.

The article categorizes the determinants of the buying of insurance by the local governments in Poland. Division presented in article includes objective and subjective factors. Authors divide determinants into five groups: economic, legal, historical, cultural-organizational, and social. It is worth noting that some of the determinants have specific nature as it results from the public nature of the activities carried out by local government units.
The impact of presented factors may vary in the different local governments. Comprehensive identification of possible determinants of the buying of insurance coverage by the local governments makes it easy to identify the determinants of the buying of insurance by a particular government.

determinants, insurance, insurance coverage, local government

determinanty, ubezpieczenie, ochrona ubezpieczeniowa, samorząd gminny

1. Banasiński A., Teoria ubezpieczeń w socjalizmie, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1989.
2. Bednarczyk T.H., Wpływ działalności sektora ubezpieczeniowego na wzrost gospodarczy, Wydawnictwo Uniwersytetu Marcii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2012.
3. Borodo A., Samorząd terytorialny. System prawnofinansowy, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2008.
4. Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2006.
5. „Dziennik Gazeta Prawna”, Poszkodowane przez powódź samorządy, zanim dostaną pieniądze, muszą oszacować straty, 14.07.2010 r.
6. GUS, Bank Danych Lokalnych.
7. Handschke J., Pojęcie, treść i zasady polityki ubezpieczeniowej – rozważania nie tylko metodologiczne, [w:] T. Sangowski (red.), Studia ubezpieczeniowe, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1998.
8. Jastrzębska M., Apetyt na ryzyko jednostki samorządu terytorialnego, [w:] J. Gliniecka, E. Juchniewicz, T. Sowiński, M. Wróblewska (red.), Prawo finansowe wobec wyzwań XXI wieku, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2013.
9. Jastrzębska M., Łyskawa K., Janowicz-Lomott M., Zarządzanie ryzykiem w kontroli zarządczej jednostek samorządu terytorialnego, [w:] W. Sułkowska (red.), Ubezpieczenia gospodarcze i społeczne. Wybrane zagadnienia ekonomiczne, Oficyna Wydawnicza Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
10. Jędrzejczyk I., Inwestycje ochronne w ograniczaniu skutków ryzyka powodzi – rola prewencji, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2010, nr 2.
11. Jędrzejewski L., Gospodarka finansowa samorządu terytorialnego w Polsce. Wybrane zagadnienia, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Gdańsk 2007.
12. Korenik D., Korenik S., Stosunki samorządowo-bankowe a rozwój społeczno-ekonomiczny w przestrzeni, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2007.
13. Kowalewski E., Mogilski W.W., Fuchs D., Serwach M., Prawo ubezpieczeń gospodarczych, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Toruń 2006.
14. Kuciński K., Istota nauk ekonomicznych, [w:] Metodologia nauk ekonomicznych. Dylematy i wyzwania, K. Kuciński (red.), Wydawnictwo Difin, Warszawa 2010.
15. Łyskawa K., W poszukiwaniu optymalnego pojęcia ryzyka w standardzie zarządzania ryzykiem, Zarządzanie i Finanse, nr 2 cz. 5, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2013.
16. Manikowski P., Wybrane cechy morfologiczne cykli ubezpieczeniowych w Polsce w latach 2001–2012, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2012, nr 3.
17. Michalak J., Ryzyko społeczne a ochrona ubezpieczeniowa – kilka propozycji nieortodoksyjnych, [w:] J. Handschke (red.), Studia ubezpieczeniowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2009.
18. Michalski T., Ryzyko w działalności człowieka, [w:] J. Monkiewicz (red.), Podstawy ubezpieczeń, t. 1: Mechanizmy i funkcje, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2002.
19. Mogilski W.W., Ubezpieczenia obowiązkowe w polskim systemie prawnym, „Prawo Asekuracyjne” 1997, nr 1 (10).
20. Niewiadomski Z., Istota samorządu terytorialnego, [w:] Z. Niewiadomski (red.), Samorząd terytorialny. Ustrój i gospodarka, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Warszawa 2001.
21. Różycki P., Jednostki samorządu terytorialnego wobec finansowania skutków powodzi, [w:] M. Adamowicz (red.), Ubezpieczenia gospodarcze – wieś i rolnictwo, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2002.
22. Sangowski T. (red.), Ubezpieczenia gospodarcze, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2001.
23. Szumlicz T., Atrybuty świadomości i przezorności ubezpieczeniowej, „Rozprawy Ubezpieczeniowe” 2006, nr 1.
24. Uniwersytet Gdański, Badanie „Zarządzanie ryzykiem w działalności jednostek samorządu terytorialnego ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka katastroficznego” (NN113360740), 2013.
25. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 594.
26. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1409.
27. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, tekst jednolity Dz.U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651.
28. Ustawa z dnia 24 czerwca 2010 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi z maja i czerwca 2010 r., Dz. U. Nr 123, poz. 835.
29. Wieteska S., Instytucja obowiązku w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej majątkowo- -osobowych, [w:] S. Wieteska (red.), Ubezpieczenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- -Skłodowskiej, Lublin 2006.
30. Williams Jr. C.A., Smith M.L., Young P.C., Zarządzanie ryzykiem a ubezpieczenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

EWA ŁOSIEWICZ-DNIESTRZAŃSKA

---

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Katedra Bankowości

Problematyka ryzyka braku zgodności z regulacjami (z ang. compliance) nie jest niczym nowym we współczesnych bankach, ale w obliczu zmieniających się regulacji nadzorczych unijnych, a w rezultacie również krajowych, nabiera większego znaczenia. Nowe regulacje, wynikające z unii bankowej i Bazylei III, wymuszają na bankach posiadanie skutecznych i efektywnych systemów zarządzania ryzykiem braku zgodności. Menedżerowie w bankach dokonują reorganizacji, szukając nowego umiejscowienia jednostek ds. zapewnienia zgodności i przenosząc je z działów prawnych bliżej ryzyka, szczególnie operacyjnego. Od jednostek zapewnienia zgodności z regulacjami w banku oczekuje się wysokich możliwości kontrolnych, dzięki czemu banki będą skuteczniej unikać kar za naruszenia przepisów prawnych. Klienci banków też powinni skorzystać na takim podejściu do ryzyka braku zgodności: skuteczniejszy system wykrywania nie tylko błędów, ale i zagrożeń służy również im. Temat ryzyka zgodności z regulacjami stał się na tyle ważny i popularny, że opracowano również projekt normy ISO, której nadano nazwę ISO/DIS 19600 Compliance management systems – CMS [Włodarczyk, 2014].

The author presents the main problems of compliance in a bank. The scope of compliance evolved last years to a much broader area. The effective organizational unit of compliance in a bank needs a special metrics for monitoring compliance risk. A good approach to that can be integration operational and compliance risk.

compliance, regulations, compliance area, compliance metrics, compliance monitoring, integration of compliance and operational risk

ryzyko braku zgodności, regulacje, obszar zapewnienia zgodności, miary zgodności, monitoring zgodności, integracja ryzyka braku zgodności

1. Abiola J.O., Ojo S.O., Compliance with Regulatory Financial Reporting and Corporate Governance Practices in Selected Primary Mortgage Institutions in Nigeria, “International Journal of Business and Social Science” August 2012, vol. 3, no. 15.
2. Are companies using the right metrics to measure compliance risk?, Risk & Compliance Journal. From the Wall Street Journal. September 4, 2013, http://deloitte.wsj.com/riskandcompliance/2013/09/04/ are-companies-using-the-right-metrics-to-measure-compliance-risk/ (dostęp: kwiecień 2014).
3. Dyrektywa Komisji 2006/73/WE z dnia 10 sierpnia 2006 r. wprowadzająca środki wykonawcze do dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tejże dyrektywy (Dz. Urz. UE L 241/26).
4. http://raportcsr.bankmillennium.pl/pl/odpowiedzialne-zarzadzanie/bezpieczenstwo-powierzonych- -srodkow/zapewnienie-bezpieczenstwa-powierzo-0 (dostęp: czerwiec 2014).
5. http://www.knf.gov.pl/o_nas/Kary_nalozone_przez_KNF/index.html (dostęp: czerwiec 2014).
6. http://www.mbank.pl/o-nas/o-mbanku/compliance.html (dostęp: czerwiec 2014).
7. http://www.uokik.gov.pl/decyzje_prezesa_uokik3.php (dostęp: czerwiec 2014).
8. https://www.db.com/cr/en/concrete-compliance.htm (dostęp: czerwiec 2014).
9. Kilanowska D., Metodyka tworzenia i infrastruktura compliance, wewnętrzne materiały szkoleniowe Certified Global Education, 2014.
10. Kroll K., Measuring the Effectiveness of Compliance, Complianceweek, April 2012, http://www. pwc.com/en_US/us/risk-assurance-services/assets/pwc-cw-measuring-effectiveness-of-compliancekipp. pdf (dostęp: czerwiec 2014).
11. Lagzdins A., Sloka B., Compliance program in Latvia’s banking sector: the results of a survey, “European Integration Studies” 2012, no 6.
12. Let’s make a difference: Managing compliance and operational risk in the new environment, PWC FS Viewpoint, August 2013, s. 6, www.pwc.com/fsi (dostęp: czerwiec 2014).
13. Łosiewicz-Dniestrzańska E., Pomiar jakości procesu realizacji usługi bankowej, Prace Naukowe UE we Wrocławiu nr 265, 2012.
14. Marcinkowska M., Corporate governance w bankach. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
15. Materiały szkoleniowe „Compliance w Polsce”, Stowarzyszenie Compliance Polska, www.compliancepolska. pl (dostęp: czerwiec 2014).
16. Rekomendacja H dotycząca systemu kontroli wewnętrznej w bankach, KNF, Warszawa 2011.
17. Rekomendacja M dotycząca zarządzania ryzykiem operacyjnym w bankach, KNF, Warszawa styczeń 2013.
18. Uchwała nr 258/2011 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 4 października 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku (Dz. Urz. KNF nr 11, poz. 42).
19. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. t.j. 2014, poz. 586).
20. Włodarczyk G., Norma ISO 19600 – próba standaryzacji zarządzania ryzykiem braku zgodności (compliance) – zagadnienia wstępne, Warszawa, 11 czerwca 2014 r., http://compliancemifid.wordpress. com/ (dostęp: czerwiec 2014).
21. Zgodność i funkcja zapewnienia zgodności w bankach, Komitet Bazylejski ds. Nadzoru Bankowego, Bank Rozrachunków Międzynarodowych, kwiecień 2005.

KRZYSZTOF ŁYSKAWA, MARCIN WOJTKOWIAK

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Ubezpieczeń

Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie podstawowych obszarów aktywności samorządu gminnego oraz możliwości i faktycznie realizowanego zakresu ubezpieczenia ryzyka odpowiedzialności cywilnej (OC) związanej z jego funkcjonowaniem. Badanie zakresu ubezpieczenia OC zostało przeprowadzone na próbie 45 gmin wielkopolskich mających ochronę ubezpieczeniową na 30 listopada 2013 r. Gminy te nabyły ochronę ubezpieczeniową w procedurze zamówienia publicznego. Ubezpieczenie obejmowało urząd gminy oraz jednostki organizacyjne funkcjonujące w strukturze samorządu gminnego (w szczególności placówki oświatowe, zakłady komunalne, instytucje kultury, ośrodki pomocy społecznej).

Effective protection of insurance interest of local government in the field of civil liability requires consideration of the two areas of functioning: dominium and imperium. The main attribute of local government is exercising of public authority. Insurance of this area of activity requires the inclusion of pure economic loss into contract.
A study conducted on 45 municipalities showed that the main areas of activity are covered by general liability insurance in most of the municipalities. In 2/3 of the examined municipalities pure economic loss resulting from official authority is covered by insurance. The insurance in most cases is based on act committed trigger, which is the best solution both from the point of view of the insured as well as the potential victim.

civil liability, insurance, insurance coverage, local government

odpowiedzialność cywilna, ubezpieczenie, ochrona ubezpieczeniowa, samorząd gminny

1. Czech-Śmiałkowski C., O odpowiedzialności za produkt, „Radca Prawny” 2002, nr 1.
2. Jastrzębski B., Bezpiecznie na placu zabaw, „Forum Samorządowe” 2008, nr 7 (20).
3. Jaworski L., Samorząd ponosi odpowiedzialność cywilną za bezprawne działania własnych organów, „Dziennik Gazeta Prawna”, 23.06.2010.
4. Krajewski M., Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej według kodeksu cywilnego, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
5. Masowe zatrucie w Toruniu. Zachorować mogło kilkaset osób, http://wiadomosci.onet.pl/kujawsko- -pomorskie/masowe-zatrucie-w-toruniu-zachorowac-moglo-kilkaset-osob/bq4mc (dostęp: 3.10.2013).
6. OWU Bezpieczna Gmina z dnia 9.10.2007 r.
7. OWU Concordia Profit.
8. OWU odpowiedzialności cywilnej z dnia 09.10.2012 r.
9. OWU odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności i posiadania mienia z dnia 06.08.2009 r.
10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania, Dz. U. Nr 12, poz. 67.
11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, Dz. U. Nr 61 poz. 417.
12. Rzetecka-Gil A., Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, Lex, 2011.
13. Safjan M., Matuszyk K.J., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2009.
14. Serwach M., [w:] A. Brodecka-Chamera, Z. Brodecki, D. Fuchs, M. Glicz, B. Janyga, B. Kęszycka, K. Malinowska, J. Nawracała, M. Serwach, E. Sodolska, P. Sukiennik, E. Wieczorek, Prawo ubezpieczeń gospodarczych. Komentarz, t. 2, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010.
15. Skoczylas J.J., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez władzę public21. zną, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2005.
16. Strachowska R., Ustawa o drogach publicznych. Komentarz, Wydawnictwo ABC, 2012.
17. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. nr 16, poz. 93.
18. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, tekst jednolity Dz. U. z 2014 r., poz. 101.
19. Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych, Dz. U. z 2013 r., poz. 611.
20. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 260.
21. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, tekst jednolity Dz. U. z 2014 r., poz. 518.
22. Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, tekst jednolity Dz. U. z 2014 r., poz. 150.
23. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 647.
24. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz. U. z 2013 r., poz. 594.
25. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, tekst jednolity Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572.
26. Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 687.
27. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1399.
28. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, tekst jednolity Dz. U. z 2006 r., Nr 123.
29. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, Dz. U. z 2012 r., poz. 145.
30. Warkałło W., Ubezpieczenia majątkowe jako instytucja prawna, [w:] W. Warkałło (red.), Ubezpieczenia majątkowe, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1971.
31. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1973 r., sygn. I CR 504/73.
32. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2003 r., sygn. II CKN 1373/00.
33. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2003 r., sygn. IV CK 8/02.
34. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2005 r., sygn. II CK 719/04.
35. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. III CK 317/05.
36. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2012 r., sygn. II CSK 343/11.
37. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 2005 r., sygn. IV SA 3935/2003.

AGNIESZKA MAJEWSKA

---

Uniwersytet Szczeciński, Katedra Ubezpieczeń i Rynków Kapitałowych

Pierwsze programy opcji menedżerskich pojawiły się w Stanach Zjednoczonych na początku lat 70. ubiegłego stulecia, a powszechnie przedsiębiorstwa amerykańskie zaczęły je wykorzystywać w latach 90. Według National Center for Employee Ownership (NCEO) od końca 1980 roku liczba pracowników mających opcje na akcje wzrosła dziewięciokrotnie. Organizacja szacuje, że od 2012 roku dziewięć milionów pracowników otrzymało opcje na akcje, a dodatkowo kilkaset tysięcy osób korzystało z wynagrodzenia opartego na partycypacji kapitałowo-własnościowej.
W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, opcje menedżerskie stały się bardziej popularne na początku obecnego stulecia, często w wyniku reformy podatków lub prawa spółek [Employee Stock Options…, 2003, s. 7]. Jako pierwsza program motywacyjny oparty na udziale we własności przedsiębiorstwa wprowadziła w 1994 roku spółka ComputerLand, ale znaczący wzrost liczby uchwalonych programów nastąpił po 2003 roku. Stanowiło to między innymi wynik uregulowania w Kodeksie spółek handlowych z 2000 roku (art. 362, § 1) możliwości zakupu emitowanych przez siebie akcji, które mają zostać zaoferowane do nabycia pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce lub spółce z nią powiązanej przez okres co najmniej trzech lat. Rosnąca liczba programów przyczynia się do poprawy ich konstrukcji, jednak w dalszym ciągu pozostają elementy dyskusyjne. Jednym z nich jest cena wykonania, po jakiej pracownicy, przy spełnieniu określonych kryteriów, mogą nabyć akcje swojego przedsiębiorstwa.
Celem artykułu jest przedstawienie i ocena sposobów ustalania cen wykonania występujących w programach opcji menedżerskich wprowadzonych przez spółki akcyjne notowane na GPW w Warszawie do 2012 roku. W odniesieniu do praktyki stosowanej przez analizowane spółki zostanie podjęta próba zaprezentowania własnej propozycji ustalania ceny wykonania.
Dane o programach motywacyjnych zebrano na postawie raportów rocznych, raportów bieżących, uchwał rad nadzorczych oraz komunikatów prasowych.

Employee stock options have become more popular in Poland since the beginning of this century. The paper shows, how companies listed on the Warsaw Stock Exchange determine the exercise price in employee stock options. The purpose of the article is critical reference to methods by using analysed companies. The author proposes the method which can be used to determine the exercise price. The formula shows the grant price as not a constant value. It depends on changes in the market and stocks volatility.

employee stock options, exercise price, incentive programs

opcje menedżerskie, cena wykonania, programy motywacyjne

1. Akresh M.S., Hassan K.P. (1997), Stock Compensation Accounting under FAS 123: What We’ve Learned, “Journal of Corporate Accounting and Finance”, 8 (Summer), s. 73–83.
2. Bettis J.C., Bizjak J.M., Lemmon M.L. (2005), Exercise Behavior, Valuation, and the Incentive Effects of Employee Stock Options, “Journal of Financial Economics”, 76 (May), s. 445–470.
3. Employee Stock Options. The legal and administrative environment for Employee Stock Options in the EU (2003), Final Report of the Expert Group, European Commission, June.
4. Hall B.J., Murphy K.J. (2000), Optimal Exercise Prices for Executive Stock Options, “The American Economic Review”, vol. 90, no. 2, Papers and Proceedings of the One Hundred Twelfth Annual Meeting of the American Economic Association (May), s. 209–214.
5. Kodeks spółek handlowych, Ustawa z dnia 15 września 2000 r., Dz. U. 2000 Nr 94 poz. 1037.
6. Majewska A. (2013), Instrumenty pochodne jako narzędzia wspomagające zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Volumina.pl, Szczecin.
7. Mun J. (2004), Valuing Employee Stock Options, John Wiley & Sons.
8. Rappaport A. (1999), New Thinking on How to Link Executive Pay with Performance, Harvard Business Review, March/April.
9. Rynek opcji menedżerskich w Polsce (2010), Trio Management.
10. Zalecenie Komisji z dnia 30 kwietnia 2009 r. uzupełniające zalecenia 2004/913/WE i 2005/162/WE w sprawie systemu wynagrodzeń dyrektorów spółek notowanych na rynku regulowanym (2009), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej.

KATARZYNA MIKOŁAJCZYK

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Finansów

Cechą wyróżniającą sektor bankowy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (ESW) jest bardzo wysoki udział kapitału zagranicznego w jego strukturze własnościowej, będący efektem przemian ustrojowych, jakie miały miejsce w tym rejonie Europy po 1989 roku. Większość lokalnych banków jest kontrolowanych przez zachodnioeuropejskie grupy bankowe, stanowiąc ich spółki córki lub, rzadziej, oddziały. Wsparcie kapitału zagranicznego miało istotne znaczenie na etapie odbudowywania systemu bankowego po długoletnim okresie braku prawidłowo funkcjonującego rynku finansowego, jednak zbyt silne uzależnienie od właścicieli zagranicznych rodzi także zagrożenie podatności rodzimych banków na negatywne zjawiska zachodzące w macierzystych krajach właścicieli [Ongena et al., 2013]. Ostatni kryzys finansowy ujawnił słabość zachodnioeuropejskich grup bankowych polegającą na utrzymywaniu zbyt niskich kapitałów własnych w stosunku do skali i charakteru prowadzonej działalności, w wyniku czego organy nadzoru zaostrzyły wymogi kapitałowe, doprowadzając do rozpoczęcia procesu określanego mianem delewarowania (ang. deleveraging).
Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu region Europy Środkowo-Wschodniej odczuł problemy zachodnioeuropejskich banków związane z procesem delewarowania w okresie pokryzysowym. W tym celu przeanalizowano dane dotyczące skali i metod delewarowania w okresie 2008–2013. Szczególną uwagę poświęcono sześciu dużym zachodnioeuropejskim grupom bankowym, najsilniej zaangażowanym w regionie ESW pod względem wartości inwestycji i dywersyfikacji geograficznej.
Artykuł składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym z nich opisano proces delewarowania banków, w drugim skoncentrowano się na wynikających z niego zagrożeniach dla krajów ESW, a w trzecim przeanalizowano jednostkowe dane banków z ESW należących do sześciu zachodnioeuropejskich grup bankowych. Wnioski podsumowujące sformułowano w zakończeniu.

The financial crisis of 2007–2009 substantially weakened Western-European banking groups. As large EU banks experienced market and regulatory pressure to improve their balance sheets and strengthen their capital position, this triggered a process of deleveraging. The aim of this paper is to analyze the impact of the latter on the banking sector in CEE, a region which since 2009 has been shown to be particularly vulnerable to this process owing to the strong dependence of local banks there on their Western European parents. The principal research question is whether large CEE market players did in fact revise the approach they previously had towards their subsidiaries and in so doing reduce their involvement in the region. To answer this question, the geographical distribution of their asset reduction underwent an empirical analysis, conducted over the 2008–2013 period for six WE banking groups and their CEE subsidiaries. This confirmed a modest reduction in cross-border exposures in CEE, although much smaller than in developed countries. The scale of funding reductions was also found to vary significantly across CEE countries.

Central and Eastern Europe, banking sector, loans, deleveraging

Europa Środkowo-Wschodnia, sektor bankowy, kredyt, delewarowanie

1. Barba Navaretti G., Calzolari G., Pozzolo A.F., Levi M., Multinational banking in Europe – financial stability and regulatory implications: lessons from the financial crisis, Economic Policy, October, 2010.
2. de Haas R., Korniyenko Y., Loukoianova E., Pivovarsky A., Foreign banks and the Vienna Initiative: Turning sinners into saints?, MoFiR Working Paper, no. 62, 2012.
3. ECB, Financial Stability Review, 2012, June.
4. ECB, Financial Stability Review, 2013, May.
5. Erste Group, Fact Sheet, March 2014 (www.erstegroup.com).
6. IMF, Global Financial Stability Report: Moving from liquidity to growth-driven markets, 2014, April.
7. IMF, Global Financial Stability Report: The quest for lasting stability, 2012, April.
8. Kok C., Schepens G., Bank reactions after capital shortfalls, ECB Working Paper, no. 1611, 2013.
9. Ongena S., Peydro J.-L., van Horen N., Shocks Abroad, Pain at Home? Bank-Firm Level Evidence on the International Transmission of Financial Shocks, DNB Working Paper, no. 385, 2013.
10. Raiffeisen Research, CEE Banking Sector Report, 2011 (www.raiffeisenresearch.at).
11. Raiffeisen Research, CEE Banking Sector Report, 2013 (www.raiffeisenresearch.at).
12. Top 1000 World Banks, „The Banker” 2011, July.
13. Tressel T., Financial Contagion through Bank Deleveraging: Stylized Facts and Simulations Applied to the Financial Crisis, IMF Working Paper WP/10/236, 2010.
14. Unicredit Group, CEE Banking Outlook, 2009, November (www.unicreditgroup.eu).
15. Vienna Initiative, CESEE Deleveraging and Credit Monitor, 2014, 27 May.

MAGDALENA MOSIONEK-SCHWEDA ¹, PRZEMYSŁAW PANFIL ²

---

¹ Uniwersytet Gdański, Wydział Ekonomiczny, Instytut Handlu Zagranicznego, Zakład Międzynarodowych Rynków Finansowych
² Uniwersytet Gdański, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Finansowego

Catalyst jest systemem obrotu i autoryzacji dłużnych papierów wartościowych złożonym z rynków regulowanych oraz nieregulowanych alternatywnych platform obrotu. Został uruchomiony 30 września 2009 roku jako wspólne przedsięwzięcie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie SA (GPW SA) oraz jej spółki zależnej – BondSpot SA. Architektura Catalyst oraz zasady jego funkcjonowania opracowano w taki sposób, by stał się on źródłem pozyskiwania kapitału przez szerokie grono emitentów, również przez podmioty, dla których rynek kapitałowy, a przede wszystkim parkiet warszawskiej GPW SA był dotychczas niedostępny, tj. przez spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jednostki samorządu terytorialnego, a także banki spółdzielcze.
Celem niniejszego opracowania jest analiza i ocena emisji obligacji banków spółdzielczych notowanych na Catalyst w okresie od 28 lipca 2010 roku (tj. od dnia, kiedy zadebiutowały na tym rynku pierwsze banki spółdzielcze) do końca maja 2014 roku. Badaniem objęto wszystkie dłużne instrumenty finansowe wprowadzone w tym czasie przez banki spółdzielcze do obrotu na każdym z subrynków Catalyst. Materiał badawczy stanowiły parametry poszczególnych emisji obligacji pozyskane z biuletynów statystycznych Catalyst oraz dokumentów publikowanych przez emitentów w portalu poświęconym temu rynkowi. Charakterystyki niektórych emisji zaczerpnięto również z portalu Cbonds.pl.

Catalyst is a system of trading and authorization of debt securities consisting of regulated markets and alternative trading platforms. It was launched on 30 September, 2009 as a joint venture of the Warsaw Stock Exchange and BondSpot. The Catalyst architecture was designed purposefully to allow the inflow of capital to a wide range of issuers, including entities denied access to the stock market, i.e. limited liability companies, local government units as well as cooperative banks.
The purpose of this paper is to analyze the issue of bonds of cooperative banks listed on Catalyst from 28 July, 2010 (the day of the first IPOs of cooperative banks) to the end of May 2014. The study includes all debt instruments introduced to the market at that time by cooperative banks in each of the Catalyst submarkets. The material consists of parameters for each issue of bonds derived from the Catalyst statistical bulletins and information documents published by issuers. The characteristics of some issues were also acquired at Cbonds.pl.

cooperative banks, capital market, stock exchange

banki spółdzielcze, rynek kapitałowy, giełda papierów wartościowych

1. GPW SA, Biuletyn Statystyczny Catalyst, lipiec 2010.
2. GPW SA, Biuletyn Statystyczny Catalyst, grudzień 2010.
3. GPW SA, Biuletyn Statystyczny Catalyst, 2011.
4. GPW SA, Biuletyn Statystyczny Catalyst, 2012.
5. GPW SA, Biuletyn Statystyczny Catalyst, maj 2014.
6. Kruczalak K., Prawo handlowe, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1996.
7. Mosionek-Schweda M., Panfil P., Catalyst jako źródło finansowania działalności jednostek samorządu terytorialnego, [w:] Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 802, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” nr 65, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2014.
8. Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 roku o obligacjach (t.j. Dz. U. z 2001 r., nr 120, poz. 1300 z późn. zm.).
9. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 94).
10. Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. nr 119, poz. 1252 z późn. zm.).
11. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1382).
12. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1376 z późn. zm.).
13. Ustawa z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze (t.j. Dz. U. z 2003 r., nr 188, poz. 1848 z późn. zm.).
14. Zasady działania Catalyst przyjęte uchwałą Zarządu Giełdy z dnia 27 stycznia 2010 roku (według stanu na dzień 1 października 2012 roku).

ADAM NOSOWSKI

---

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Katedra Bankowości

Czy w dynamicznych czasach wielokierunkowego przepływu informacji, zmian zachowań i oczekiwań klientów można świadczyć usługi finansowe dające satysfakcję ich odbiorcom i szanse na pokonanie konkurencji? Oczywiście tak, szczególnie jeśli potraktuje się proces ich tworzenia w sposób systemowy, wykorzystując mechanizmy projektowania. Podejście projektowe stosowane w przemyśle ma długoletnią historię, odnoszącą się zarówno do wzornictwa przemysłowego, jak i konstruowania prototypów. W ostatnich kilkunastu latach również w obszarze usług zaczęto wypracowywać rozwiązania z zakresu projektowania uwzględniające ich specyfikę. Niniejszy artykuł odnosi się do koncepcji projektowania usług (service design) i jej aplikacji w dziedzinie usług finansowych, ze szczególnym uwzględnieniem sektora bankowego oraz jego specyfiki. Jako punkt wyjścia dyskusji o zasadności stosowania podejścia projektowego w usługach finansowych przyjęto doświadczenie klienta, uznając je za kluczowy czynnik stymulujący rozwój tej dziedziny.

Design approach used in the industry has a long history, relating to both industrial design and prototypes construction. In the past several years, also in the services area the solutions in the field of design, taking into account the specificities of the sector, were worked out. The present article refers to the service design concept and its application in the financial services domain, with particular emphasis on the banking sector and its specificity. As a starting point for discussion about the legitimacy of the project approach in financial services design, the customer experience was indicated, considering it to be a key factor that stimulates the development of this field. The design perspective recognizing point of view, feelings, and experience of customer, supported by proper methodology support gives a chance for the actual realization of the customer orientation idea.

customer experience, service design, design thinking in banking

doświadczenie klienta, projektowanie usług, myślenie projektowe w bankowości

1. Banking on customer centricity, EMEA Banking Practice, McKinsey & Company, April 2012.
2. Fisk R.P., Teixeira J., Patrıcio L., Nunes N.J., Nobrega L., Customer experience modeling: from customer experience to service design, “Journal of Service Management” 2012, vol. 23, no. 3, s. 362–376.
3. Heckl D., Moormann J., How to design customer-centric business processes in the banking industry, “Journal of Financial Transformation” 2007, vol. 21, s. 67–76.
4. Isaacson B., Using Customer Journey Maps to Improve Your Customer Experience, MMR Strategy Group, May 2012.
5. Lacki T., Customer Experience in Retail Banking. Understanding the Drivers of Growth, Efma and Peppers & Rogers Group, 2010.
6. Meroni A., Sangiorgi D., Design for Services, Gower Publishing Limited, Farnham 2011.
7. Moeller S., Characteristics of services – a new approach uncovers their value, “Journal of Services Marketing” 2010, 24/5, s. 359–368.
8. Nosowski A., Kreowanie wartości dla klienta w innowacjach bankowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio H, Oeconomia, t. 47 (2013), nr 3, s. 455–463.
9. Nosowski A., Zarządzanie procesami biznesowymi w instytucjach finansowych, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010.
10. Serafiński B., Design thinking – myśl rozwiązaniami, „Thinktank Magazine” 2009, nr 2.
11. Zwicky J., Simplicity in Banking Is Anything but Simple, http://thefinancialbrand.com/36434/banksimplicity- design-customer-experience-zwicky.
12. designit.com (dostęp: lipiec 2014).
13. www.creainternational.com (dostęp: lipiec 2014).
14. www.ideo.com (dostęp: lipiec 2014).
15. www.k2.pl (lipiec 2014).
16. www.nau.coop (lipiec 2014).
17. www.service-design-network.org/intro (dostęp: lipiec 2014).
18. www.touch-ideas.com (dostęp: lipiec 2014).

PRZEMYSŁAW PANFIL

---

Uniwersytet Gdański, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Finansowego

17 czerwca 2014 roku Rada Ministrów przyjęła założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Banku Polskim (NBP). Dopuszczają one między innymi możliwość nabywania przez bank centralny skarbowych papierów wartościowych (SPW) na rynku wtórnym poza operacjami otwartego rynku. Celem takich zakupów ma być realizacja ustawowych zadań tego podmiotu. Treść założeń projektu nowelizacji Ustawy o NBP rodzi pytanie o ich zgodność z zakazem monetarnego finansowania deficytu budżetowego, który wynika zarówno z polskich regulacji konstytucyjnych, jak i prawodawstwa unijnego. Zakaz ten ma chronić niezależność NBP oraz ułatwiać prowadzenie stabilnej, zrozumiałej i akceptowalnej polityki pieniężnej. Jednocześnie zapobiega ekonomicznie nieuzasadnionemu zwiększaniu zasobów pieniężnych w gospodarce, co – w ogólnym założeniu – jest sprzeczne z podstawowym zadaniem banku centralnego, czyli dbałością o wartość pieniądza.
Celem artykułu jest ocena założeń projektu nowelizacji Ustawy o NBP dotyczących aktywności banku centralnego na rynku wtórnym SPW, a w szczególności ich zgodności z zakazem monetarnego finansowania deficytu budżetowego. Aby osiągnąć ten cel, posłużono się analizą prawnodogmatyczną oraz dynamiczną, czyli metodami badawczymi powszechnie stosowanymi w naukach prawnych.
W pierwszej kolejności w artykule przeanalizowano rozwiązania legislacyjne wprowadzające zakaz monetarnego finansowania deficytu budżetowego oraz dotychczasowe formy uczestnictwa banku centralnego w rynku rządowych instrumentów dłużnych. Następnie przedstawiono przyjęte w ostatnich latach programy Europejskiego Banku Centralnego (EBC), zakładające skup SPW państw strefy euro. Ich przyjęcie oznacza bowiem swoistą legitymizację określonych działań banku centralnego na rynku wtórnym rządowych instrumentów dłużnych.

On the 17 June, 2014 the Council of Ministers has adopted the assumptions of the act amending the Law on National Bank of Poland. These proposals allow the central bank, inter alia, to purchase treasury securities in the secondary market outside of open market operations. The purpose of this article is to analyze the compatibility of these assumptions with the constitutional prohibition of monetary financing of the budget deficit by the central bank.

central bank, budget deficit, treasury securities

bank centralny, deficyt budżetowy, skarbowe papiery wartościowe

1. Aneks do raportu rocznego za rok 2003 – Dług publiczny, Ministerstwo Finansów, Warszawa 2004.
2. Eser F., Schwaab B., Assessing Asset Purchases Within the ECB’s Securities Markets Programme, Working Paper Series no 1587, European Central Bank, Frankfurt am Main 2013.
3. Kaźmierczak A., Polityka pieniężna w gospodarce otwartej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
4. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
5. Narodowy Bank Polski, Raport roczny 2009, Warszawa 2010.
6. Panfil P., Prawne i finansowe uwarunkowania długu Skarbu Państwa, WoltersKluwer, Warszawa 2011.
7. Polityka pieniężna, A. Sławiński (red.), Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011.
8. Poterba J.M., Do Budget Rules Work?, Working Paper nr 5500, National Bureau of Economic Research, Cambridge 1996.
9. Rozporządzenie Rady (WE) nr 3603/93 z dnia 13 grudnia 1993 r. określające definicje w celu zastosowania zakazów określonych w art. 104 i 104b ust. 1 Traktatu (Dz. Urz. L 332 z 31 grudnia 1993 r., s. 1–3).
10. Skarbowe papiery wartościowe – raport roczny 1999, Ministerstwo Finansów, Warszawa 2000.
11. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 83 z 30 marca 2010 r., s. 47).
12. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz. Urz. C 224 z 31 sierpnia 1992 r., s. 6–79).
13. Uchwała nr 20/2008 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie zasad prowadzenia operacji otwartego rynku (Dz. Urz. NBP 2008 rok, nr 25, poz. 32).
14. Uchwała nr 7/2010 Zarządu NBP z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie wprowadzenia „Regulaminu refinansowania banków kredytem lombardowym oraz kredytem w ciągu dnia operacyjnego przez Narodowy Bank Polski” (Dz. Urz. NBP z 2010 r. nr 4, poz. 4 z późn. zm.).
15. Ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz. U. 1992 rok, nr 72, poz. 360 z późn. zm.).

PIOTR PODSIADŁO

---

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Finansów Samorządowych

Kapitał podwyższonego ryzyka można zdefiniować jako zapewniane przedsiębiorstwom na początkowych etapach rozwoju (faza zalążkowa, rozruchu i ekspansji) finansowanie kapitałowe lub quasi-kapitałowe, które obejmuje nieformalne inwestycje aniołów biznesu (business angels), kapitał podwyższonego ryzyka typu venture i alternatywne rynki papierów wartościowych specjalizujące się w przedsiębiorstwach sektora MŚP i spółkach charakteryzujących się dużą dynamiką wzrostu1. Pomoc państwa ukierunkowana na dostarczanie i promocję kapitału podwyższonego ryzyka zachęca do zmiany kierunków finansowania z myślą o udzieleniu wsparcia przedsiębiorstwom nowo powstającym i tym już istniejącym z sektora wysokich technologii. Zaangażowanie Komisji Europejskiej w tym obszarze wynika z zagrożeń związanych z nadmiernym uzależnianiem się firm unijnych od finansowania wierzycielskiego [Komisja Europejska, 1999]. Komisja zajmuje stanowisko, że dla pewnych rodzajów przedsiębiorstw lub tych znajdujących się na określonym etapie rozwoju korzystniejsze jest wykorzystanie kapitału akcyjnego niż tylko środków kredytowych, zwłaszcza w kontekście kosztów obsługi zadłużenia i niechęci wielu kredytodawców do ponoszenia ryzyka [Mehta, 2009, s. 254–256]. Innymi słowy, oferowane przez rynek instrumenty finansowe nie do końca odpowiadają specyfice i możliwościom małych i średnich przedsiębiorstw. Dotyczy to przede wszystkim tych o dużym potencjale rozwoju, innowacyjnych, operujących w niszach rynkowych lub budujących marki dla swoich produktów; firm, które koncentrują się na nowatorskich, lecz ryzykownych projektach. W przypadku takich przedsiębiorstw najbardziej odpowiednim finansowaniem jest zwiększenie ich kapitałów własnych poprzez inwestycje aniołów biznesu oraz wejścia kapitałowe funduszy typu private equity/venture capitals (PE/VE). Przewagą takiej formy finansowania nad tradycyjnymi instrumentami dłużnymi jest brak konieczności przedstawiania zabezpieczeń w postaci np. zastawu czy hipoteki, jak to ma miejsce w przypadku pozyskiwania kredytu bankowego, gdyż zabezpieczeniem jest udział we własności2. Inwestor staje się nie tylko współwłaścicielem, ale i partnerem w biznesie, który aktywnie wspiera przedsiębiorstwo na ścieżce jego rozwoju, wprowadzając nowoczesne metody zarządzania oraz wykorzystując swoją wiedzę i kontakty biznesowe. Gdy przedsięwzięcie kończy się niepowodzeniem, fundusz odpowiednio uczestniczy w stratach. Korzystanie przez przedsiębiorstwo z finansowania kapitałem podwyższonego ryzyka powoduje, że zmniejsza się stosunek zadłużenia do kapitałów własnych, a tym samym rośnie zdolność kredytowa przedsiębiorstwa. Przy finansowaniu kredytem bankowym zadłużenie utrudnia pozyskanie dalszych środków na rozwój firmy. Tym samym kapitał podwyższonego ryzyka stanowi ważny instrument finansowania małych i średnich przedsiębiorstw. Funkcjonujące na rynku fundusze PE/VE nie są jednak zainteresowane inwestycjami o niewielkiej wartości, ponieważ koszty przygotowania i monitorowania małych projektów inwestycyjnych, nieprzekraczających równowartości 1 mln euro, są porównywalne z kosztami ponoszonymi przy dużych inwestycjach. W rezultacie pojawia się luka kapitałowa, która wynika z tego, że inwestowanie w projekty poniżej 1 mln euro jest nieopłacalne dla komercyjnych funduszy kapitałowych. Celem artykułu jest przedstawienie ram unijnej polityki pomocy publicznej przeznaczonej na zapewnienie kapitału podwyższonego ryzyka z perspektywy realizowanej do 2010 r. strategii lizbońskiej oraz obecnie wdrażanej strategii „Europa 2020”.

The aim of this article is to present the conditions of admissibility of state aid in the European Union, with particular emphasis on horizontal aid granted in the form of risk capital. Encouraging the development and expansion of new businesses, especially innovative and high-growth businesses, can have a great potential to create jobs. Therefore, an efficient risk finance market for SMEs is crucial for entrepreneurial companies to be able to access the necessary funding at each stage of their development. The existence of a financing gap affecting SMEs, small mid-caps and innovative mid-caps may justify public support measures including through the grant of State aid in certain specific circumstances. If properly targeted, State aid to support the provision of risk finance to those companies can be an effective means to alleviate the identified market failures and to leverage private capital.

state aid, risk capital, small and medium-sized enterprises (SMEs), European Union

pomoc publiczna, kapitał podwyższonego ryzyka, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), Unia Europejska

1. Dyrektywa 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010, Dz. Urz. UE L 174/1 z 1.7.2011.
2. Komisja Europejska (1999), Economic reform: report on the functioning of Community product and capital markets, Brussels, COM(1999) 10 final.
3. Komisja Europejska (2000), Raport z realizacji planu działania na rzecz kapitału wspólnego ryzyka, COM(2000) 658 wersja ostateczna.
4. Komisja Europejska (2008), Najpierw myśl na małą skalę – Program Small Business Act dla Europy, COM(2008) 394 wersja ostateczna z 25.6.2008.
5. Komisja Europejska (2010a), Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, COM(2010) 2020 wersja ostateczna z 3.3.2010.
6. Komisja Europejska (2010b), Projekt przewodni strategii Europa 2020 – Unia innowacji, COM(2010) 546 wersja ostateczna z 6.10.2010.
7. Komisja Europejska (2010c), Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji, COM(2010) 614 z 28.10.2010.
8. Komisja Europejska (2011a), Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy, COM(2011) 571 wersja ostateczna z 20.9.2011.
9. Komisja Europejska (2011b), Akt o jednolitym rynku – Dwanaście dźwigni na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego i wzmocnienia zaufania – Wspólnie na rzecz nowego wzrostu gospodarczego, COM(2011) 206 wersja ostateczna z 13.1.2011.
10. Komisja Europejska (2011c), Plan działania na rzecz ułatwienia dostępu do finansowania dla MŚP, COM(2011) 870 wersja ostateczna z 7.12.2011.
11. Komisja Europejska (2013), Zielona księga: długoterminowe finansowanie gospodarki europejskiej, COM(2013) 150 final z 25.3.2013.
12. Komunikat Komisji WE dotyczący pomocy państwa a kapitału podwyższonego ryzyka, Dz. Urz. WE C 235/5 z 21.08.2001.
13. Komunikat Komisji zmieniający wytyczne wspólnotowe w sprawie pomocy państwa na wspieranie inwestycji kapitału podwyższonego ryzyka w małych i średnich przedsiębiorstwach, Dz. Urz. UE C 329/4 z 7.12.2010.
14. Mehta C. (2009), Risk capital, [w:] K. Bacon, European Community Law of State Aid, Oxford University Press, Oxford–New York.
15. Piechucka K. (2010), Państwo ryzykant? Pomoc państwa na rzecz wspierania inwestycji kapitału podwyższonego ryzyka w małych i średnich przedsiębiorstwach, [w:] B. Kurcz (red.), Prawo i ekonomia konkurencji. Wybrane zagadnienia, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
16. Risk capital: a key to job creation in the European Union, Brussels 31.03.1998, SEC(1998) 552 final.
17. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 345/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie europejskich funduszy venture capital, Dz. Urz. UE L 115/1 z 25.4.2013.
18. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1287/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME) (2014–2020) i uchylające decyzję nr 1639/2006/WE, Dz. Urz. UE L 347/33 z 20.12.2013
19. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające „Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji (2014–2020) oraz uchylające decyzję nr 1982/2006/WE, Dz. Urz. UE L 347/104 z 20.12.2013.
20. Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wersje skonsolidowane – Dz. Urz. UE C 83 z 30.03.2010.
21. Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskich długoterminowych funduszy inwestycyjnych, COM(2013) 462 final, 2013/0214 (COD).
22. Wytyczne wspólnotowe w sprawie pomocy państwa na wspieranie inwestycji kapitału podwyższonego ryzyka w małych i średnich przedsiębiorstwach, Dz. Urz. UE C 194/10 z 18.08.2006.
23. Wytyczne Unii w sprawie pomocy państwa na rzecz promowania inwestycji w zakresie finansowania ryzyka, Dz. Urz. UE C 19/4 z 22.1.2014.

MICHAŁ POLASIK

---

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Katedra Zarządzania Finansami

NFC jest skrótem od pojęcia Near Field Communication, które oznacza technologię komunikacji bliskiego zasięgu. Pozwala ona na wymianę danych za pomocą fal radiowych na odległość do 20 cm, czyli w bezpośredniej bliskości urządzenia. Technologia ta stanowi efekt rozwoju rodziny technologii zbliżeniowych, wywodzących się z technologii identyfikacji radiowej RFID (Radio Frequency Identification), wcześniej stosowanej głównie w logistyce i transporcie [Hancke, 2008]. Po raz pierwszy na świecie uniwersalne bankowe karty płatnicze wyposażone w technologię zbliżeniową wprowadzono w 2002 r. w Stanach Zjednoczonych, a w Polsce w 2007 r. [Polasik, Wiśniewski, Lightfoot, 2012]. Uznanie tej technologii przez międzynarodowe organizacje płatnicze MasterCard i Visa za docelowy standard dla elektronicznej wymiany danych dla kart płatniczych, jako trzeciej po pasku magnetycznym i mikroprocesorze EMV, otworzyło szerokie zastosowania także dla NFC. Ponieważ NFC stanowi rozszerzenie standardu stworzonego dla kart zbliżeniowych, urządzenia NFC komunikują się zarówno z innymi urządzeniami NFC, jak i z kartami oraz urządzeniami je obsługującymi. Urządzenia mobilne NFC mogą zatem korzystać z tej samej, rozwijanej od wielu lat sieci zbliżeniowych terminali EFT–POS. Najbardziej obiecującymi wielofunkcyjnymi urządzeniami NFC są obecnie smartfony, czyli zaawansowane telefony komórkowe.
Celem niniejszej pracy jest ocena perspektyw rozwoju płatności mobilnych wykorzystujących technologię NFC na rynku detalicznych transakcji w fizycznych punktach sprzedaży w Polsce. Ograniczenie analizy przeprowadzonej w artykule do tego typu transakcji wynika z faktu, że codzienne płatności konsumentów w tzw. POS (od ang. Point-Of-Sale) stanowią około ¾ wszystkich płatności dokonywanych przez klientów indywidualnych w Polsce [Polasik, 2013]. Zatem segment ten jest kluczowy dla zbudowania znaczącej pozycji na rynku usług płatniczych przez nowy instrument, w tym przez płatności mobilne. Przyjęto założenie, że ze względu na swoje cechy techniczne to właśnie technologia NFC stanowi główne rozwiązane przeznaczone do transakcji w POS.

The purpose of the paper is to assess the perspectives of the NFC mobile payments development in the retail transactions performed in the physical POS. The article presents the classification of mobile payment and determines the role of the NFC technology. The state of the NFC mobile payments development and the contactless acceptance network in Poland has been presented. The author assessed the prospects of NFC mobile payments, based on the results of survey study covering card issuers, acquirers and telecoms. The problem of the business model for NFC mobile wallets and barriers to the development of this technology for the Polish market were analysed.

Near Field Communication, mobile payments, contactless payments

Near Field Communication, płatności mobilne, płatności zbliżeniowe

1. Cheng E. (2014), Mobile payments tech starts to go mainstream, CNBC, 18 June, http://www.cnbc. com (dostęp: 25.05.2014).
2. Church J., Gandal N., Krause D. (2008) Indirect Network Effects and Adoption Externalities, “Review of Network Economics”, 7(3), s. 337–338.
3. Dahlberg T., Mallat N., Ondrus J., Żmijewska A. (2008), Past, present and future of mobile payments research: A literature review, “Electronic Commerce Research and Applications”, 7, s. 165–181.
4. Hancke G., RFID and Contactless Technology (2008), [w:] K.E. Mayes, K. Markantonakis, Smart Cards, Tokens, and Security Applications, New York: Springer.
5. Kisiel M. (2013), Modele systemów płatności mobilnych a źródła pieniądza oraz mechanizmy rozrachunku transakcji, “Copernican Journal of Finance & Accounting”, 2 (2), s. 61–73.
6. MasterCard (2014), Secure elements, https://mobile.mastercard.com (dostęp: 06.06.2014).
7. NBP (2014), Informacja o kartach płatniczych IV kwartał 2013 r., Warszawa.
8. NFC Forum (2014), NFC Forum Statement Regarding Host Card Emulation (HCE), March 20, http://nfc-forum.org (dostęp: 30.05.2014).
9. Polasik M. (2013), Innowacje płatnicze stosowane w fizycznych punktach sprzedaży – szansa dla obrotu bezgotówkowego w Polsce, [w:] H. Żukowska, M. Żukowski (red.), Obrót bezgotówkowy w Polsce, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 79–102.
10. Polasik M., Górka J., Wilczewski G., Kunkowski J., Przenajkowska K., Tetkowska N. (2013), Time Efficiency of Point-Of-Sale Payment Methods: Empirical Results for Cash, Cards, and Mobile Payments, “Lecture Notes in Business Information Processing”, 141, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, s. 306–320.
11. Polasik M., Wisniewski T.P., Lightfoot G. (2012), Modelling customers’ intentions to use contactless cards, “International Journal Banking, Accounting and Finance”, 4(3), s. 203–231.
12. PSP (2014), Polski Standard Płatności, http://www.polskistandardplatnosci.pl/historia/ (dostęp: 02.06.2014).

ULYANA Y. SADOVA ¹, OLHA S. HRYNKEVYCH ², STANISLAVA R. PASYEKA ³

---

¹ Institute of Regional Studies of the National Academy of Sciences of Ukraine, Lviv
² Ivan Franko Lviv National University, Lviv
³ Cherkassy National University, Cherkassy

W pracy zastosowano metodologiczne podejście do statystycznej oceny jakości życia osób pracujących (WLQ). Zidentyfikowano szereg wskaźników zgodnie z zasadami koncepcji godnej pracy (ILO) oraz społecznej odpowiedzialności biznesu, które mogą służyć jako podstawa do porównań sytuacji regionów Ukrainy, a także oceny poziomu ich działalności gospodarczej. Złożoną metodologię ewaluacji WLQ dostosowano do warunków Ukrainy. Przeanalizowano zależność relacji integralnej oceny WLQ z wieloma ważnymi wskaźnikami rozwoju społecznego i poziomem działalności gospodarczej regionów Ukrainy.

The methodological approaches to the statistical evaluation of working life quality (WLQ) are summarized. The complex of indicators are identified, which are harmonized in accordance with the provisions of decent work concepts (ILO) and business social responsibility and can serve as an informational basis for the comparison of the situation by Ukraine’s regions as well as by economic activities. The approbation of complex evaluation methodology of WLQ in Ukraine is made. The correlation analysis of the relationship of WLQ integral evaluation with a number of important social indicators of the development of Ukraine’s regions and economic activities is carried out.

working life quality, decent work, integral evaluation, standardization, weight ratio, region, type of economic activities

jakość życia pracujących, godna praca, integralna ocena, standaryzacja, wskaźnik masy ciała, region, rodzaj działalności gospodarczej

1. Allan, P. (2003). No-lay off policies and corporate financial performance, [in:] P. Allan, P. Loseby, S.A.M. Advanced Management J., Vol. 58, No. 1, pp. 44–80. 17.
2. Decent work: Concepts, models and indicators. Discussion paper (2002). [Elektronnyy resurs], International Institute for Labour Studies, Geneva: ILO, 48 r. Rezhym dostupu do dokum.: http:// www.desigualdade.inf.br/biblioteca/Decent_work_concepts_models_and_indicators.pdf.
3. Decent Work Indicators. Concepts and definitions. (2012). ILO Manual. First version [Elektronnyy resurs], International Labour Office. First edition. Geneva: ILO, 174 r. Rezhym dostupu do dokum.: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/dgreports/stat/documents/publication/.
4. Drozdova, L. (2012). Paradyhma yakosti trudovoho zhyttya v suchasniy sotsialʹniy politytsi, [in:] Ukrayina: aspekty pratsi, No. 5, c. 11–16.
5. Ehorshyn, A.P. (2003). Motyvatsyya trudovoy deyatelʹnosty: ucheb. posobye. N. Novhorod: NYMB, 320 s.
6. Fyshbern, P. (1981). Teoryya poleznosty, V kn. Yssledovanye operatsyy. Metodolohycheskye osnovy y matematycheskye metody, t. 1, M.: Myr, s. 448–480.
7. Hrishnova, O.A. (2007). Ekonomika pratsi ta sotsialʹno-trudovi vidnosyny: Pidruchnyk. 3-tye vydannya. K.: Znannya, 559 s.
8. Kolot, A. M. (2005). Sotsialʹno-trudovi vidnosyny: teoriya i praktyka rehulyuvannya, K.: KNEU, 230 s.
9. Melʹnyk, S.V. (2007). Otsinka yakosti trudovoho zhyttya na vyrobnychomu rivni: metodychni pidkhody, [in:] S. Melʹnyk, P. Koropetsʹ, Ukrayina: aspekty pratsi, № 5, c. 3–10.
10. Pratsya Ukrayiny. Statystychnyy zbirnyk za 2011 rik. [Elektronnyy resurs] (2012). Derzhstat Ukrayiny; vidpovid. za vypusk. I. V.Senyk, Kyyiv, 323 s. Rezhym dostupu do zbirn.: http://www. ukrstat.gov.ua.
11. Profilʹ hidnoyi pratsi v Ukrayini [ Elektronnyy r esurs] ( 2001). M izhnarodne b yuro p ratsi; p id redaktsiyeyu Ivankevycha V.V., Zheneva, 98 s. Rezhym dostupu do dokum.: www.ilo.org/publns.
12. Rehiony Ukrayiny. Statystychnyy zbirnyk za 2011 rik. (2012). Chastyna I [Elektronnyy resurs], Derzhstat Ukrayiny; za red. O. H. Osaulenka, Kyyiv, 310 s. Rezhym dostupu do zbirn.: http:// www.ukr.stat.gov.ua.
13. Rynok pratsi u 2011 rotsi. Dopovidʹ DerzhstatuUkrayinyyk za 2011 rik. [Elektronnyy resurs] (2012). Derzhstat Ukrayiny, 20.04.2012 r, № 09/2-26/129, Kyyiv, 34 s. Rezhym dostupu do dokum.: http:// www.ukrstat.gov.ua.
14. Shaulʹsʹka, L.V. (2005). Stratehiya rozvytku trudovoho potentsialu Ukrayiny: Monohrafiya, NAN Ukrayiny. In-t ekonomiky promsti, Donetsʹk, 502 s.
15. Skovoroda, H. Bayka „Bdzhola ta Shershen” [Elektronnyy resurs], [in:] Zhyttya ta tvor-chistʹ Hryhoriya Savycha Skovorody. Rezhym dostupu: http://scovoroda.info/stories.php?page=27.
16. Tretʹyak, S. (2005). Kachestvo trudovoy zhyzny: kak eho yzmerytʹ y obespechytʹ v sfere usluh?, [in:] Byznes-konsaltynh, № 3, c. 39–43.
17. Tsyhankova, Y.V. (2008). Sovremennye vz·hlyady na problemu kachestva trudovoy zhyzny, [in:] Vestnyk Chelyabynskoho hosudarstvennoho unyversyteta, № 19, c. 134–141.
18. Yerina, A. M. (2001). Statystychne modelyuvannya ta prohnozuvannya: Navch. Posibnyk, K.: KNEU.

DOROTA STARZYŃSKA

---

Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Finansów i Strategii Przedsiębiorstwa

Jeden z głównych czynników rozwoju gospodarczego stanowi tworzenie warunków do zacieśniania wzajemnej współpracy przedstawicieli nauki i świata biznesu. W dobie współczesnej gospodarki uwypuklenie społecznego wymiaru nauki jest szczególnie istotne, ponieważ zasoby wiedzy i postęp technologiczny osiągnęły nieznane dotąd stadium zaawansowania. Z badań m.in. Komisji Europejskiej, T. Kodamy oraz F. Khalozadehi i inych wynika, że współpraca ludzi nauki i przedsiębiorócw stanowi siłę napędową innowacji oraz nowoczesnej konkurencji [Good…, 1995; Kodama, 2008; Khalozadeh, Kazemi, Movahedi, Jandaghi, 2011]. W krajach wysoko rozwiniętych wzrost efektywności i produktywności gospodarki napędzają innowacje oparte na badaniach i rozwoju, wiedzy i edukacji. Działalność innowacyjna podejmowana przez biznes przyczynia się do poprawy ich zdolności konkurencyjnej, umożliwiających rozwój i tworzenie nowych miejsc pracy. Doświadczenia innych krajów pokazują, że jedynie budowanie przewagi konkurencyjnej opartej na wiedzy oraz innowacjach pozwala umocnić na rynku pozycję gospodarki kraju, regionu czy przedsiębiorstwa.
Celem artykułu jest analiza i ocena współpracy firm krajowych i tych z udziałem kapitału zagranicznego ze sferą nauki w obszarze innowacji w świetle badania ankietowego zrealizowanego wiosną 2012 roku na losowo wybranych 379 przedsiębiorstwach regionu łódzkiego.

Innovation activities of enterprises as a process of cooperation with R&D entities may lead to improvement of economy competitiveness. The aim of the paper is to analyse and assess an impact of capital structure of enterprises on their ability to cooperate with the science sector in the Lódź region. Results of survey conducted among randomly selected 379 companies prove that enterprises with foreign capital share are more willing to innovate and cooperate with the science, especially by introducing, into their businesses, product and process innovations. Additionally, the foreign companies, more often, conduct their own R&D activity.

Polish company, foreign company, business-science cooperation, innovation activity, Łódz region

przedsiębiorstwa polskie, przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego, współpraca ze sferą nauki, działalność innowacyjna, region łódzki

1. Good Practice in the Transfer of University Technology to Industry, Case studies by a consortium led by inno GmbH, “European Innovation Monitoring System (EIMS) Publication” 1995, nr 26, http://cordis.europa.eu/eims/src/stud-6.htm (dostęp: 30.05.2014).
2. Khalozadeh F., Kazemi S.A., Movahedi M., Jandaghi G., Reengineering University–Industry Interactions: Knowledge-Based Technology Transfer Model, “European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences” 2011, issue 40.
3. Kodama T., The role of intermediation and absorptive capacity in facilitating University–industry linkages an empirical study of TAMA in Japan, “Research Policy” 2008, 37.
4. Kuzel M., Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w dyfuzji wiedzy i umiejętności. Na przykładzie gospodarki Polski, Wyd. Dom Organizatora, Toruń 2007.
5. World Investment Report 2001. Promoting Linkages, United Nations, Ney York–Geneva 2001.
6. Współpraca podmiotów jako czynnik podnoszenia innowacyjności małych przedsiębiorstw w Polsce, IBRKK, Warszawa 2008 s. 4.
7. Zorska A., Korporacje transnarodowe. Przemiany, oddziaływania, wyzwania, PWE Warszawa 2007, s. 295.

WOJCIECH STARZYŃSKI

---

Uniwersytet Łódzki, Zakład Finansów Korporacji

Umowa leasingu należy do umów specyficznych, ponieważ ma pewne cechy umowy najmu oraz kredytu. W praktyce gospodarczej wyróżnia się dwie formy leasingu: finansowy i operacyjny. Przedsiębiorstwa, wybierając którąś z nich, biorą najczęściej pod uwagę czas trwania umowy, wysokość opłat leasingowych i charakter obciążeń stron. Leasing operacyjny polega, najogólniej mówiąc, na przekazaniu w użytkowanie przedmiotu leasingu na pewien określony w umowie czas, przy czym okres ten powinien być krótszy niż czas amortyzacji przedmiotu leasingu [por. Banaś, 2003, s. 54]. Leasing operacyjny, zwany też bieżącym, eksploatacyjnym, stosuje się w umowach o charakterze krótkookresowym, rzadziej średniookresowym. Inaczej przedstawia się okres trwania umowy w leasingu finansowym – nie występują prawne ograniczenia w tym zakresie. Czas trwania umowy może być dowolny, jednak w praktyce jest zazwyczaj zbliżony do okresu amortyzacji [www. leasing.org.pl]. Najczęściej wykorzystuje się leasing pośredni, w którym uczestniczą co najmniej trzy podmioty: producent, pośrednik i nabywca (użytkownik). O ile sektor leasingowy i jego rozwój zostały dobrze rozpoznane w literaturze przedmiotu, o tyle usługi leasingu funkcjonujące w systemie zamówień publicznych rzadko są przedmiotem badań o charakterze ekonomiczno-finansowym.
Celem niniejszego artykułu jest analiza zamówień publicznych na dostawy określonych dóbr na podstawie umowy leasingu. Zgodnie z hipotezą badawczą o ile rynek zamówień publicznych na dostawy ogółem charakteryzuje się znaczną konkurencyjnością, o tyle w sektorze zamówień publicznych na dostawy w formie leasingu konkurencyjność ta jest znacznie niższa. Zapewne stanowi to wynik bardziej skomplikowanej natury samego przedmiotu i nie zawsze odpowiadających danemu przedmiotowi warunków jego finansowania. Wydaje się, że towarzystwa leasingowe są znacznie mniej zainteresowane uczestniczeniem w postępowaniach, w których ze względu na skomplikowany na ogół przedmiot zamówienia warunkiem ich uczestnictwa w procedurze przetargowej jest przejęcie przez nie odpowiedzialności za wybór dostawcy przedmiotu leasingu.
W badaniu wykorzystano indywidualne dane o zamówieniach publicznych na dostawy w formie leasingu ogłaszane przez polskich zamawiających w Biuletynie Zamówień Publicznych i w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (baza TED), informacje z badań GUS na temat działalności przedsiębiorstw leasingowych oraz roczne sprawozdania prezesa Urzędu Zamówień Publicznych.

In Poland public procurement market for leasing supplies is estimated only at 1% of total leasing services market. Such a small percentage is determined by specific demand of public entities which are mostly operating in municipal and owellings sectors, public transportation, water-line, severage systems, and energy sector.
The aim of the paper is an analysis and assessment of public procurement for supplies whose goals are the purchase of goods by the means of leasing, especially operating leasing contracts.
The paper investigates competiveness in the analysed market in comparison with public procurement market for total supplies, stressing that the average number of offers is less beneficial for leasing.
The analysis is conducted by using own data coming from individual announcements of the tenders published in the Public Procurement Bulletin and the Official Journal of the EU (in TED system) in the years 2012–2013 taking into account 137 contracts. The results prove that an average number of leasing companies participating in the Polish market of public procurement per one leasing contract is significantly lower than the same indificator for the total public contracts for supplies carried out by the Polish award entities both in terms of public procurement with value below and above the EU thresholds.

leasing, supplies in the form of leasing, competitiveness of public procurement market

leasing, dostawy w formie leasingu, konkurencyjność na rynku zamówień publicznych

1. Banaś P., Leasing w zamówieniach publicznych, „Zamówienia Publiczne. Doradca” 2003 nr 4 (72).
2. Działalność przedsiębiorstw leasingowych w 2012 roku, GUS, Warszawa 2013.
3. Działalność przedsiębiorstw leasingowych w 2011 roku, GUS, Warszawa 2012.
4. Działalność przedsiębiorstw leasingowych w 2010 roku, GUS, Warszawa 2011.
5. Działalność przedsiębiorstw leasingowych w 2009 roku, GUS, Warszawa 2010.
6. Grzywacz J., Burżacka -Majcher M., Leasing w przedsiębiorstwie, SGH w Warszawie, Warszawa 2007.
7. http:/Europa.eu?index_pl.htm (dostęp: 16.01.2014).
8. Prawo zamówień publicznych, tekst ujednolicony po nowelizacji z dnia 12.10.2012 r., Urząd Zamówień Publicznych, Warszawa 2012.
9. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23.12.2013 r., Dz. U. 2013 r., poz. 1735.
10. Sprawozdanie prezesa UZP o funkcjonowaniu systemu zamówień publicznych w 2012 r., UZP, Warszawa 2013.
11. Trybała P., Poradnik przedsiębiorcy, PARP, Warszawa 2004.
12. www.leasing.org.pl (dostęp: 12.05.2014).
13. www.stat.gov.pl (dostęp: 16.06.2014).
14. www.uzp.gov.pl (dostęp: 15.06.2014).

JOANNA ŚWIERK ¹, SEBASTIAN BAJON ²

---

¹ Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Finansów Podmiotów Gospodarczych
² Student kierunku Finanse i Rachunkowość

Permanentne zmiany w gospodarce globalnej stawiają przed przedsiębiorstwami coraz to nowsze i trudniejsze wyzwania, związane głównie z rosnącą konkurencją, nie tylko krajową, ale coraz częściej także na szczeblu międzynarodowym. Niestabilność otoczenia i ciągłe przekształcenia, jakim podlegają podmioty gospodarcze uczestniczące w budowie rynku światowego, sprawiają, że konieczne jest ich dostosowywanie się do tendencji, jakie w danym momencie panują w gospodarce.
W niniejszym artykule odniesiono się do restrukturyzacji przedsiębiorstwa, często będącej jedynym wyjściem z kryzysu w danej firmie. Cel pracy stanowi szczegółowa analiza programu naprawczego wdrożonego przez spółkę PKP Intercity. Zaprezentowano przesłanki podjęcia przez spółkę działań restrukturyzacyjnych, cele, jakie sformułowano w trakcie tworzenia planu naprawczego, oraz rezultaty i ocenę wdrożonych działań.

Changes of the environment in which companies operate are forcing them to take actions to adapt to the economic conditions, which make them more competitive. Essential in the process of responding to changes in the environment are restructuring mechanisms, whose efficiency provides undisturbed development of the company. Results of this study clearly show that the implementation of the restructuring program in the PKP Intercity company was a necessary condition to reduce the risk of liquidation. Great importance of restructuring should be considered primarily in terms of the radical drop in the level of the financial loss of this unit in 2011 in relation to 2010.

restructuring, financial and organizational crisis, organization effectiveness

restrukturyzacja, kryzys finansowo-organizacyjny, efektywność

1. Balcerek A., Potencjał restrukturyzacyjny w poszczególnych fazach rozwoju przedsiębiorstwa, [w:] R. Borowiecki, A. Jaki, Potencjał restrukturyzacji w warunkach globalizacji i nowej gospodarki, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2007.
2. Bitkowska A., Wójcik G., Restrukturyzacja przedsiębiorstw jako ciągły proces dostosowawczy, [w:] A. Bitkowska, Procesy restrukturyzacji warunkiem poprawy konkurencyjności przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa, 2010.
3. Borowiecki R., Nalepka A., Restrukturyzacja w procesie funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw, [w:] R. Borowiecki, Zarządzanie restrukturyzacją procesów gospodarczych. Aspekt teoretyczno- -praktyczny, Difin, Warszawa 2010.
4. Dowżycki A., Tłuchowski W., Sobolewski H., Restrukturyzacja, prywatyzacja i wycena przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2004.
5. Karpiński A., Restrukturyzacja gospodarki w Polsce i na świecie, PWE, Warszawa 1986.
6. Mozalewski M., Rodzaje i metody restrukturyzacji przedsiębiorstw, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2010, R. LXXII, z. 2, https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593 /869/1/15.%20MAREK%20MOZALEWSKI%20RPEiS%202-2010.pdf (dostęp: 15.02.2014).
7. Pełka B., Polityka przemysłowa, strategia i restrukturyzacja przedsiębiorstwa, IOPM, Warszawa 1992.
8. Program restrukturyzacji PKP Intercity SA – podstawowe kierunki i obszary naprawcze, http:// www.zzksl.pl/dok/program%20restrukturyzacji%20PKP%20IC.pdf (dostęp: 10.02.2014).
9. Raport roczny Grupy PKP za rok 2011.
10. Raporty finansowe spółki PKP Intercity SA za lata 2008–2011.
11. Sprawozdanie z realizacji norm jakości usług za rok 2011 – PKP Intercity.
12. Suszyński C., Restrukturyzacja przedsiębiorstw: proces zarządzania zmianami, PWE, Warszawa 1999.

EWA WIDZ

---

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Rynków Finansowych

Wprowadzane obecnie zmiany w organizacji rynku transakcji instrumentami pochodnymi pozagiełdowymi (over-the-counter – OTC) wynikają z nowych regulacji Unii Europejskiej. Ich celem jest zwiększenie bezpieczeństwa i stabilności rynku finansowego, co w efekcie ma zmniejszać ryzyko wystąpienia kolejnego kryzysu finansowego. Jedną z podstawowych zmian determinujących kształt infrastruktury instytucjonalnej rynku jest obowiązek rozliczania transakcji tymi instrumentami przez centralnych kontrpartnerów (central counterparty – CCP) i raportowania ich do repozytoriów transakcji (trade repository – TR). Licencjonowani centralni kontrpartnerzy ograniczają ryzyko rozliczeniowe i ryzyko niewypłacalności pierwotnych stron transakcji, gdyż zabezpieczają rozliczenie jako druga strona każdej transakcji. Wysoki poziom zabezpieczeń wynika z dużych kapitałów własnych CCP i rozbudowanego systemu gwarantowania płynności rozliczeń, który obejmuje depozyty zabezpieczające i fundusz rozliczeniowy. Działalność centralnych kontrpartnerów służy nie tylko wzmocnieniu stabilności rynków finansowych, ale przyczynia się również do poprawy ich efektywności. Z kolei zgłaszanie transakcji instrumentami pochodnymi OTC do repozytoriów transakcji zwiększa przejrzystość rynku i ułatwia określanie poziomu ryzyka systemowego.
Niniejsza praca stanowi analizę nowych rozwiązań w zakresie funkcjonowania rynku pozagiełdowych instrumentów pochodnych w Polsce, w szczególności dotyczących rejestracji transakcji tymi instrumentami oraz ich rozliczania. Przedstawia obecny stan infrastruktury instytucjonalnej w tym obszarze (instytucji kwalifikowanego centralnego kontrpartnera i repozytorium transakcji) w Polsce na tle innych krajów Europy oraz zakres realizowanych zadań, jakie wynikają z regulacji rynku derywatów OTC.

This paper is an analysis of the new principles of functioning of the OTC derivatives market in Poland. The main purpose of new regulation of the OTC derivatives market in Europe is to reduce risks and improve the transparency of derivative contracts. The main obligations are: central clearing for certain classes of OTC derivatives and reporting to trade repositories. CCP clearing houses clear OTC derivatives in order to mitigate the risk of counterparty default. This is crucial for the stability of the financial system.

derivatives, clearing

instrumenty pochodne, rozliczanie

1. http://www.esma.europa.eu/content/List-registered-Trade-Repositories (dostęp: 1.06.2014).
2. http://www.esma.europa.eu/news/ESMA-adds-CCG-and-LCHClearnet-SA-list-authorised-CCPs- -under-EMIR?t=579&o=page%2FOTC-derivatives-and-clearing-obligation (dostęp: 24.05.2014).
3. Informacja Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 29 kwietnia 2014 w sprawie terminu wejścia w życie obowiązku zgłaszania do repozytoriów transakcji danych odnośnie [do] wyceny oraz zabezpieczeń kontraktów, a także w sprawie obowiązku zgłaszania kontraktów wstecz (backloading) w przypadku likwidacji podmiotu obowiązanego.
4. Kluczowe aspekty procedury działania w sytuacji niewypłacalności uczestnika rozliczającego KDPW_CCP, Warszawa 29.01.2014.
5. Mechanizm rozliczeń i rozrachunków instrumentów OTC rozliczanych w PLN, KDPW_CCP 24.09.2014.
6. Regulamin rozliczeń transakcji dla obrotu niezorganizowanego, KDPW_CCP, 20.01.2014.
7. Rozliczanie derywatów OTC w KDPW_CCP, KDPW_CCP.
8. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 149/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących pośrednich uzgodnień rozliczeniowych, obowiązku rozliczania, rejestru publicznego, dostępu do systemu obrotu, kontrahentów niefinansowych, technik ograniczania ryzyka związanego z kontraktami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego (Dziennik Urzędowy UE L 52/11 z 23.02.2013).
9. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dziennik Urzędowy UE L 201 z 27.07.2012).
10. Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 1247/2012 z dnia 19 grudnia 2012 r. ustanawiające wykonawcze standardy techniczne w odniesieniu do formatu i częstotliwości dokonywania zgłoszeń dotyczących transakcji do repozytoriów transakcji (Dziennik Urzędowy UE L 352/20 z 21.12.2012).
11. Sroka I., Dobra infrastruktura wzmacnia polski rynek finansowy, Obserwatorfinansowy.pl (dostęp: 5.05.2014).
12. Sroka I., Panasiuk S., Nowe usługi KDPW i KDPW_CCP dla rynku międzybankowego, Warszawa 20.12.2012.
13. Strategia Krajowego Depozytu na lata 2010–2013.
14. Systemy rozrachunku papierów wartościowych w Polsce i w Unii Europejskiej, NBP, KDPW, GPW, Warszawa 2009.
15. Szczegółowe Zasady Systemu Rozliczeń OTC, KDPW_CCP, 20.01.2014.
16. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jednolity Dz. U. 2014 poz. 94).
17. Ustawa z dnia 28 czerwca 2012 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych

STANISŁAW WIETESKA

---

Uniwersytet Łódzki, Katedra Ubezpieczeń

W warunkach gospodarki rynkowej ważne miejsce zajmują nieruchomości, które zdefiniowano w art. 4 pkt 1, 2, 3, 3a Ustawy o gospodarce nieruchomościami. Powszechnie wiadomo, że w gospodarce występuje obrót (kupno–sprzedaż) nieruchomościami oraz przekształcenia prawne, które wymagają wyceny według określonych standardów. Na mocy wspomnianego aktu prawnego powołani są do tego rzeczoznawcy majątkowi. W art. 175 p. 4 ustawodawca przewidział obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rzeczoznawców majątkowych.
Celem pracy jest ocena funkcjonowania obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rzeczoznawcy majątkowego w świetle przepisów obowiązujących w Polsce.
Przy pisaniu niniejszego artykułu konieczne było sięgnięcie do literatury fachowej. Przeanalizowano również Ustawę o gospodarce nieruchomościami z 21 sierpnia 1997 r. [tekst jednolity z 30 listopada 2004 r., Dz. U. 2004 poz. 2603 z późn. zm.).
Autor artykułu z racji tego, że zajmuje się ubezpieczeniami majątkowymi, pragnie zwrócić uwagę na ten mało rozpoznany obszar ryzyka ubezpieczeniowego.

In the free-market economy an important role play real estate, selling, buying and pricing. The complexity of the issues related to the condition of the real estate, transaction prices, consumption and economic consumption contributed to the appointment of values. In this paper we describe the role of appraisers in the valuation of various types of real estate in Poland. In order to protect the professional group, it was introduced by regulation of the Minister of Finance the compulsory civil liability insurance of values. In this paper we assess the risk of work of values. We critically evaluate the content of the Regulation of its vagueness guarantee sum and responsibilities.

appraisers, property values, civil liability insurance

rzeczoznawcy, wartość nieruchomości, ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej

1. Adamiczka J., Rzeczoznawstwo jako zawód zaufania publicznego a wycena na potrzeby sektora bankowego, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2004, październik–grudzień.
2. Baranowski W., Polskie rzeczoznawstwo majątkowe w zjednoczonej Europie – wyzwania – problemy – pilne zadania, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2002, lipiec–wrzesień.
3. Jędruszuk Ł., Odpowiedzialność organizacji zawodowych rzeczoznawców majątkowych za szkodę wyrządzoną oceną prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2011, lipiec–wrzesień.
4. Kodeks etyki zawodowej rzeczoznawców majątkowych, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2004, październik– grudzień.
5. Kosmulska S., Specyfika pracy rzeczoznawcy w postępowaniu komorniczym, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2006, lipiec–wrzesień.
6. Krupa-Dąbrowska R., Jakie warunki trzeba spełnić, aby zostać rzeczoznawcą majątkowym, „Rzeczpospolita”, 24.03.2014.
7. Lechnowicz K., Materiały na posiedzenie KAPFRSM, Rynia k/Warszawy, maj 2003, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2003, październik–grudzień.
8. Mościcka A., Odpowiedzialność odszkodowawcza komornika i biegłego za nieprawidłowe oszacowanie rzeczy przy licytacji ruchomości, „Nowa Currenda” 2013, nr 4.
9. Pałgan Z., Tajemnica zawodowa rzeczoznawcy majątkowego, cz. 1, „Nieruchomości” 2012, nr 11.
10. Pawłowska J., Zamówienia publiczne na usługi rzeczoznawców majątkowych w latach 2000–2007, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2008, styczeń–marzec.
11. Przystupa M., Przedsiębiorstwo jako przedmiot wyceny, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2008, październik– grudzień.
12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 lutego 2005 r. w sprawie nadawania uprawnień i licencji zawodowych w dziedzinie gospodarowania nieruchomościami oraz doskonalenia kwalifikacji zawodowych przez rzeczoznawców majątkowych pośredników w obrocie nieruchomościami i zarządców nieruchomości (Dz. U. Nr 35/2005 poz. 314).
13. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 stycznia 2005 r. w sprawie postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami oraz zarządców nieruchomości (Dz. U. 18/2005 poz. 136 wraz z późniejszymi zmianami).
14. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 kwietnia 2008 r. w sprawie stałego doskonalenia zawodowego przez rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami oraz zarządców nieruchomości (Dz. U. 80/2008 poz. 475 wraz z późniejszymi zmianami).
15. Runkiewicz L., Rola rzeczoznawców i ekspertów budowlanych w przygotowaniu remontów i modernizacji budynków mieszkalnych i biurowych, „Przegląd Budowlany” 1997, nr 4.
16. Strona internetowa Departamentu Gospodarki Nieruchomościami Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (dostęp: 31.12.2012).
17. Teliga T., Samorząd zawodowy rzeczoznawców majątkowych – instytucja niezbędna dla ochrony interesu publicznego, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2003, wrzesień.
18. Urbańczyk K., Blaski i cienie zawodu rzeczoznawcy majątkowego, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2011, kwiecień–czerwiec.
19. Zasady ogólne Polskiego Systemu Uznania Zawodowego, „Rzeczoznawca Majątkowy” 2003, styczeń–marzec.
20. Zasady stosowania kodeksu etyki zawodowej rzeczoznawców majątkowych przyjęte przez Krajową Radę w dniu 3.12.2008 r., „Rzeczoznawca Majątkowy” 2008, październik–grudzień.

MARIUSZ ZYGIEREWICZ

---

Związek Banków Polskich

Sektor banków spółdzielczych w Polsce staje obecnie przed jednym z największych wyzwań dotyczących sposobu prowadzenia działalności w najbliższym okresie. Uchwalenie w Unii Europejskiej pakietu nowych regulacji ostrożnościowych oraz wyraźne pogorszenie wyników finansowych sektora banków spółdzielczych w 2013 r. spowodowały, że podmioty te muszą podjąć zasadniczą decyzję dotyczącą sposobu prowadzenia biznesu bankowego w przyszłości. Nie ulega bowiem wątpliwości, że uwarunkowania prawne nie pozwalają na kontynuowanie działalności tego sektora w dotychczasowej formie zrzeszeń banków spółdzielczych, a sytuacja ekonomiczna banków powinna dodatkowo motywować je do podejmowania odważnych kroków, z uwzględnieniem ich długotrwałych skutków finansowych. Skala faktycznych zmian instytucjonalnych będzie jednak w dużym stopniu wynikać także z gotowości samych banków do rozpoczęcia wspólnych działań na rzecz umocnienia pozycji sektora bankowości spółdzielczej na rynku usług finansowych w Polsce. Demokratyczny ustrój kraju pozwala bowiem na funkcjonowanie dwóch modeli, które będą możliwe do zaakceptowania przez banki spółdzielcze.
Artykuł został podzielony na trzy zasadnicze części. W pierwszej z nich skoncentrowano uwagę na bezpośrednich uwarunkowaniach regulacyjnych, które wymuszają wprowadzenie zmian instytucjonalnych. W drugiej przedstawiono generalną ocenę wyników ekonomicznych banków w ostatnich latach ze wskazaniem najważniejszych wpływających na nie czynników. W części trzeciej zaprezentowano główne formy zmian instytucjonalnych w bankowości spółdzielczej możliwe do zrealizowania w istniejących uwarunkowaniach prawnych oraz dokonano analizy szans i wyzwań, jakie zdaniem autora wiążą się z wyborem każdego z tych wariantów. Na tej podstawie w zakończeniu została podjęta próba wskazania optymalnego rozwiązania systemowego dla polskich banków spółdzielczych.

New prudential regulations established for banks in Europe (directive 2013/36/UE – known also as CRD IV and regulation 575/2013 – CRR) do not take into account the specific legal situation of cooperative bank sectors in different countries in sufficient way. This situation is particularly uncomfortable for sectors in those countries where associated cooperative banks are independent bodies with limited impact of associating bank on activity of associated banks. New prudential regulations oblige banks to change their internal structure and relationship. Additionally, the weaker economic results of cooperative banks in Poland in 2013 should be also an important driver of change. The main topic of the article is the presentation of different forms of possible institutional transformation in the Polish sector of cooperative banks and the analysis of advantages and disadvantages of each form of cooperation. The main solution can be an integrated model with weaker forms of cooperation or setting up the Institutional Protection Scheme model. Each of them generates important consequences for cooperative banks and for the associating bank. The biggest cooperative banks have also the third possibility – to act as fully independent institution, outside association with any bank. It is difficult to indicate one best solution for all banks, because the economic situation of banks is different and all national regulation concerning cooperative banks is not yet adopted.

banks, associated banks, prudential regulation

banki, banki spółdzielcze, regulacje ostrożnościowe

1. Analiza sytuacji bankowego sektora spółdzielczego, w tym funduszy własnych, w 2012 r. oraz informacja o przebiegu prac nad możliwymi modelami działania zrzeszeń w kontekście Dyrektywy CRD IV oraz Rozporządzenia CRR, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa, czerwiec 2013.
2. Docelowy model bankowości spółdzielczej, „Zeszyty BRE Bank – CASE” 1998, nr 38.
3. Informacja o sytuacji banków spółdzielczych i zrzeszających w 2013 r., Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa, kwiecień 2014.
4. Mironczuk T., Szansa dla spółdzielców w Polsce, „Rzeczpospolita”, 27.05. 2014.
5. Projekt ustawy o zmianie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach spółdzielczych oraz ustawy – Prawo bankowe, http://legislacja.rcl.gov.pl (dostęp: 25.05.2014).
6. Pruski J., Model biznesowy banków spółdzielczych na tle nowych wymogów regulacyjnych, prezentacja na VI Forum Liderów Banków Spółdzielczych, 10.09.2013.
7. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 575/2013 w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176, poz. 1).
8. Swacha Cz., Wyzwania bankowości spółdzielczej wynikające z nowych regulacji nadzorczych i wdrażania IPS, Warszawa 2014, http://alterum.pl (dostęp: 02.06.2014).
9. Współczesna bankowość spółdzielcza, A. Szelągowska (red.), CeDeWu, Warszawa 2012.

Jerzy Węcławski

1. Recenzja podręcznika pod redakcją Ireny Pyki Bankowość komercyjna (Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2013, ss. 386)

Jerzy Węcławski

Urszula Wich